کارنامه «فیلم‌اولی‌ها»در هزارتوی اکران۹۸/شکست‌خورده‌ها و پدیده‌ها

خبرگزاری مهر - گروه هنر- زهرا منصوری: حالا دیگر چند سالی می‌شود که «فیلم اولی‌ها» چه در مراحل کسب مجوزها و چه در فرآیند ساخت با چالش کمتری نسبت به گذشته‌های نه‌چندان دور مواجه هستند. به ویژه در حوزه پیدا کردن تهیه‌کننده و سرمایه گذار چه اینکه پیش‌ترها کمتر کسی به آن‌ها اعتماد می‌کرد و می‌پذیرفت سرمایه‌اش را به کارگردانی گمنام و تازه‌کار بسپارد.

کمتر کسی بر این باور بود که نیروهای جوان می‌توانند خون تازه‌ای در رگ‌های سینما باشند و جانی تازه به آن ببخشند و بیشتر این گروه به‌عنوان «آماتور» قضاوت می‌شدند. هرچند از سال‌های ابتدایی شکل‌گیری جشنواره فیلم فجر همواره بودند تک چهره‌هایی که با اولین ساخته‌هایشان تکریم و تحسین می‌شدند اما گویا جرقه‌ای لازم بود تا این هوای تازه در قالب جریانی پویا و زاینده بر سینمای ایران بدمد؛ از سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر این جریان صورتی جدی به خود گرفت. حضور شگفتی‌ساز چند فیلمساز جوان در آن دوره از جشنواره که شاید آن‌هایی که خیلی بیشتر به علاقمند به سینما بودند، پیش از آن تنها یکی، دو فیلم کوتاه از آن‌ها دیده بودند، بستر را فراهم کرد تا نگاهی تازه به این طیف از فیلمسازان شود.

سعید روستایی با «ابد و یک روز»، محمدحسین مهدویان با «ایستاده در غبار» و احسان بیگلری با «برادرم خسرو» به عنوان نمایندگان این جریان نوظهور کارشان را از همان دوره آغاز کردند به طوری که از این میان دوتای اولی عمده سیمرغ‌های جشنواره سی و چهارم را شکار کردند تا ثابت کنند صرفاً به دلیل «فیلم اولی بودن» نباید شرایط کار دشوار برایشان دشوارتر باشد. کارگردانانی که بعدها در جریان اکران هم نشان دادند فیلمشان ضمن جلب توجه اهالی فن، می‌تواند ارتباطی جدی با مخاطبان هم برقرار کند.

در این میان اما نباید نقش پررنگ چند تهیه‌کننده و ارگان را نادیده گرفت که به دور از جبهه‌گیری‌ها، به سینما صرفاً به عنوان یک هنر نگاه و راه را برای استعدادهای تازه هموارتر کردند تا مسیری تازه در جریان رسمی سینما باز شود.

اگر کمی سینما را جدی‌تر دنبال کرده باشید احتمالاً سعید ملکان برایتان چهره‌ای نام آشناست، کسی که کارش را با چهره‌پردازی آغاز کرد و در این زمینه بیش از ۵۰ فیلم را در کارنامه‌اش دارد اما در این سال‌ها راهش را به سمت تهیه‌کنندگی و البته کارگردانی تغییر داده است.

"خبرگزاری مهر - گروه هنر- زهرا منصوری: حالا دیگر چند سالی می‌شود که «فیلم اولی‌ها» چه در مراحل کسب مجوزها و چه در فرآیند ساخت با چالش کمتری نسبت به گذشته‌های نه‌چندان دور مواجه هستند"مرد آرام و کم صحبتی که هرچند در جشنواره اخیر حضوری حاشیه‌ساز داشت اما به حق یکی از پرچمداران حمایت از استعدادهای جوان در عرصه کارگردانی در سال‌های اخیر بوده است. سال ۹۴ ضمن اینکه خودش را به‌عنوان یک تهیه‌کننده در سینمای ایران جا انداخت، به جوانی ۲۶ ساله اعتماد کرد تا یکی از پرفروش‌ترین و البته خوش ساخت‌ترین فیلم‌های سینمای ایران یعنی «ابد و یک روز» به کارگردانی سعید روستایی به سرانجام برسد. هم او بود که بعدتر و در جشنواره سی و پنجم، منیر قیدی را با «ویلایی ها» با موضوع دفاع مقدس به سینمای ایران معرفی کرد.

هرچند سازمان اوج که در این سال‌ها به‌عنوان یکی از کمپانی‌های مهم فیلمسازی ایران شناخته شده، در جشنواره سی و هشتم حضوری کم رمق داشت اما در دوره سی و چهارم در کنار محمدحسین مهدویان بود تا او از همین سازمان با «ایستاده در غبار» پا بگیرد و حالا به‌عنوان یکی از کارگردانان شاخص سینمای ایران، طیفی از مخاطبان را با خود همراه کند؛ مخاطبانی از منتهی الیه چپ تا منتهی الیه راست که هرچند بر سر مواضع اساسی او به اجماع نمی‌رسند اما می‌دانند که مهدویان استعدادی تازه در سینماست که اتفاقاً هدر نرفته است.

این تنها مروری کوتاه به پست و بلندی‌های مسیر فیلمسازان اول در این چند ساله بوده تا ببینم حالا که از دشواری‌های ابتدایی عبور کرده‌ایم، فیلمسازان اول ما در سال ۹۸ در کجا ایستادند، آیا فیلم‌هایشان توانستند باز هم شگفتی‌ساز باشند و با مخاطبان ارتباط برقرار کنند یا نه؟

نگاهی آماری به وضعیت فروش فیلم‌های فیلمسازان «فیلم‌اولی» در سال ۹۸ نشان می‌دهد که آن‌ها نتوانسته‌اند نمره قبولی را دریافت کنند، فیلم‌هایی که برخی از آن‌ها حتی نتوانستند به فروش یک میلیونی هم برسند و شکستی مطلق در گیشه را تجربه کردند و این سوی دیگر سکه بخت و اقبال فیلمسازان کار اولی در سینمای ایران است.

در این گزارش سعی داریم ضمن ارایه آماری تقریبی از فروش فیلم‌های اول در طول سال گذشته به دلایل این اتفاق هم بپردازیم.

بهار ۹۸؛

چالش اکران در رمضان

هرچند بهار ۹۸ به دلیل اکران فیلم‌های نوروزی همیشه یکی از فصل‌های پرفروش سال محسوب می‌شود اما در همین فصل علاوه‌بر اینکه ۲ فیلم اکران نوروزی از گردونه رقابت خارج شدند و فروشی دور از انتظار را تجربه کردند، همه فیلم‌های اول هم سالن‌هایی خلوت را به خود دیدند که چیزی جز شکست را برایشان به همراه نداشت.

البته باید این را هم در نظر گرفت که ماه مبارک رمضان هم در این فصل آغاز شد که اساساً برهه‌ای سوخته برای نمایش فیلم‌ها محسوب می‌شود. در این ماه به دلیل روزه‌داری مردم، یکه تازی سریال‌های مناسبتی تلویزیونی و… اغلب فیلم‌های اکران شده ناکام می‌مانند.

هرچند سازمان سینمایی هر ساله قول‌هایی برای ارایه تسهیلات به متقاضیان اکران و افزایش سقف نمایش فیلم‌ها می‌دهد اما باز صاحبان آثار رغبتی برای نمایش فیلم‌های خود نشان نمی‌دهند با این وجود در همین بازه زمانی از میان فیلم‌های اول «تولدت مبارک» ساخته سمیه زارعی‌نژاد، «وکیل مدافع» ساخته سلما بابایی و ونداد ندوشن، «خانه دیگری» ساخته بهنوش صادقی و «نبات» ساخته پگاه ارضی به نمایش درآمد که به ترتیب ۱۰، ۸۶، ۸۰ و ۶۵۶ میلیون تومان نصیبشان شد.

عمده دلیل صاحبان این آثار هم زمان نامناسب اکران و نداشتن تبلیغات بود. این فروش در حالی است که رقیب قدرتمندی هم در میان آثار اکران شده وجود نداشت.