وضعیت هنرمندان بازداشتی به کجا رسید؟

رضا دادویی که طی چند ماه اخیر به عنوان مسئول کمیته پیگیری هنرمندان بازداشت شده در خانه تئاتر فعال بوده‌ است، در گفت‌وگویی و با ارائه توضیحاتی درباره شکل‌گیری کمیته پیگیری در خانه تئاتر و نیز همکاری اعضای این کمیته در کارگروه مشترک هنرمندان که متشکل از نماینده‌هایی از خانه‌های سینما، تئاتر و موسیقی است، گفت: « اعتراضات و اتفاقات اخیر کشور به احضار و دستگیری تعدادی از همکاران‌ ما و فعالان صنوف مختلف هنری منجر شد. در پی این ماجرا، با نظر و حمایت هیأت مدیره خانه تئاتر، به عنوان یک مسئولیت اجتماعی و صنفی تصمیم گرفتیم کارگروهی را با نام کارگروه پیگیری و حمایت قانونی، حقوقی و قضایی برای پیگیری و حل مشکلات بازداشت‌شده‌ها تشکیل بدهیم که ضمن ارتباط با خانواده‌های این افراد در جریان مسائل و مشکلات ایشان قرار گرفته و حتی‌المقدور بتوانیم کاری برای ایشان انجام دهیم.»

این نویسنده و کارگردان تئاتر و سینما ادامه داد: در وهله اول یکی از مهم‌ترین مسائل ما صحت‌سنجی و راستی آزمایی اطلاعاتی بود که به ما منتقل و ارائه می‌شد، چون گاه از روی نگرانی و دلسوزی برای وضعیت دوستان و همکاران، اطلاعاتی نادرست به ما داده می‌شد که ممکن بود سوء‌تفاهم‌هایی ایجاد کند. به همین دلیل، به عنوان یک ضرورت ناچار بودیم و جزو اولویت‌های ما بود که حتما با خانواده‌ها صحبت کنیم تا اگر خودشان صلاح می‌دانند، با آنان همراه شویم وبه افراد بازداشت‌شده کمک کنیم. بنابراین کارگروه از یک سو مدام با خانواده‌ها در تماس بود و از سوی دیگر سعی می‌کردیم با همراهی دوستان حقوق‌دان و وکیلی که با حس وظیفه و مسئولیت اجتماعی و بدون چشمداشت در کنارمان بودند، هم از طریق وکلا روال قانونی را به خانواده‌ها توضیح بدهیم و هم از طریق گفتگو و ملاقات حضوری پیگیر پرونده بچه‌ها بشویم.

او همچنین گفت: تلاش‌ها در مجموع نتیجه‌بخش بود و از فهرستی که داشتیم، تعداد زیادی آزاد شدند. ابتدا در خانه تئاتر یک فهرست از هنرمندان بازداشت شده در سراسر کشور داشتیم که با لیست اسامی خانه‌های سینما و موسیقی تجمیع شد.

"به همین دلیل، به عنوان یک ضرورت ناچار بودیم و جزو اولویت‌های ما بود که حتما با خانواده‌ها صحبت کنیم تا اگر خودشان صلاح می‌دانند، با آنان همراه شویم وبه افراد بازداشت‌شده کمک کنیم"طی بیش از سه ماه گذشته، این لیست بارها تغییر پیدا کرد، کسانی آزاد شدند و البته افراد جدیدی نیز بازداشت شدند.

این هنرمند تئاتر و سینما ادامه داد: یکی از نکات تعیین‌کننده در این کار اجتماعی این بود که در اوج همه ناراحتی‌ها وسختی‌های کار، همبستگی و همگرایی خیلی خوبی بین خانه تئاتر، سینما و موسیقی ایجاد و کمیته‌ای مشترک تشکیل شد و همراهی هر سه خانه در بخش‌های مختلف چه در مراجعه به نهادهای امنیتی و چه جلسات متعدد با مسئولان قضایی، به آزادی تعداد زیادی از بچه‌ها منجر شد. این همراهی فارغ از این بود که چه کسی به کدام رشته هنری تعلق دارد. ضمن اینکه جلسات متعددی نیز با خانواده‌ها و برای رفع نگرانی آنان برگزار شد. در میان بازداشت‌شدگان تعدادی از دانشجویان و فعالان هنری هم بودند که اگرچه رسماً عضو صنف نبودند ولی به عنوان یک همکار، پرونده و کار آنان نیز پیگیری و تلاش شد هیچ نامی از لیست حذف نشود.

او با ارایه توضیحی درباره روند پیگیری پرونده هنرمندان بازداشتی اضافه کرد: شرط پیگیری این بود که در وهله اول به انحای مختلف به ما اطلاع داده شود و دیگر اینکه بتوانیم یکی از اعضای خانواده را پیدا کنیم و با موافقت او پیگیر باشیم. چون ورود به این حوزه نیازمند رضایت خانواده‌ها بود.

حتی مواردی داشته‌ایم که خانواده تمایل به پیگیری ما نداشتند.

دادویی یکی از مشکلات پیگیری این پرونده‌ها را تنوع اتهام‌ها و نهادهای احضار و بازداشت‌کننده عنوان کرد و افزود: وقتی افراد یا خانواده‌هایی تماس می‌گیرند و از دستگیری فردی خبر می‌دهند، از نظر آنها یک نفر بازداشت شده ولی وقتی کمیته پیگیری می‌کوشد مساله را از منظر قانونی و حقوقی پیگیری کند، با انواع و اقسام پرونده‌ها و اتهام‌ها رو به روست که باید ببیند برای هر یک از اینها چه کاری از دستش برمی‌آید و اینکه کمیته می‌تواند به آن پرونده بخصوص ورود کند یا در پیگیری آن موثر باشد یا نه. اینها همه نکاتی است که به پیچیده‌تر شدن ماجرا کمک می‌کرد. ضمن اینکه گاه تعداد بازداشتی‌ها یا اطلاعاتی که به ما می‌رسید، زیاد و کم می‌شد و جمع‌بندی این اطلاعات، یک کار شبانه‌روزی بسیار سختی بوده و هست. از طرف دیگر دلداری دادن و آرام کردن خانواده‌ها هم خود بخش عمده‌ای از سختی این ماجرا است.

این مدرس تئاتر و سینما درباره دلیل بازداشت چهره‌ها و فعالان هنری توضیح داد: همکاران ما به دلایل گوناگون بازداشت شده بودند؛ بعضی در فضای دانشگاه، برخی در اعتراضات خیابانی و تعداد زیادی هم به دلیل فعالیت در فضای مجازی.

او با اشاره به اینکه تامین وثیقه برای آزادی هنرمندان بازداشت‌شده یکی از مهم‌ترین مشکلات کارگروه پیگیری بود، افزود: در جلساتی که با معاونان قوه قضاییه یا دادستانی برگزار گردید، یکی از مواردی که مطرح شد، میزان وثیقه‌ها بود که گاهاً خیلی سنگین بوده و به نظر می‌رسید با اتهام وارده تناسب چندانی نداشته یا اینکه از حوزه توانایی خانواده، خارج باشد؛ به طوری که در چندین مورد خانواده‌ها امکان تامین وثیقه‌ها را نداشتند و شرایط‌شان آنچنان بود که باید برای تأمین وثیقه چاره‌ای اندیشیده می‌شد.

دادویی با ابراز قدردانی از هنرمندانی که در این مدت به طرق مختلف در کنار کارگروه پیگیری بوده‌اند، افزود: در بسیاری از جلسات و دیدار و ملاقات‌ها، بعضی از دوستان هنرمند به پیشنهاد و ابراز تمایل خودشان یا به دعوت ما حضور داشتند. حتی بعضی اوقات که میزان وثیقه‌ها از توان فرد یا خانواده خارج بوده است، برخی از همین دوستان کارگروه یا هنرمندانی چون رامبد جوان که شاید تمایلی به ذکر نام‌شان نداشته باشند تامین کرده‌اند.

"ابتدا در خانه تئاتر یک فهرست از هنرمندان بازداشت شده در سراسر کشور داشتیم که با لیست اسامی خانه‌های سینما و موسیقی تجمیع شد"عزیزانی مانند شهاب حسینی، رضا کیانیان، علی دهکردی، همایون اسعدیان، مهتاب نصیرپور و… نیز خیلی پای کار بودند و بااحساس مسئولیت‌پذیری بسیار در جلسات مختلفی حضور داشته‌اند.

او ضمن تشکر ویژه از همراهی دلسوزانه‌ی مهدی کوهیان و علیرضا حسینی در کارگروه مشترک، از سایر اعضای کارگروه خانه تئاتر شامل شهرام احمدزاده، سعید ذهنی و آرام محضری قدردانی کرد.

دادویی همچنین اضافه کرد که خانم رویا تیموریان با منش در خور تقدیر و صبوری و متانت بسیار و خانم ستاره اسکندری با تلاشی زایدالوصف، مهربانانه و مستمر در تمام این روزها کنار کارگروه حضور داشتند و از هیچ تلاشی دریغ نکردند و حضورشان موجب اعتماد بوده است.

دادویی خاطرنشان کرد: چند دوستی که نام بردم، خیلی زحمت کشیدند و در جلسات خیلی طولانی و پیچیده‌ای حضور داشتند. عموما رفتن به جلسات یا حضور در دادگاه و… با اضطراب فراوان همراه بود و بازگشت از آنجا گاه با خوشحالی همراه می‌شد و گاهی هم با دلشوره و نگرانی ولی در کل روزگار خیلی سخت و عجیبی بود که تجربه‌اش تا پیش از این برای‌مان غیرقابل تصور بود. در هر صورت، کسانی واقعا پای این کار ایستادند، بدون اینکه تمایل داشته باشند ، جایی نامی از آنان برده شود.

دادویی همچنین از تلاش‌های ایرج راد و مقصود نعیمی ذاکر از هیأت مدیره خانه تئاتر، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی و محمدمهدی عسگرپور از خانه سینما هم قدردانی کرد.

علاوه بر اینها، هنرمندانی چون مستانه مهاجر، امیر جعفری، ریما رامین‌فر، پانته‌آ پناهی‌ها، نوید محمدزاده، فریبا کوثری، اصغر دشتی و بسیاری دیگر که همراهی داشتند.

دادویی با اعلام این که در تمام این مدت هیچ تمایلی به طرح این موضوعات و رسانه‌ای کردن این مسائل نداشته است، انجام این گفت‌وگو را صرفاً به جهت ارائه گزارش خانه تئاتر و به نمایندگی از اعضای هیأت مدیره آن انجام داده است.

وی تاکید کرد: یکی از مواردی که برای کمیته پیگیری خانه تئاتر و نیز کارگروه مشترک هر سه خانه مطرح بود، این بود که اولویت و دلیل وجودی کارگروه، حل مساله بازداشت همکاران و هنرمندان است، نه رسانه‌ای کردن ماجرا یا نمایشی کردن آن.

عضو کارگروه مشترک پیگیری هنرمندان بازداشت شده اظهار کرد: بچه‌هایی که در بازداشت به سر می‌برند، همین که متوجه می‌شوند کارشان توسط دوستان همکار پیگیری می‌شود، خوشحال می‌شوند و این خوشحالی برای ما خیلی ارزشمند است، اینکه آنها بدانند صنف و همکاران‌شان پیگیر وضعیت و کار آنها هستند. ضمن اینکه در نظر داشته باشیم هر یک از کسانی که در بازداشت هستند، شرایط خاص خود را دارند. برخی شناخته‌شده هستند و بعضی جوان‌تر و گمنام‌تر.

برای ما هیچ فرقی نمی‌کرد که فرد بازداشت شده به کدام یک از این دو گروه تعلق داشته باشد. هرچند به مراتب وقتی بچه‌های گم‌نام‌تر درگیر می‌شدند، اتفاقا پیگیری بیشتری انجام می‌شد، زیرا اغلب از نظر سنی جوان‌تر هستند و می‌دانستیم هر یک روزی که کمتر در بازداشت باشند، عواقب کمتری برای جامعه، خود و خانواده‌های‌شان خواهد داشت.

۵۷۲۴۵