آیت الله مرعشی در ایجاد وحدت بین مذاهب اسلامی بسیار تلاش کرد

خبرگزاری مهر - گروه دین و آیین- فاطمه علی آبادی: امروز سالروز وفات آیت الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی است. به همین مناسبت برای واکاوی سیره تبلیغی آیت الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی با فرزند ایشان حجت الاسلام والمسلمین سید محمود مرعشی نجفی به گفتگو پرداختیم که حاصل آن را در ادامه می‌خوانید:

*آیت الله مرعشی در راستای صیانت از دین و رونق بخشیدن به مراکز دینی و برای مقابله با اقدامات دین ستیزی رضاخان دست به انجام چه اقدامات فرهنگی و تبلیغی زد؟

آیت الله مرعشی در زمره افرادی بود که آیت الله بروجردی را برای زعامت حوزه، به قم دعوت کرد و در دوران پرتو افشانی آن فقیه بلند مرتبه، همکاری نزدیکی با ایشان داشت و در ضمن به تدریس خارج فقه و اصول و برخی علوم دیگر مبادرت نمود و نخستین رساله عملیه خویش را به طبع سپرد. پس از رحلت آیت الله بروجردی در سال ۱۳۸۰ ه. ق، ایشان در زمره معدود مجتهدانی بود که به عنوان مرجع شیعیان برگزیده شد و از ارکان اصلی حوزه و جهان تشیع در آمد و به سهم خویش در اداره آن پس به عنوان یکی از ارکان اصلی حوزه و جهان تشیع در آمد و به سهم حوزه علمیه قم مشارکت نمود.

حوزه درس خارج آن نامدار عرصه فقاهت، از نادر حلقه‌های درسی بود که جمع بسیاری از علما، فضلا و طلاب در آن حضور می‌یافتند. بیان گرم، سخنان نافذ، گفتاری فصیح و ملیح و اجتناب از طرح زوائد و امور خسته کننده، درس ایشان را پرجاذبه ساخت.

"خبرگزاری مهر - گروه دین و آیین- فاطمه علی آبادی: امروز سالروز وفات آیت الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی است"وی در این جلسات صرفاً به بیان مطالب علمی و فقهی نپرداخت و در پی آن بود تا با مطرح نمودن مباحث اخلاقی، تربیتی و ادبی، شاگردانش به پرورش‌های دینی آراسته شوند و با این دو بال علم و تقوا به پرتو افشانی در جامعه بپردازند و از باورهای دینی حمایت کنند.

وسعت نظر آیت الله مرعشی به اندازه‌ای بود که بسیاری از افراد حوزوی و دانشگاهی از جمله مشاهیری چون آیات شهید مصطفی خمینی، شهید مطهری، شهید صدوقی، شهید قاضی طباطبایی، سید محمود طالقانی، شهاب‌الدین اشراقی، مرتضی حائری و عباس زریاب خویی، محمد تقی دانش پژوه، علیرضا فیض، حسین کریمان و … در درس ایشان حضور می‌یافتند.

وی در کنار امر تدریس، زعامت حوزه و مرجعیت، کارنامه علمی درخشانی از خود به یادگار نهاد. ایشان در طول زندگی با برکت خود موفق گردید بیش از یکصد و پنجاه جلد کتاب و رساله تألیف کند که برخی از آنها به زیور طبع آراسته گردیده و غالب آنها به صورت مخطوط در کتابخانه ارزشمندشان نگاهداری می‌شود. این آثار در موضوعاتی چون اصول فقه، فقه، تفسیر و علوم قرآنی، انساب، رجال، تراجم، ادعیه، زیارات، تاریخ، جغرافیا، کلام، منطق و مسائل متنوع دیگر می‌باشد.

تبلیغ و ارشاد و اصلاح جامعه از وظایف مسلم علما و فقهای جهان اسلام بوده و می‌باشد. آیت الله مرعشی نیز در این راستا همیشه پیشتاز بود و رسالت خویش را در این عرصه به درستی و شایستگی انجام داد. وی آنچه را در روایات و احادیث می‌خواند و در بیانات و مباحث خویش مطرح می‌کرد، به عرصه عمل در آورد و کوشید با اخلاق عملی به اصلاح جامعه بپردازد و در حد توان مردم را از ورطه‌های هلاک کننده و باتلاق‌های ضلالت برهاند.

*آیا خاطره‌ای از مرحوم آیت الله مرعشی در زمینه دفاع از ارزش‌های اسلامی و مقابله با دین ستیزی رضا خان دارید؟

ایشان می‌گفت یک روز جلوی آب انبار سید عرب که هنوز هم هست یک افسر شهربانی (از عوامل رضاخان) آمده بود تا چادر زنی را از سرش باز کند، آن بانو هم از ترس متواری شد و روی پله‌های آب انبار افتاد و نزدیک بود تا انتها سقوط کند، اما نجات یافت.

مرحوم ابوی وقتی این وضع اسفبار را مشاهده نمود، به شدت متغیر گردید و رگ غیرتش به جوش آمد. همان جا نام مبارک امام زمان (عج) را بر زبان آورد و از ساحت آن فروغ امامت استمداد طلبید و سیلی محکمی به گوش آن افسر نواخت و فرار کرد. چون به مدرسه آمد و برای دوستانش ماجرا را باز گفت، آنها هشدار دادند که به زودی از سوی مأموران رضاخان به شدت مجازات می‌شوی، اما آن مرحوم با توکل به خداوند نگرانی به خویش راه نداد و خاطر نشان ساخت کار شخصی نبود که بترسم، می‌خواستم نهی از منکر کنم و از دین و حرمت بانوان دفاع کنم. آن افسر شب بعد، موقع نظارت بر بازار از سوراخ سقف بازار قم سقوط نمود و به هلاکت رسید.

*مکاتبه و اهدای کتاب از دیگر اقدامات تبلیغی مرحوم آیت الله مرعشی نجفی به شمار می‌رود؛ بفرمائید در این مکاتبات و اهدای کتاب‌ها چه اهدافی را دنبال می‌کردند؟

ایشان در ایجاد وحدت علمای مذاهب مختلف اسلامی بسیار تلاش کرد و در تحقق این امر مهم و حیاتی کوشید. نامه‌ها و نوشته‌های فراوانی در میان اسناد آن مرحوم موجود است که این مهم را نشان می‌دهد.

"بیان گرم، سخنان نافذ، گفتاری فصیح و ملیح و اجتناب از طرح زوائد و امور خسته کننده، درس ایشان را پرجاذبه ساخت"وی با بسیار از دانشمندان جهان اسلام و پیروان فرقه‌های گوناگون مکاتبه داشت و مهمترین هدف ایشان تقویت اخوت اسلامی، تقریب بین مذاهب و ایجاد زمینه تفاهم و مودت و کاهش بدبینی‌ها بود.

ایشان در ایجاد وحدت علمای مذاهب مختلف اسلامی بسیار تلاش کرد و در تحقق این امر مهم و حیاتی کوشید. نامه‌ها و نوشته‌های فراوانی در میان اسناد آن مرحوم موجود است که این مهم را نشان می‌دهد

برای مثال، ایشان مکاتبات متعددی با رئیس جمعیت اخوت اسلامی مصر علامه شیخ طنطاوی جوهری مصری داشته است. در یکی از این نامه‌ها وی به نمایندگی از جمعیت اخوت اسلامی از اینکه آیت الله مرعشی کتاب ریاض السالکین در شرح صحیفه امام زین العابدین را برایشان ارسال نموده، تشکر می‌کند و می‌افزاید: این جمعیت خوش وقت خواهد بود اگر لطف بفرمائید و کتاب‌های دیگری از این نمونه که در کشور شما موجود است و می‌تواند به نوعی در ایجاد تفاهم و تقریب بین مذاهب اسلامی نقش مؤثری ایفا کند، به نشانی این جمعیت ارسال کنید.

اصولاً آیت الله مرعشی یکی از طرق تبلیغات دینی و ترویج مذهب تشیع را که تا آخر عمر به آن پای بند بود، اهدای تألیفات و آثار علما و مشاهیر اسلام می‌دانست. وی می‌کوشید برای معرفی اسلام راستین و حقایق ناب، کتاب‌های دانشوران شیعه را در زمینه‌های گوناگون جمع‌آوری کند و برای علمای بزرگ در مصر، سوریه، حجاز، عراق، ترکیه، هند، پاکستان، افغانستان، یمن، مراکش، تونس، الجزایر، لبنان و … ارسال نماید. نمونه‌های بسیاری از نامه‌های تشکرآمیز دانشمندان مسلمان و حتی پیروان دیگر ادیان پست نموده‌اند که هم اکنون موجود است که طی آنها این بزرگان بابت فرستادن کتاب، برای آیت الله مرعشی پست کردند.

*آیا علاوه بر مکاتبات و اهدای کتب اقدام به مسافرت‌های تبلیغی به دیگر کشورها کرده بودند؟

آیت الله مرعشی از همان آغاز جوانی با مسافرت‌های علمی و تبلیغی به شهرها یا کشورهای گوناگون رفته و با دانشمندان بزرگی ملاقات می‌کرد و در این دیدارها یا از آنان کسب فیض کرده و یا احیاناً برایشان حقایقی از مکتب تشیع را مطرح نموده است.

نخستین مسافرت علمی و آموزشی ایشان قبل از رحلت والدشان در نجف اشرف انجام گرفت.

وی در ۲۱ سالگی و به سال ۱۳۲۶ ه. ق به همراه یکی از دوستان خود به سامرا سفر کرد و حدود سه سال در آن شهر به فراگیری دانش پرداخت و اطلاعات و تجربیات ارزشمندی به دست آورد. در این دیار با طلاب علوم دینی اهل تسنن طرح دوستی ریخت و به نزد آنان رفت و در مباحثه با آنان حقایقی را مطرح کرد و به دفاع از تشیع مبادرت نمود. با شیخ عبد السلام کردستانی نیز ملاقاتی داشت. در بحث با این عالم سنی، او را علاقه مند به مذهب تشیع کرد و به تشریح معظم له در یکی از تقریرات خویش به ابن

العلم

أهوازی، این شیخ به او اجازه روایتی داد و در سال ۱۳۵۶ ه.

"آیت الله مرعشی نیز در این راستا همیشه پیشتاز بود و رسالت خویش را در این عرصه به درستی و شایستگی انجام داد"ق در قم نزد ایشان آمد و مذهب شیعه را انتخاب کرد. همچنین آیت الله مرعشی در سامرا با شیخ نورالدین شافعی معروف به شیخ نوری ملاقاتی پر ثمر داشت.

در سال ۱۳۴۰ ه. ق به کاظمین و بغداد مسافرت کرد و در این دو شهر با اشخاص مشهوری چون سیدابراهیم رفاعی بغدادی ملاقات کرد و از کتابخانه های جامع مرجان جامع اعظم ابوحنیفه، آلوسی‌ها و چند کتابخانه دیگر بازدید به عمل آورد و با رؤسای برخی پیروان فرقه‌های اسلامی ملاقات کرد و ضمن آگاهی از طرز فکر و اعتقادات آنان، در بحث‌های مفید و آموزنده‌ای که داشت، از مکتب ائمه هدی دفاع داشت.

در همین سال به کربلا رفت و از شیخ عبدالهادی مازندرانی اجازه شفاهی گرفت. در این شهر مقدس ضمن زیارت بارگاه امام حسین (ع) و دیگر باران آن حضرت با حاج میرزا موسی اسکویی تبریزی، میرزا محمد ثقة الاسلام تبریزی و برادرش که از رؤسای فرقه شیخیه بودند ملاقات و با آنان مباحثه کرد و ضمن آگاهی از عقایدشان، باورهای آنان را نقد کرد.

مسافرت به شهرهای دیگر عراق چون حله، موصل، العماره، گوت، بصره، کوفه مسیب، دجیل، زبیر و … که طی این سفرها با شخصیت‌های علمی و مذهبی ملاقات داشت و با آنان بحث‌هایی را ترتیب داد. همچنین آیت الله مرعشی مسافرتی به هندوستان داشت و در شهر بمبئی با علما و مشاهیر این زمین و رؤسای مذاهب هندی و بودایی ملاقات کرد و با کوله باری از دانش و تجربه به ایران آمد.

ایشان در سال ۱۳۴۵ ه. ق در قم به امر آیت الله حائری، مؤسس حوزه علمیه قم، به استقبال فیلسوف و شاعر هندی رابیندارات تاگور رفت و با وی مباحثاتی انجام داد.