چگونه بنیاد «دفاع مقدس» بزرگ‌ترین موزه‌ساز ایران شد؟

رادیو فردا - ۹ آذر ۱۴۰۲

تحقیقات رادیو فردا نشان می‌دهد که «بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس» با اتکا به صدها میلیارد تومان از منابع بودجۀ کشور به بزرگ‌ترین نهاد ساخت‌وساز موزه در ایران تبدیل شده است.

این سازمان دولتی که از ابتکارات علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، و زیرمجموعۀ ستاد کل نیروهای مسلح است تا یک دهه پیش فعالیت‌هایش به چاپ کتاب و نشریه و برگزاری اردوهای موسوم به «راهیان نور» محدود بود، اما بررسی‌های گروه‌ داده‌کاوی رادیو فردا نشان می‌دهد که این بنیاد با گنجاندن دست‌کم ۱۷ پروژۀ موزه‌سازی در بودجۀ عمرانی کشور، بیش از ۴۲۳ میلیارد تومان از منابع عمومی را تنها در سال ۱۴۰۲ در اختیار گرفته است.

این مبلغ شش برابر کل اعتباراتی است که به حفاظت، آماده‌سازی و مرمت ۲۵ آثار ثبت‌شدۀ ایران در میراث جهانی یونسکو تخصیص یافته است. رقم یاد شده همچنین ۱۶۱ برابر بودجۀ سامان‌دهی و تملک مجموعه تاریخی فلک‌الافلاک و ۳۴ برابر بودجۀ سامان‌دهی منطقۀ تاریخی تپه‌های هگمتانه در همدان و بیش از دو و نیم برابر بودجۀ عمرانی ساخت ۱۱ موزه منطقه‌ای در کل کشور است.

تبلیغات حکومتی یا میراث تاریخی ایران؟

بودجه پروژۀ موزه‌سازی بنیاد حفظ آثار «دفاع مقدس» بخشی از دو هزار و ۲۵۷ میلیارد تومان اعتبار است که مقرر شده تا پایان سال ۱۴۰۵ از منابع بودجۀ کشور برای تکمیل موزه‌های «دفاع مقدس» هزینه شود.

نکتۀ مهم این‌جاست که مبلغ یاد شده پس از تعدیل قیمت‌ها و بر اساس نرخ تورمِ سال‌های آینده به این مؤسسه پرداخت می‌شود. به بیان دیگر، مابقی اعتبار تخصیص‌یافته به این بنیاد در سه سالِ پیش رو ممکن است از این رقم هم فراتر برود.

بهمن کارگر، رئیس بنیاد حفظ آثار دفاع مقدس، مردادماه امسال گفته بود که در حال حاضر ۲۴ موزۀ دفاع مقدس در ایران به بهره‌برداری رسیده است و تا پایان سال ۱۴۰۲ کار ساخت پنج موزۀ مشابه دیگر نیز به پایان می‌رسد.

او همچنین گفت که تا دو سال آینده در ۳۱ استان کشور ۳۷ موزه فعال «دفاع مقدس» آمادۀ بازدید مخاطبان خواهند بود.

به این‌ ترتیب، صدها میلیارد تومان از منابع عمومی ایران تنها طی چهار سال صرف پروژه‌های یک سازمان خاص می‌شود که یک‌سال پس از آغاز رهبری علی خامنه‌ای در سال ۱۳۶۹ به دستور شخص او در ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی تأسیس شد.

البته بودجۀ عمومی کشور تنها منبع تأمین هزینه‌های ساخت موزه‌های «دفاع مقدس» نیست، زیرا بخشی از بودجه و منابع مالی شهرداری و احتمالاً نهادهای دیگر نیز برای ساخت این موزه‌ها استفاده می‌شود.

برای نمونه می‌توان به پروژۀ بزرگ باغ‌موزۀ «انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» در تهران اشاره کرد که منابع مالی آن را شهرداری تهران در دوران ریاست محمدباقر قالیباف تأمین کرده است. اطلاعات دقیقی از هزینه‌های این پروژه در دست نیست.

گزارش‌های تحقیقی رادیوفردا