همایش ملی ادبیات کودک و نوجوان در شیراز برگزار می شود

به گزارش خبرگزاری مهر، مدیر مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز و دبیر علمی این همایش، در نشستی خبری، ضمن اعلام این خبر گفت: مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز بسیار خرسند است که پس از برگزاری هفت همایش دوسالانه، امسال هشتمین همایش ملی ادبیات کودک را در روزهای ۲۹و۳۰ اردیبهشت‌ماه، با عنوان «ادبیات کودک: پساانسان‌گرایی، پساکرونا و جهان در شرایط مجازی» برگزار می‌کند.

سعید حسام‌پور درخصوص موضوع همایش یادشده و ضرورت محوریت قراردادن آن توضیح داد: با توجه به تجربیات جدید انسان معاصر، به نظر می‌رسد تصورات نسبت به مفاهیم انسان، زندگی و به پیروی از آن علوم انسانی در حال دگرگونی بنیادینی است که به‌طور مختصر این تجربیات را در سه عرصه‌ی پساانسان‌گرایی، پساکرونا و جهان در شرایط مجازی می‌توان مطالعه کرد.

استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز در ادامه به تشریح این سه محور پرداخت و گفت: اندیشه پساانسان‌گرایی به‌عنوان واکنشی به انسان‌گرایی مسلّط در علوم انسانی ظاهر شده و روزبه‌روز بر گستره و ژرفای آن افزوده می‌شود.

وی ادامه داد: این رخداد زمینه را برای تحولاتی ژرف در علوم انسانی و تربیتی فراهم آورده‌است. هم‌اکنون، متأثر از تحولی که پساانسان‌گرایی در مفهوم انسان، رابطه انسان و طبیعت، رابطه انسان و جامعه و روابط انسان‌ها با هم ایجاد کرده، برداشت‌ها از مفهوم کودکی نیز دگرگون شده و این دگرگونی رهاوردهای نظری و عملی نوینی برای نظام‌های تعلیم و تربیت و نیز ادبیات کودک به همراه آورده است.

حسام‌پور اضافه کرد: برای نمونه ویکتوریا فلنگن (۲۰۱۷) تلویحات پساانسان‌گرایی در ادبیات کودک را مورد بحث قرار داده و کارین موریس (۲۰۱۶) همین کوشش را در قلمرو فلسفه برای کودکان به انجام رسانده است. اینک به نظر می‌رسد مخاطب نهفته‌ی ادبیات کودک دیگر آنی نیست که پیش‌تر تصور می‌شد.

وی دومین عرصه مطالعات تجربیات انسان معاصر را در زمینه شیوع بیماری کرونا دانست و افزود: همه‌گیری بیماری کرونا (ویروس کووید ۱۹) و شرایط دشوار، تجربه‌نشده و پیچیده‌ای که ایجاد کرده، بشر را با واقعیت‌هایی تلخ مواجه کرده است. تجربه‌های عمیق و همه‌گیر مرگ، ترس، دوری، و تنهایی که همگی برای انسان دردناک و جبران‌ناپذیرند، راهی جز بازبینی ژرف در سبک زندگی، باورها و تصورات، فلسفه و ایدئولوژی برای او باقی نمی‌گذارد.

مدیر مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز گفت: آنچه تاکنون از این رویداد تلخ در ادبیات کودک بازتاب یافته صرفاً به تلاش برای آگاهی‌بخشی به کودکان و توانمندسازی ایشان برای مواجهه با این بیماری محدود می‌شود؛ اما طبیعتاً با عبور از دوران کرونا فرصتی تازه برای بازنگری در آن‌چه رخ داد، و در نتیجه در ارکان مادی و معنوی زندگی انسان به وجود خواهد آمد.

حسام‌پور در ادامه به سومین محور موضوعی همایش ادبیات کودک «جهان در شرایط مجازی» پرداخت و توضیح داد: در گسترش فناوری‌های دیجیتال و فضای مجازی که در دوران قبل از کرونا با رشد حیرت‌انگیز خود بر پدیده‌هایی همچون تعلیم و تربیت، کتاب، هنر و ادبیات، سرگرمی، و ارتباطات تأثیری ژرف گذارده بود با وقوع کرونا با سرعت بسیار فزاینده‌تری به رشد و غلبه خود ادامه داده و بر تمام جنبه‌های زندگی فردی و اجتماعی انسان سایه‌ای سنگین افکنده است؛ پدیده‌ای که طبیعتاً در دوران پساکرونا نیز همچنان استمرار خواهدیافت.

وی ادامه داد: گروهی از افراد، که پیش از این ضرورتی برای استفاده از فن‌آوری دیجیتال و فضای مجازی به شکلی گسترده احساس نمی‌کردند در دوران کرونا به‌دلیل ضروت‌های حرفه‌ای یا برای غلبه بر احساس‌های تنهایی، دوری و ترس به آن تن دادند و به تبع این تن دادن از امکانات شگفت‌انگیز این پدیده آگاه و به آن علاقمند شدند و خوگرفتند.

دبیر علمی هشتمین همایش ادبیات کودک در ادامه با طرح پرسش‌های مختلفی در این زمینه، بر ضرورت گزینش موضوع «ادبیات کودک: پساانسان‌گرایی، پساکرونا و جهان در شرایط مجازی» تأکید و کرد و گفت: در این همایش به‌دنبال یافتن پاسخ پرسش‌های مختلفی در این زمینه‌ها هستیم، پرسش‌هایی مانند اینکه ادبیات کودک با توجه به قالب‌های بعضاً سنتی خود، چگونه به زندگی خویش ادامه خواهند داد؟ با توجه به تحولات یادشده، نقد و نظریه‌ی موجود ادبیات کودک و آثار خلاق منتشرشده در این قلمرو نیازمند چه بازبینی‌هایی است؟ پساانسان‌گرایی چگونه ادبیات کودک مدرن را به نقد می‌کشد و در بررسی آثار ادبی و هنری در قلمرو ادبیات کودک چه پرتویی بر آن‌ها می‌افکند و در احکام انسان‌گرایی در این زمینه چه تجدیدنظرهایی به عمل خواهد آورد؟

وی ادامه داد: پرسش‌های دیگری نیز مطرح است مانند اینکه نمونه‌های آثار پساانسان‌گرا در ادبیات کودک و نوجوان ایران و جهان کدام‌هایند و در مقایسه با نمونه‌های مشخص انسان‌گرا چه تفاوت‌هایی دارند؟ آثار منتشرشده برای کودکان و نوجوانان در ایران و جهان که موضوع آن‌ها کروناست چگونه ارزیابی می‌شوند و تا چه اندازه در کار خود موفق بوده‌اند؟ چه تحولاتی در دوران پساکرونا در انتظار نقد و نظریه و نیز آثار خلاق ادبیات کودک است؟ تحولات عصر دیجیتال چطور؟ سرنوشت ادبیات کودک در این عصر از چه پدیده‌هایی تأثیر خواهد پذیرفت و این ادبیات چه مسیری را خواهد پیمود؟ درهم‌تنیدگی این سه رخداد در نهایت چه ضرورت‌هایی را پیش روی دست‌اندرکاران ادبیات کودک و نوجوان، هم در نظر و هم در عمل خواهدگذاشت؟

مدیر مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز درخصوص روند برگزاری این همایش نیز توضیح داد: فعالیت برای برگزاری همایش هشتم از مهرماه ۱۳۹۹ شروع شد و پس از گرفتن مجوزهای لازم از نهادهای مسؤول، سرانجام در دی‌ماه ۱۳۹۹ فراخوان همایش منتشر شد.

وی ادامه داد: ازمیان چکیده مقاله‌های ارسال شده به دبیرخانه‌ی همایش در طول مدت مقرر، ۴۰ چکیده به انتخاب داوران گزینش شد و مقرر شد نویسندگان، مقاله‌های خود را برای دبیرخانه همایش ارسال کنند. سپس از میان مقاله‌های ارسال شده به دبیرخانه، درمجموع ۱۶ مقاله ازسوی داوران برای سخنرانی انتخاب شده است که در مدت‌زمان دو روز همایش در قالب ۴ نشست ارائه خواهد شد.

دبیر علمی هشتمین همایش ادبیات کودک یادآور شد: با توجه به شرایط کرونایی تمامی برنامه‌های این همایش به‌صورت مجازی و برخط، از طریق لینک‌های رسمی معاونت فرهنگی-دانشجویی دانشگاه شیراز و دیگکر پلتفرم‌های شبکه‌های مجازی برگزار می‌شود.

حضور یکی از صاحب نظران مطالعات کودک جهان

حسام‌پور در ادامه به دیگر برنامه‌های این همایش اشاره کرد و گفت: ازجمله اتفاقات ارزشمند در این همایش، حضور و سخنرانی اساتید بنام دانشگاه‌های مختلف کشور و همین‌طور حضور یکی از صاحب‌نظران برجسته‌ی مطالعات کودک جهان، خانم پروفسور کارین موریس است.

"همان‌طور که می‌دانید یکی از کلیدهای گشایش بیشتر در فلسفه‌ی ادبیات کودک گشایش بیشتر در مطالعات کودکی و روشن‌کردن مفهوم کودکی است."ایشان در مراسم افتتاحیه‌ی همایش، درخصوص «بررسی ویژگی‌های کودک با توجه به پارادایم پساانسان‌گرایی» سخنرانی خواهند کرد که تلویحات آن برای دست‌اندرکاران ادبیات کودک بسیار باارزش و توجه‌برانگیز خواهد بود.

او در پایان از حمایت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و شهرداری شیراز در برگزاری این همایش خبر داد و از دست‌اندرکاران اجرایی این همایش سپاسگزاری کرد.

خانم پروفسور موریس، استاد آموزش ابتدایی در دانشگاه اولو در فنلاند است. این پژوهشگر از برجسته‌ترین متخصصان تربیت فلسفی کودکان در جهان است که بیشتر آثار خود را با همکاری پروفسور جوانا هینز منتشر کرده و نخستین کسی است که کتاب‌های تصویری را با همه‌ی ویژگی‌های هنری و ادبی که دارند وارد حلقه‌ی کندوکاو فلسفی کرد.

پروفسور موریس، منتقد جدی رویکرد بنیان‌گذاران فلسفه برای کودکان (متیو لیپمن و مارگرت شارپ) است و همه‌جا از رویکرد خود با عنوان فلسفه با کودکان (به‌جای فلسفه برای کودکان) نام می‌برد.

انتشار کتاب کودک پساانسان‌گرا، نام او را به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین متخصصان فلسفه و مطالعات کودکی در جهان ثبت کرده است موریس منتقد رویکردهای رشدگرا به کودکی است و به پارادایم پسارشدی و پژوهش‌های پساکیفی تعلق دارد. همان‌طور که می‌دانید یکی از کلیدهای گشایش بیشتر در فلسفه‌ی ادبیات کودک گشایش بیشتر در مطالعات کودکی و روشن‌کردن مفهوم کودکی است.