انتقاد تندِ «همشهری» از «خاتون»: معیوب و دچار انحرافید!

خاتون؛ پرچمدار فمینیسم سیاه. برخی می‌گویند که «خاتون»، قوی‌ترین مجموعه شبکه نمایش خانگی در سال ۱۴۰۰ بوده اســت. با توجه به برخی ضعف‌های جدی شــخصیت‌پردازی، فیلمنامه و اجرای بازی‌ها، موافق این گزاره نیســتم، اما فارغ از این نکته، باید توجه داشته باشیم که معیارهای قضاوت درباره یک سریال در حوزه تاریخ معاصر کشور به شاخص‌های فنی و هنری خلاصه نمی‌شود. از دو منظر، «خاتون» معیوب و دچار انحراف است؛

۱ - پیش از این با فاصله «شــهرزاد» حســن فتحی پیشــتاز مجموعه‌های فمینیســتی بود. باورش ســخت بود که بشود از «شهرزاد»، مجموعه‌ای فمینیستی‌تر ساخت و مجوز ساخت و نمایش دریافت کرد، اما مجموعه «خاتون» توانست در این زمینه ثابت کند که دست روی دست بسیار است.

"برخی می‌گویند که «خاتون»، قوی‌ترین مجموعه شبکه نمایش خانگی در سال ۱۴۰۰ بوده اســت"ضد مرد و زن محور بودن یک اثر سینمایی، فقط به معنای مردستیزی است؛ نه حمایت از حقوق زنان و اعتلای جایگاه آنها. در «خاتون»، از یک سو اکثر قریب به اتفاق زن‌ها، قهرمان و فداکارند و از دیگر سو، مردها جز او که خاتون در اواسط مجموعه برمی‌گزیند پر از مشکلات اخلاقی، مالی و دارای روحیات جاه‌طلبانه و غیرانسانی هستند؛ حال آنکه زنان، همگی غیورند و وطن پرست.

۲ - قاعده یک درام تاریخی، این اســت که می‌تواند شــخص یا اشخاصی را به عنوان عناصری انتزاعی و ساخته و پرداخته ذهن نویسنده در داستان بگنجاند، اما هرگز فیلمنامه‌نویس و فیلمساز، مجوز پیدا نمی‌کنند که به بهانه ساخت درام و خیال‌انگیز بودن آن به واقعیات تاریخ معاصر پایبند نباشند و وفاداری محتوایی را جزو وظایف خود تلقی نکنند. اینکه دقیقا در بازه‌ای که ایران در حال تقویت روابطش با چین و روسیه است، لحظه لحظه «خاتون»، سرشار باشد از تجاوز ناموسی و خاکی به ایران، بیش از آنکه ناشی از خرده‌پیرنگ‌های فیلمنامه‌ای به نظر بیاید، می‌تواند ریشه در فرامتن‌ها و نیات سیاسی داشته باشد. اینکه آمریکا و انگلستان در حاشیه باشند و گوش به فرمان روس‌ها و بسیاری از اتفاقات نظامی و تاریخی آن دوران، حول یک شهوت کور و گنگ از جانب افسر روسی شکل گرفته و معنا پیدا کند، بیشتر فانتزی‌های سیاسی خطدهندگان و سازندگان است، تا مطابق ماوقع. دفاع از مام میهن، وحدت علیه دشــمن خارجی و وطن‌دوستی، بیشتر شعارهای سنجاق‌شده به فیلمنامه هســتند که لابه‌لای اتفاقات عجیب و بی‌سابقه‌ای همچون «تجاوز شوهر به همسر» و «چندضلعی‌های عاشقانه»، گم شده و رنگ می‌بازد.

۲۵۹۲۵۹