بزرگداشت هفتصدضمین سالگرد تولد کمال خجندی در تاجیکستان

بزرگداشت هفتصدضمین سالگرد تولد کمال خجندی در تاجیکستان

• سهراب ضیا
• بی بی سی، دوشنبه

در تاجیکستان از هفتصدمین سالگرد تولد کمال‌الدین مسعود خجندی، معروف به شیخ کمال و کمال خجندی، از عارفان و شاعران پارسی‌گوی قرن هشتم هجری تجلیل ‌کردند.

کمال خجندی که در تبریز ایران مدفون است، زاده شهر خجند تاجیکستان است. خجند شهری قدیمی در کنار رود سیحون یا همان سیردریا و یکی از مراکز علمی و فرهنگی در تاریخ و ادبیات فارسی بوده است.

ماه دسامبر سال ۲۰۱۴ گروهی از فرهنگیان تاجیک به رهبری عبدالرحمان قادری، استاندار وقت سغد به ایران سفر کرده و مشتی از خاک تربت این شاعر و عارف را از تبریز به خجند آورده و در آرامگاه نمادینش، در باغ کمال خجندی گذاشته بودند.

به گفته دست‌اندرکاران جشن ۷۰۰ سالگی کمال خجندی، یک روز پیش مهمانان این جشن در پای مجسمه شیخ کمال گل گذاشتند، آرامگاه نمادین اورا زیارت کردند و از موزه شاعر بازدید به عمل آوردند.

به افتخار بزرگداشت ۷۰۰ مین سالگرد تولد کمال خجندی امروز (جمعه، ۱۶ اکتبر) در "کاخ رودکی"، در شهر خجند تحت عنوان "جایگاه کمال خجندی در ادبیات و فرهنگ شرق" همایشی بین‌المللی برگزار شد.

به نوشته رسانه‌های دولتی تاجیکستان، در این همایش امامعلی رحمان، رئیس جمهوری این کشور شرکت و سخنرانی کرده است.

آقای رحمان از کمال خجندی به عنوان "چهره تابناک شرق، شاعر آزاداندیش و متفکر برجسته تاجیک" نام برده است.

سال ۱۹۹۶ در تاجیکستان ۶۷۵-سالگی کمال خجندی را جشن گرفته بودند. بسیاری آن جشن را انگیزه‌ای برای آموزش و تحقیق کاملتر میراث کمال خجندی در تاجیکستان می‌دانند.

به گفته مسئولان فرهنگستان علوم تاجیکستان، طی این سالها پژوهشگران تاجیک نسخه‌های دستنویس دیوان کمال را از کتابخانه‌های بزرگ دنیا جمع آوردند.

• نشر نو 'گلستان' مصور سعدی شیرازی در تاجیکستان
• گذار به خط پارسی: به عقب، به گذشته یا به سوی آینده‌ای روشن تر؟
• چرا تاجیکستان سی سال پیش فارسی را زبان رسمی کرد؟‏

دیوان اشعار کمال چندین بار به نشر رسیده، پیرامون زندگی و آثار او رساله و مقاله‌های زیادی تألیف شده است.

دو سال پیش حکومت تاجیکستان به یونسکو، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد بزرگداشت ۷۰۰-مین سالگرد تولد کمال خجندی را پیشنهاد داده بود.

امامعلی رحمان در سخنرانی‌اش در همایش امروز "جایگاه کمال خجندی در ادبیات و فرهنگ شرق" گفته که "این تشکیلات بانفوذ سال گذشته پیشنهاد ما را در خصوص برگزاری جشن ۷۰۰-سالگی ‌خواجه ‌ کمال جانبداری کرد. باعث افتخار است که این سنه فرخنده را در برابر ما جامعه علمی و فرهنگی بسیاری از کشورهای عالم تجلیل می‌کنند."

آقای رحمان از همه محققانی که در سراسر جهان شخصیت و آثار این شاعر برجسته تاجیک را مورد تحقیق قرار داده و مقاله و رساله‌هایی نوشته‌اند، اظهار سپاس کرده است.

بعد از سخنرانی رئیس جمهوری تاجیکستان، پیام تصویری خانم اُدره آزولِه ، مدیرکل یونسکو و سالم بن محمد المالک، مدیر کل آیسسکو (سازمان جهانی اسلامی برای آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ) را به افتخار بزرگداشت ۷۰۰-سالگی کمال خجندی و اهمیت ارج‌‌گذاری به چنین چهره‌های تاریخی نمایش دادند.

"بعد از ظهر امروز همایش "جایگاه کمال خجندی در ادبیات و فرهنگ شرق" در دو بخش در دانشگاه دولتی خجند ادامه‌ داشته است"

بعد از ظهر امروز همایش "جایگاه کمال خجندی در ادبیات و فرهنگ شرق" در دو بخش در دانشگاه دولتی خجند ادامه‌ داشته است. بخش اول به محیط علمی و ادبی زمان کمال خجندی و بخش دوم به نقش کمال خجندی در رشد ادبیات تاجیک اختصاص داشته است.

در همایش پژوهشگران در موضوع‌های "استقلال و زمینه‌های تصحیح بنیادی اشعار کمال خجندی"، "مکتب ادبی کمال خجندی"، "مهارت کمال خجندی در بیان مطلب"، "کمال خجندی و ادبیات ازبک"، "جایگاه کمال خجندی در برنامه و کتاب‌های درسی"، "مقام شاعری کمال خجندی در پژوهش اعلی‌خوان افصح‌زاد"، "ملاحظه‌های استاد عینی در باره کمال خجندی"، "نفوذ شعر کمال خجندی در ادبیات تاتار" و "‌اندیشه ملی و افکار وطن‌دوستی در اشعار کمال خجندی" سخنرانی کردند.

به افتخار جشن ۷۰۰-مین سالگرد کمال خجندی دانشگاه دولتی خجند سه کتاب نو منتشر کرده‌ است.

کتاب نخست با عنوان "یادکرد کمال خجندی" مطالبی را از پژوهشگران و محققان تاجیک و خارجی در باره روزگار و آثار کمال خجندی در بر گرفته است.

کتاب دوم به زبان روسی بوده و از پژوهش‌های انجام شده در روسیه در باره کمال خجندی و ترجمه آثار او در این کشور حکایت می‌کند. این کتاب را مطلوبه میرزایونوس و سبحان اعظم‌زاد، ادیبان تاجیک تهیه کرده‌اند.

کتاب دیگر "تحفه جان" نام داشته، زیر نظر شاعر مردمی تاجیکستان فرزانه خجندی به طبع رسیده است.

در این کتاب ۴۰ غزل کمال خجندی از جانب محققان بدرالدین مقصودف، روشن همراه، سعیدعمران سعیدف، تاجیبای سلطان و بهرام رحمت‌زاد شرح و تفسیر شده است.

پنج سال پیش در روزهای جشن نوروز در مرکز شهر خجند باغ کمال خجندی افتتاح شده بود. این باغ بخشی از مجموعه تاریخی و فرهنگی "قلعه خجند" است. مهمترین بخش‌های این باغ، آرامگاه نمادین کمال خجندی و تندیس برنزی و هفت متری اوست که آن را دوران رحمتف، مجسمه ساز تاجیک ساخته است.

همچنین سال ۲۰۱۵ حکومت تاجیکستان مؤسسه دولتی "مرکز علمی کمال خجندی"- را تأسیس کرده بود.

طی پنج سال فعالیت این مرکز بهترین نسخه‌های خطی دیوان شاعر جمع‌آوری و بر اساس این نسخه‌ها دیوان کمال خجندی از چاپ برآمد.

کمال نصر‌الله، شاعر مردمی تاجیکستان پس از مطالعه "دیوان کمال خجندی" در باره ویژگی‌های مقام شاعری کمال خجندی نوشته که "او در زمان بروز بلند شعر کلاسیکان ما- از رودکی تا مولوی و خصوصاً سعدی و حافظ توانست زبان، هنر، سبک، اسلوب و سیمای خاص ایجادی خود را بیافریند، در آن زمانی که اکثر شاعران دیواندار خیلی به همدیگر شباهت دارند.

کمال خجندی یک شاعر هنرمند و ایجادکاری است که به شعر کلاسیکی ما با نفس‌های تازه خود نوگانیهای درخشانی وارد نموده، سطح هنری شعر را با ویژگی‌های خاص بالا برداشته است. این است که اعتراف کمال در کنار بزرگترین شاعران کلاسیک ما عدالت تاریخی و ادبی است که نمی‌توان انکار کرد."

به گفته محققان هرچند قسمت اصلی میراث کمال خجندی تا کنون گردآوری شده و به دست خوانندگان آثارش رسیده است، اما نیاز به گردآوری، پژوهش و تحقیق و نشر آثار شاعر همچنان وجود داشته است.

مقامات تاجیک یکی از هدف‌های اساسی بزرگداشت چهره‌های معروف ادب و فرهنگ را به اذهان عمومی رسانیدن افکار سازنده و ‌اندیشه‌های تربیتگرانه آنها می‌دانند.