آغاز کار شورای انقلاب فرهنگی در دولت رئیسی: عقیم‌ترین نهاد جمهوری اسلامی

تبلیغ بازرگانی

روز چهارشنبه ۱۷ شهریور، جلسۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست ابراهیم رئیسی برگزار شد. یک روز قبل – سه‌شنبه -  نخستین جلسۀ این شورا در دولت سیزدهم تشکیل شده بود. به این مناسبت رئیسی گفت: "امروز موقع مناسبی برای بازنگری اقدامات و مصوبات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است تا ببینیم چه اقداماتی انجام شده و چه اقداماتی باید انجام شود و دلایل اقدامات انجام‌نشده چیست"...

شورای‌عالی انقلاب فرهنگی که ابتدا ستاد انقلاب فرهنگی نام داشت در زمان خمینی، با هدف مقابله با فرهنگ غربی و گسترش فرهنگ اسلامی تشکیل شد و سپس به دستور خامنه‌ای، آیین‌نامه‌ها و سندهایی را برای کار اجرایی تهیه و تصویب کرد.

مهندسی فرهنگی

"نقشۀ مهندسی فرهنگی کشور" که در حال حاضر موجود است، تاریخ ۱۳٩۳ را دارد. اما از آن زمان تاکنون، شورای عالی انقلاب فرهنگی هیچگاه نتوانسته نقش خود را به درستی ایفا کند.

از زمان "انقلاب فرهنگی" که در سال ۱۳۵٩ آغاز شد، کار ستاد انقلاب فرهنگی عملاً به پاکسازی دانشگاه‌ها و ایجاد مجموعه‌ای از موانع و انواع سانسور (از جمله در زمینۀ نشر) محدود ماند.

شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز که به گفتۀ خامنه‌ای "اتاق فرمان علمی و فرهنگی کشور است"، همان راه را ادامه داد و کم‌کم به یک نهاد صرفاً بوروکراتیک تبدیل شد.

با اینحال، در جلسۀ اخیر، سعیدرضا عاملی، دبیر شورای انقلاب فرهنگی گفته است که سه سند موسوم به "نقشۀ جامع علمی کشور"، "سند تحول بنیادین آموزش ‌و پرورش" و "نقشۀ مهندسی فرهنگی کشور" باید الویت‌های شورا و اقدامات آیندۀ آن را تعیین کند و در عمل ساختار فرهنگ کشور را هدایت نماید. همۀ این سندها مجموعه‌ای دراز از کلی‌گویی‌ها پیرامون "تحول دانشگاه‌ها"، "گسترش و نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه" و یا "استفاده از دستاوردها و تجارب مفید دانش بشری" است.

در عین حال شورای انقلاب فرهنگی دارای امکانات و اختیارات گسترده است.

"تبلیغ بازرگانیروز چهارشنبه ۱۷ شهریور، جلسۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست ابراهیم رئیسی برگزار شد"سعیدرضا عاملی با ارجاع به سخنان خامنه‌ای تأکید کرده که شورای انقلاب فرهنگی حتی "جایگاهی ورای مجلس و مجمع تشخیص مصلحت دارد و مصوبات آن در حکم قانون است"...

به عنوان مثال، انتصاب تمامی رؤسای دانشگاه‌های کشور باید با تصویب شورا عملی گردد. با اینهمه، شورا تاکنون نتوانسته جز نقش مانع و بازدارنده، ابتکارهای مثبتی از خود نشان دهد.

دیوان‌سالاری به سبک جمهوری اسلامی

تعدد مراکز تصمیم‌گیری، بی‌اعتنایی وزارت ارشاد یا وزارت اطلاعات نسبت به موجودیت این شورا و البته مخالفت عمیق اهل فرهنگ با آن، از جمله دلایلی است که شورای انقلاب فرهنگی را به نهادی بی‌هویت، بی‌اقتدار و دیوان‌سالار تبدیل کرده است.

ریاست این شورا به عهدۀ رئیس‌جمهوری است و رؤسای قوای مقننه و قضاییه (قالیباف و محسنی اژه‌ای) نیز در مقام نایب‌رئیس قرار دارند. شورا دارای اعضای حقیقی و حقوقی است، اما وظایف دقیق این اعضاء هیچگاه به درستی معلوم نشده است.

اعضای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی توسط رهبری تعیین می‌شوند. شخصیت‌هایی چون غلامعلی حداد عادل، رضا داوری اردکانی، حسن رحیم‌پور ازغدی یا علی‌اکبر ولایتی از اعضای شناخته‌شدۀ شورا هستند. احمد جنتی هم از جمله اعضای افتخاری شورا است.

آخرین جلسۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی در دولت روحانی، حدود دو ماه قبل، در تیرماه گذشته برگزار شده بود.

سالها قبل، محمدحسن بنیانیان که ریاست یکی از کمیسیون‌های متعدد شورا را بر عهده داشت، گفته بود که نقشۀ مهندسی کشور "مجموعه‌ای است برای راهنمایی مدیرانی که می‌خواهند کارکرد فرهنگی خودشان را بهبود ببخشند".

به کلام دیگر، این سند هیچ ضمانت اجرایی و کاربردی ندارد.

حال، چنان که رئیسی گفته، نخستین کار شورای انقلاب فرهنگی اینست که ببیند به چه دلیل تصمیمات گذشته به مرحلۀ اجرا نرسیده است.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

آبونه شوید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید