نهادینه‌سازی فرهنگ دانشگاهی عاشورایی برای دستیابی به اهداف ماندگار در نهاد‌های علم و فناوری

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سید محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران در نشست شورای دانشگاه تهران که با حضور اعضای هیات رئیسه دانشگاه و روسای دانشکدگان، دانشکده‌ها، پردیس‌ها و مراکز و موسسات وابسته به دانشگاه تهران در تالار شهید سلیمانی مرکز حوزه ریاست و روابط عمومی برگزار شد، با عرض تسلیت ایام شهادت امام حسین علیه‌السلام و یاران باوفای ایشان، با تاکید بر اقامه عزاداری سالار شهیدان اظهار داشت: وظیفه دانشگاهیان است که واقعه عاشورا را به صورت علمی و ریشه‌ای مورد بررسی قرار دهند و از منظر حوزه‌های تخصصی علمی مختلف مدیریتی، اجتماعی، سیاسی، فلسفی و غیره، به تبیین نهضت حسینی بپردازند.

وی در ادامه گفت: سال‌ها قبل در رابطه با نهضت عاشورا، استعاره‌ای را با عنوان «فرهنگ سازمانی عاشورایی» برای بهره‌گیری در نظامات مدیریت مطرح کردم و معتقدم واقعه عاشورا و نهضت حسینی (ع) یک نهضت فرهنگ‌ساز است و اگر یک نهادی در سطوح مختلف - از خانواده و سازمان در سطح محلی، ملی و تا گستره جهانی – بخواهد توفیق داشته باشد، مولفه‌هایی که در نهضت عاشورا اتفاق افتاد و باعث ماندگاری آن شد، برای نهادی که چنین هدفی را دنبال می‌کند، قابلیت کاربرد دارد.

وی افزود: شکل‌گیری فرهنگ سازمانی عاشورایی دارای یک سری عناصر پیش‌رویدادی به عنوان زمینه‌ساز‌های فرهنگی است. همچنین شاهد اقداماتی در زمان واقعه کربلا هستیم که از آن‌ها به عنوان عناصر رویدادی فرهنگ سازمانی عاشورایی یاد می‌کنم، و این نهضت پیامد‌هایی به‌دنبال داشت که در قالب عناصر پس رویدادی فرهنگ سازمانی عاشورایی قابل بررسی است. ما اگر در کنار برپایی عزاداری و گرامیداشت نهضت حسینی، بتوانیم رخداد‌های این نهضت را در قالب این عناصر سه گانه در سازمان و فعالیت‌های اجتماعی خود جاری و ساری کنیم، قادر خواهیم بود مطلوب‌ترین فرهنگ سازمانی را که هم دارای اثرگذاری عمیق و هم ماندگاری است، در نهاد‌ها و سازمان‌هایمان مستقر نماییم؛ بنابراین اگر بخواهیم فرهنگ دانشگاهی عاشورایی را با الهام از نهضت عاشورا در دانشگاه پیاده کنیم، باید به دقت هر یک از این عناصر را که به صورت واقعی در صحنه کربلا به وقوع پیوسته است، الگوی عملی خود قرار دهیم.

مقیمی در تبیین ابعاد فرهنگ سازمانی عاشورایی به این فرمایش امام حسین علیه‌السلام که می‌فرمایند من برای اصلاح امور مسلمانان و امت جدّم و برپا کردن امر به معروف و نهی از منکر به پا خاستم؛ اشاره کرد و افزود: اگر ما می‌خواهیم فرهنگ سازمانی عاشورایی را در نظام سازمانی خود پیاده کنیم، باید مبنا‌های حرکتی‌مان، برپا کردن سنت‌های قرآنی و اسلامی باشد که در رفتار‌های رسول مکرم اسلام متجلی شده است؛ بنابراین همانطور که امام حسین علیه‌السلام در فرازی از وصیت خود اشاره می‌فرماید، خودخواهی، خیره‌سری و عقده‌گشایی در فرهنگ سازمانی عاشورایی مطرود است.

وی افزود: آنچه امام حسین علیه‌السلام به ما می‌آموزد این است که اگر می‌خواهید فرهنگ‌ساز باشید و این فرهنگ ماندگار و اثرگذار باشد، باید در راستای قرب الهی باشد. نیت‌هایمان باید خیر باشد. چقدر از کار‌هایی که می‌کنیم برای خودخواهی و نشان دادن خودمان و اثبات خودمان است؟ همه داریم شبانه‌روزی کار می‌کنیم، ولی اگر خدای ناکرده نیت‌مان ناخالص باشد، همه اقدامات‌مان پوچ و بی‌حاصل است.

"مولفه‌های مختلفی در عناصر رویدادی فرهنگ سازمانی عاشورایی وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنم"هر چند که همه ما اعتقادمان این است که قرب الهی و حرکت بر مبنای سنت‌های قرآنی و اسلامی و بزرگان دینی همیشه باید مبنای اقداماتمان باشد، ولی همواره با وضع مطلوب و الگوی عاشورایی فاصله زیادی داریم؛ لذا باور به اصلاح امور و حرکت در جهت قرب خداوند متعال، مقدمه‌ای جهت زمینه‌سازی و بسترسازی برای فرهنگ سازمانی عاشورایی است.

رئیس دانشگاه تهران در تشریح مولفه‌های فرهنگ سازمانی عاشورایی، بیان داشت: هر کدام از رفتار‌های فضیلت‌گرایانه و اتفاقاتی که در صحرای کربلا افتاد واقعاً یک مدرسه برای همه ما است. مولفه‌های مختلفی در عناصر رویدادی فرهنگ سازمانی عاشورایی وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنم. یکی از آموزه‌هایی که از رفتار امام حسین علیه‌السلام در صحنه کربلا می‌توان آموخت را تحت عنوان «پالایش و انتخاب هدفمند منابع انسانی» یاد می‌کنم. امام حسین (ع) به ما یاد می‌دهد که اگر نیاز شد چطور به دنبال آدم‌ها بروید و آن‌ها را جذب کنید. «زُهَیر بن قَین بَجَلی» دائماً تلاش می‌کرد از کاروان امام حسین علیه‌السلام فاصله بگیرد، ولی امام (ع) به خیمه او رفت و در رابطه با جذب او خیلی تلاش کرد، تا اینکه شاهد هستیم زُهَیر در حادثه عاشورا تبدیل به یک قهرمان می‌شود؛ و یا اینکه «حُرّ بْن یَزید ریاحی» را از کجا به چه جایگاهی رساند.

مقیمی خاطرنشان کرد: رفتار امام حسین علیه‌السلام در جذب و پالایش منابع انسانی دارای جنبه دیگری هم بود.

یک عده‌ای هم دنبال ایشان بودند؛ خطاب به آن‌ها گفتند که بیعتم را از شما برداشتم و اگر می‌خواهید بروید؛ بنابراین امام حسین علیه‌السلام دنبال فراهم کردن لشکر عددی و کمیت نبود. همانطور که توماس کارلایل، فیلسوف مشهور انگلیسی، می‌نویسد: «بهترین درسی که از تراژدی کربلا می‌گیریم این است که حسین علیه‌السلام و یارانش ایمان استوار به خدا داشتند. آن‌ها با عمل خود روشن کردند که تفوقِ عددی در جایی که حقّ با باطل روبه‌رو می‌شود اهمیّتی ندارد. پیروزی حسین علیه‌السلام با وجود اقلیتی که داشت باعث شگفتی من است». قیام امام حسین علیه‌السلام نشان داد که در زمینه ایمان و اعتقاد به خداوند و روبرو شدن حق با باطل، کمیت عددی مهم نیست.

"یکی از آموزه‌هایی که از رفتار امام حسین علیه‌السلام در صحنه کربلا می‌توان آموخت را تحت عنوان «پالایش و انتخاب هدفمند منابع انسانی» یاد می‌کنم"امام حسین علیه‌السلام با قلت نیرو‌هایی که داشتند، توانستند تاریخ‌ساز باشند و لشکر باطل را عقب بزنند و ماندگار شوند. امام حسین علیه‌السلام چطور یاران خود را انتخاب کرد و چقدر مقام انسانی را تعالی بخشید. ما چقدر در حوزه منابع انسانی دارای انتخاب‌های هدفمند هستیم و چقدر به تعالی آن‌ها کمک می‌کنیم؟

وی، بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌های متنوع و مشارکت فراگیر را مولفه دیگر در فرهنگ سازمانی عاشورایی دانست و توضیح داد: در قیام امام حسین علیه‌السلام، از طفل شیرخوار تا زنان جوان و سالخورده و مردان جوان و پیرمردان حضور دارند و یک تنوع جنسیتی، شغلی از صنوف مختلف و از سنین مختلف در یاران امام حسین علیه‌السلام مشاهده می‌شود. این به ما آموزش می‌دهد که برای اینکه جریان‌سازی کنیم و فرهنگ‌مان در راستای ارزش‌های الهی پایدار باشد، همه می‌توانند نقش‌آفرین باشند و جنسیت و کوچک و بزرگ هم نمی‌شناسد. این هنر امام حسین علیه‌السلام بود که توانست از همه تنوع‌ها بهره بگیرد، حتی از ادیان دیگر.

امروزه شاهد این تنوع‌بخشی در نظام‌های سازمانی هستیم؛ بویژه در شرکت‌های چندملیتی که دیگر مرز نمی‌شناسند؛ بنابراین از نهضت عاشورا می‌آموزیم که چگونه کار دشوار مدیریت چند فرهنگی را انجام بدهیم و امروزه به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی مدیریت در دستور کار قرار دهیم.

رئیس دانشگاه تهران در زمینه سبک رهبری که امام حسین علیه‌السلام بکار گرفتند نیز اظهار کرد: این سبک رهبری در رفتار‌های ایثارگرانه‌ای که در صحنه عاشورا شاهد آن بودیم و اینکه امام حسین علیه‌السلام خود و نزدیکانش را برای ایثار و فداکاری مقدم می‌دانست، نمایان می‌شود. این روحیه در جریان صحنه روانه کردن حضرت علی‌اکبر علیه‌السلام به عنوان اولین جوان و فرد از قبیله قریش به میدان نبرد متجلی شد.

وی با اشاره به حفظ شعائر دینی در نهضت حسینی نیز یادآوری کرد: امام حسین علیه‌السلام در اوج کارزار، نماز ظهر عاشورا را به همراه یاران‌شان برپا کردند. این پایبندی امام حسین علیه‌السلام به حفظ شعائر دینی، به ما پیام می‌دهد که هر چیزی در جای خودش باید باشد و در هیچ شرایطی معنا ندارد ما بخواهیم از برپایی شعائر الهی عقب‌نشینی کنیم.

مقیمی در پایان با بیان اینکه سبکی که حضرت زینب سلام الله علی‌ها برای ترویج فرهنگ عاشورا و ماندگاری آن انجام داد، اثرگذاری و نقش‌آفرینی الگو‌های زن مسلمان را نشان می‌دهد؛ بیان داشت: ما با بهره‌گیری از فرهنگ سازمانی عاشورایی دانشگاهی می‌توانیم اهداف اصیل و ماندگار را در نهاد‌های علم و فناوری نهادینه نموده و به ماموریت‌های حوزه آموزش عالی دست پیدا کنیم.

فرصت طلایی مولدسازی اموال و دارایی‌های دولت برای دانشگاه‌ها

سید محمد مقیمی در بخش دیگر این نشست شورای دانشگاه تهران، درباره برنامه و رویکرد دانشگاه تهران در زمینه مولدسازی اموال و دارایی‌ها نیز گفت: برنامه داریم از ظرفیت قانونی که در بحث مولدسازی در بودجه امسال مطرح شده است حداکثر استفاده را داشته باشیم و آن عبارت از این است که برای اولین بار اجازه داده شده است که بتوانیم از طریق تهاتر، برخی از املاک را تبدیل به احسن کنیم و یا از منابع آن برای فعالیت و ماموریت‌های دانشگاه استفاده نماییم. یعنی اگر زمین، املاک و مستغلاتی داریم که استفاده آنچنانی از آن‌ها نمی‌شود، فرصت خوبی است که در قالب این مجوز قانونی بتوانیم تبدیل به احسن کنیم.

وی افزود: در گذشته اگر می‌خواستیم ملکی را تبدیل به احسن کنیم باید به ترتیب در هیات رئیسه، هیات امنا، کمیسیون ماده پنج، کمیسیون لوایح دولت مطرح می‌کردیم و اگر در این فرآیند توفیقی هم حاصل می‌شد، حدود دو سال به طول می‌انجامید. ولی اکنون با مجوز قانونی که در زمینه مولدسازی اموال داده شده است، سرعت کار بالا می‌رود.

رئیس دانشگاه تهران از استقبال رئیس سازمان خصوصی‌سازی به منظور تشکیل کمیته مولدسازی اموال و دارایی‌های دانشگاه‌ها در دانشگاه تهران در ذیل هیات عالی مولدسازی خبر داد و ابراز امیدواری کرد: با نظر مساعد اعضای این هیات، عواید حاصل از مولدسازی بخشی از زمین‌ها و امکانات وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها که در حال حاضر بلااستفاده می‌باشد، صرف توسعه علم و فناوری و دانشگاه‌ها شود.

اگر دانشگاه طرح توجیهی مناسبی داشته باشد، حتی می‌توان از این فرصت طلایی برای ورود منابع بلااستفاده سایر دستگاه‌ها به دانشگاه‌ها استفاده نمود.