رایزنی‌های جمهوری اسلامی با همسایگانش برای مقابله با کُردها

از زمان آغاز اعتراضات سراسری در ایران، مقامات جمهوری اسلامی، احزاب مخالف کُرد را عامل ناآرامی‌ها دانسته‌اند و بارها سپاه پاسداران حملات مرگبار فرامرزی علیه پایگاه‌های این احزاب در اقلیم کردستان عراق انجام داده است. در اثر این حملات سپاه تاکنون چندین نفر کشته و زخمی شده‌اند.

از سوی دیگر ترکیه نیز در پی انفجار ۲۲ آبان / ۱۳ نوامبر در مرکز استانبول، که آنکارا آن را به کردهای مخالف نسبت داده، حملات سنگین این کشور علیه اقلیم کردستان عراق و نیز مناطق کردنشین در سوریه از سرگرفته شد. وزارت دفاع ترکیه گفته است عملیات «پنجه شمشیر» ادامه خواهد یافت و این عملیات بخشی از اقدامات نظامی است که از سال ۲۰۱۹ علیه مقرهای کُردهای مخالف دولت آنکارا، آغاز شده است.

بدین ترتیب مسئله کردها دغدغه کنونی دو حکومت ایران و ترکیه است و به همین دلیل تحرکات سیاسی جمهوری اسلامی برای هماهنگی با عراق و ترکیه به‌منظور مقابله با کردها افزایش یافته است.

در همین راستا، شب گذشته، سه‌شنبه ۸ آذر / ۲۹ نوامبر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و مولود چاووش‌اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه، آخرین وضعیت تحولات مرزی و همچنین درگیری‌های نظامی بین دو کشور ترکیه و سوریه را مورد بحث و تبادل نظر قرار داد.

از آن‌جا که جمهوری اسلامی از حکومت بشار اسد در سوریه پشتیبانی می‌کند امیرعبداللهیان در این گفت‌وگوی تلفنی ضمن اشاره به درک جمهوری اسلامی از نگرانی‌های امنیتی ترکیه و لزوم رفع این نگرانی‌ها خواهان توقف عملیات نظامی ترکیه در سوریه شد اما از عملیات نظامی این کشور در خاک عراق چیزی نگفت.

حسین امیرعبداللهیان همچنین آمادگی جمهوری اسلامی برای ارائه هرگونه کمک به‌منظور حل‌وفصل سیاسی مشکلات موجود میان ترکیه و سوریه را اعلام کرد.

این در حالی است که عملیات «پنجه شمشیر» ترکیه در خاک عراق همچنان ادامه دارد و شب گذشته وزارت دفاع ترکیه از کشته شدن پنج عضو حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) در شمال عراق خبر داد.

وزارت دفاع ترکیه در توئیتی تأکید کرد که شمال عراق و سوریه مکان امنی برای «تروریست‌ها» نیست.

دولت ترکیه پ‌ک‌ک و یگان‌های مدافع خلق در سوریه را گروه‌های تروریستی می‌داند.  کردها هرگونه دست داشتن در انفجار استانبول را تکذیب کرده‌اند.

وزارت خارجه عراق ۳۰ آبان / ۲۱ نوامبر در بیانیه‌ای حملاتی را که همزمان سپاه پاسداران و ارتش ترکیه به خاک اقلیم کردستان عراق انجام دادند، محکوم کرد.

در این بیانیه گفته شد حملات موشکی و پهپادی ایران و ترکیه علیه مناطق کردنشین شمال عراق نقض حاکمیت این کشور است.

وزارت خارجه عراق افزود خاک این کشور نه میدان جنگ و منطقه‌ای برای تسویه حساب است و نه پایگاهی برای آسیب رساندن به کشورهای همسایه.

با این حال، محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر کنونی عراق از سوی نیروهای شیعه مورد حمایت ایران پشتیبانی می‌شود و این می‌تواند در رویکردهای دولت جدید عراق تأثیرگذار باشد.

محمد شیاع السودانی روز گذشته در تهران با چندین مقام جمهوری اسلامی دیدار و گفت‌وگو کرد و مسئله کردها و امنیت مرزها از جمله مسائل اصلی مورد گفت‌وگوی دو طرف بوده است.

السودانی روز گذشته پس از دیدار با ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم با علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز ملاقات کرد و در این دیدار باز هم مسئل امنیتی مورد گفت‌وگو قرار گرفت.

خامنه‌ای در این دیدار ضمن تقدیر از السودانی، با اشاره به سخنان اخیر نخست‌وزیر عراق، گفت:

«متأسفانه اکنون این اتفاق در برخی مناطق عراق روی می‌دهد و تنها راه‌ حل آن این است که دولت مرکزی عراق اقتدار خود را به آن مناطق نیز گسترش دهد.»

السودانی در دیدار با رئیسی گفته بود:

«امنیت ایران و عراق از یکدیگر جدا نیست و ما طبق قانون اساسی به هیچ طرفی اجازه نخواهیم داد که از خاک عراق برای خدشه‌دار کردن امنیت استفاده کند.»

خامنه‌ای همچنین تأکید کرد که «امنیت عراق، امنیت ایران است، همچنان که امنیت ایران نیز در امنیت عراق تأثیرگذار است».

محمد مخبر، معاون اول رئیس ‌جمهوری ایران نیز عصر روز سه‌شنبه در دیدار با محمد شیاع السودانی، گفت:

«نظارت و کنترل دقیق بر مرزها امری مهم و ضروری است و انتظار داریم دولت عراق اجازه ندهد که از خاک این کشور تهدیدی برای امنیت ایران ایجاد شود.»

السودانی نیز امنیت دو کشور را موضوعی واحد و جدایی‌ناپذیر دانست و بر ضرورت افزایش هماهنگی‌ها در سطوح عالی و دیدارهای میدانی و رفع مسائل و مشکلات امنیتی تأکید کرد و گفت:

«رویکرد جدی دولت عراق این است که از امنیت جمهوری اسلامی ایران صیانت شود و اجازه ندهد که از خاک این کشور برای هدف قرار دادن ایران از سوی برخی طرف‌ها استفاده شود.»

او روز گذشته با محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی هم دیدار کرد. قالیباف نیز در این دیدار با اشاره به سخنان نخست وزیر عراق، گفت:

«این‌که اشاره کردید هرگز اجازه نخواهید داد گروه‌های تروریستی از خاک عراق به ایران تعرضی داشته باشند، مطالبه اصولی جمهوری اسلامی ایران است و جای قدردانی دارد.»

قالیباف بار دیگر اعتراضات سراسری در ایران را به اسرائیل و آمریکا و «برخی کشورهای اروپایی» نسبت داد و گفت «همکاری‌های دوجانبه دو کشور می‌تواند امنیت منطقه را فراهم کند و کشورهای مخل امنیت منطقه به شکست کامل برسند».

السودانی در ملاقات با قالیباف اعلام کرد که در تمام دیدارهایی که با مقامات جمهوری اسلامی داشته، تأکید کرده است که «دولت عراق متعهد است که هرگز اجازه ندهد از سرزمین‌های تحت حکومت خود برای تجاوز به همسایگان استفاده شود».

هفته گذشته، چهارشنبه ۲ آذر / ۲۳ نوامبر، در نشست شورای وزیران امنیت ملی عراق، که با حضور رئیس ستاد فرماندهی نیروهای پیشمرگه در مورد حملات ایران و ترکیه به اقلیم کردستان برگزار شد، تصمیم گرفته شد که برای استقرار مجدد نیروهای مرزبانی با هدف کنترل تمامی مرزهای مشترک بین عراق و ایران برنامه‌ریزی شود؛ نیازمندی‌‌های لجستیکی برای نیروهای مرزبانی، تقویت آن از لحاظ نیروی انسانی و تأمین نیازمندی‌های لازم مالی و حمایت تسلیحاتی از آن تأمین شود، وزارت کشور نیروی انسانی بیشتر برای تقویت پایگاه‌های مرزی را تأمین کند؛ و بین دولت اقلیم کردستان و وزارت پیشمرگ هماهنگی‌هایی در راستای حفاظت از مرزهای عراق انجام شود.