جدیدترین نتایج مطالعه ملی محققان کشور درباره فشار خون منتشر شد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، نتایج مطالعه ملی محققان علوم پزشکی کشور نشان می دهد حدود ۱۱ میلیون ایرانی بر اساس دستورالعمل جدید تعیین فشار خون بالا، به این بیماری مبتلا هستند و با توجه به افزایش دو برابری مرگهای قلبی عروقی ناشی از فشار خون بالا طی سه دهه گذشته در کشور، اجرای این دستورالعمل موجب کاهش بار سنگین بیماری فشار خون بالا برای نظام سلامت خواهد شد.

مطالعه ملی Prevalence, awareness, treatment, and control of hypertension based on ACC/AHA versus JNC۷ guidelines in the PERSIAN cohort study توسط محققان کشور و با هدایت دکتر رضا ملک زاده، استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام و نتایج آن در مجله بین المللی Scientific Reports از انتشارات Nature منتشر شده است.

محققان در این مطالعه به بررسی تاثیر اجرای دستورالعمل جدید تعیین فشار خون بالا و توزیع مجدد بیماران مبتلا و در معرض خطر این بیماری بر اساس گایدلاین ۲۰۱۷ انجمن قلب آمریکا (American Heart Association / AHA) و کالج کاردیولوژی امریکا (American College of Cardiology/ ACC) در ایران پرداخته اند.

در مطالعه حاضر که بر اساس داده‌های پایه مطالعه ملی اپیدمیولوژیک به صورت مقطعی و مبتنی بر جمعیت «کوهورت پرشین» طی سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ و با مشارکت ۱۶۴ هزار شرکت کننده ۳۵ تا ۷۰ سال با میانگین سنی ۵۰ سال از قومیت های مختلف ساکن ۱۶ استان ایران انجام شده ، ۵۵ درصد مشارکت کنندگان، زن، ۷۱ درصد ساکن مناطق شهری و ۲۱ درصد فاقد سواد بودند.

ابتلای حدود ۱۱ میلیون ایرانی به فشار خون بالا

دکتر رضا ملک زاده، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و محقق ارشد مطالعه، پیش از تشریح نتایج پژوهش ملی حاضر گفت: در کشورهای کم درآمد و حتی درآمد متوسط، نه تنها خبری از کاهش شیوع فشار خون بالا نیست، بلکه آمارها حاکی از افزایش دو برابری شمار مبتلایان به این بیماری طی سه دهه گذشته است. نگرانی از این افزایش آمار وقتی بیشتر می شود که فشار خون بالا نقش بسیار مهمی در بروز بیماری های قلبی عروقی، سکته های قلبی و مغزی و بیماری های مزمن کلیوی دارد و جزو سه عامل اصلی مرگهای قلبی عروقی است.

وی افزود: با افزایش نگرانی ها از روند صعودی شمار مبتلایان فشار خون بالا، تعریف فشار خون توصیه شده در هفتمین گزارش کمیته ملی مشترک پیشگیری، تشخیص، ارزیابی و درمان فشار خون بالا The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure (JNC ۷) که در بین عموم پزشکان و متخصصان پرکاربرد است، در گایدلاین انجمن قلب آمریکا (American Heart Association / AHA ) و کالج کاردیولوژی امریکا ( American College of Cardiology/ ACC) که در سال ۲۰۱۷ منتشر شده، تغییر کرد.

ملک زاده افزود: بر اساس آن آستانه فشار خون بالا، از بیش از ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه به بیش از ۸۰/۱۳۰ میلی متر جیوه کاهش یافت. پیش فشار خون سیستولیک که قبلا بین ۱۲۰ تا ۱۳۹ و پیش فشار خون دیاستولیک که بین ۸۰ تا ۸۹ بود، به عنوان فشار خون بالا محسوب می شوند.

وی با اشاره به افزایش تدریجی اجرای دستورالعمل جدید تعیین فشار خون بر اساس «گایدلاین انجمن قلب آمریکا» و «کالج کاردیولوژی امریکا» در ایران، انجام مطالعه ملی درباره پیامدهای اجرای این دستورالعمل در کشور را ضروری دانست و درباره یافته های پژوهش حاضر گفت: بر اساس دستورالعمل قدیم تعیین فشار خون بالا (بیش از ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه) در هفتمین گزارش کمیته ملی مشترک پیشگیری، تشخیص، ارزیابی و درمان فشار خون (JNC7) ۶.۵ میلیون فرد بزرگسال ۳۵ تا ۷۰ سال کشور به این بیماری مبتلا هستندو

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: اما بر اساس دستورالعمل جدید (بیش از ۱۳۰/۸۰ میلی‌متر جیوه) منطبق با گایدلاین انجمن قلب و کالج کاردیولوژی امریکا AHA / ACC ، شمار مبتلایان بزرگسال، ۱۰.۷ میلیون نفر برآورد می شود.

شیوع ۳۷ درصدی فشار خون بالا در جمعیت بزرگسال ایران

وی با بیان این که بر اساس دستورالعمل جدید تعیین فشار خون بالا ، در مجموع، ۱۴ درصد (بیش از ۲۴ هزار نفر) به جمع مبتلایان فشار خون بالا اضافه شدند ، شیوع استاندارد شده سنی - جنسی فشار خون بالا در جمعیت مورد مطالعه را بر اساس دستورالعمل قبلی تعیین فشار خون بالا، ۲۲ درصد و بر اساس دستورالعمل جدید ، حدود ۳۷ درصد اعلام کرد و گفت: این میزان در مقایسه با دستورالعمل قبلی تعیین فشار خون، ۱۴ درصد به صورت مطلق و ۶۴ درصد به صورت نسبی، بیشتر است.

رفع تفاوت جنسیتی در فشار خون بالا

به گفته محقق ارشد مطالعه حاضر، بر اساس دستورالعمل قدیم ( JNC۷) شیوع فشار خون بالا در بین زنان ، به طور قابل توجهی بیش از مردان در جمعیت مورد مطالعه است؛ اما بر اساس دستورالعمل جدید (ACC/AHA) ، تفاوتی در شیوع فشار خون بالا بین دو جنس وجود ندارد. همچنین شیوع فشار خون بالا در بین افراد مسن هر دو جنس و صرف نظر از دستورالعمل قدیم و جدید افزایش نشان می دهد.

اهمیت شناسایی افراد در معرض خطر فاقد علائم خطر متابولیک، اما نیازمند مداخله دارویی

وی در تشریح دیگر یافته های مطالعه افزود: از مجموع ۱۴ درصد شرکت کنندگانی که بر اساس دستورالعمل جدید ، مبتلا به فشار خون بالا تشخیص داده شدند، عمده آنها مردان جوان و زیر ۵۵ سال تحصیل کرده بودند و نکته مهم آن که این افراد، کمتر عوامل خطر متابولیک، بیماری های های رایج مرتبط با فشار خون بالا و خطر ۱۰ ساله حوادث عمده قلبی عروقی داشتند، با این حال، ۳۱ درصد این افراد (۴ درصد کل شرکت کنندگان در مطالعه) نیازمند مداخله دارویی بودند.

ملک زاده گفت: این یافته ها می تواند نشانگر اهمیت شناسایی افراد در معرض خطر باشد که در مراحل بعدی زندگی، مستعد ابتلا به فشار خون بالا می شوند و باید در مراحل اولیه بیماری، شناسایی و مدیریت شوند. بویژه آن که خطر مرگ و میرهای قلبی عروقی در مردان – عمدتا گروه های سنی جوان تر - بیش از زنان است.

کاهش بار بیماری بر نظام سلامت با اجرای دستورالعمل جدید تعیین فشار خون

محقق ارشد این مطالعه در پاسخ به این سوال که آیا دستورالعمل جدید، سطح برخوردهای بالینی و مداخلات دارویی را افزایش داده و بار اضافه بر سیستم مراقبتهای بهداشتی ایران تحمیل خواهد کرد؟ گفت: مطالعات کارآزمایی بالینی، مزایای کاهش آستانه فشار خون بالا از بیش از ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه به بیش از ۱۳۰/۸۰ میلی متر جیوه و تاثیر آن در «کاهش قابل ‌توجه حوادث عمده قلبی عروقی بویژه سکته های قلبی و مغزی با تشخیص زودهنگام بیمارانی که قبلا در دسته پیش فشار خون قرار داشتند» را اثبات کرده اند.

وی افزود: بر خلاف تصور کسانی که معتقدند اجرای دستورالعمل جدید فشار خون بالا سبب تحمیل افزایش بار بی فایده حاصل از برخوردهای بالینی با فشار خون بالا و افزایش مداخلات دارویی، بر زیرساخت های سیستم سلامت می شود، باید تاکید کرد که بر اساس دستور العمل جدید طبقه بندی فشار خون، درمان دارویی ضد فشار خون بالا برای مبتلایان به فشار خون مساوی یا بالاتر از ۱۳۰/۸۰ میلی متر جیوه - بویژه برای کسانی که در معرض خطر بالا (سابقه حمله های ایسکمیک گذرا و سکته های قلبی و مغزی) قرار دارند - آغاز می شود.

ملک زاده گفت: بنابراین در دستور العمل جدید تعیین فشار خون، همه بزرگسالانی که در یکی از مراحل طبقه بندی جدید بیماری قرار گرفته اند، نیاز به درمان دارویی ندارند و کمتر از یک سوم افراد تازه تشخیص داده شده، مبتلا به فشار خون بالا و عمدتا گروه های مسن نیازمند مداخله دارویی هستند.

وی افزود: بر همین اساس با اطمینان می توان گفت دستورالعمل جدید ، استفاده از داروهای فشار خون را در میان اغلب افراد بررسی شده، افزایش نمی دهد و اتفاقا در مقایسه با دستور العمل قبلی، عمده مسوولیتها متوجه پیشگیری از بیماری فشار خون بالا با مداخلات غیردارویی و از طریق آگاهی رسانی به مردم ، اصلاح سبک زندگی و بویژه کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی است.

به گفته محقق ارشد مطالعه، در واقع، شباهت‌های بین دستورالعمل‌های قدیم و جدید تعیین فشار خون بالا، به نسبت تفاوت‌ها بسیار بیشتر است.

تفاوت اصلی، تمرکز بر تعریف مرحله یک فشار خون در دستورالعمل جدید است. البته دستیابی به نتایج قطعی تر در این بحث و این که آیا اجرای دستورالعمل سختگیرانه تر در طبقه بندی سطوح فشار خون، به ویژه در کشورهای کم درآمد و متوسط با منابع محدود، مقرون به صرفه است یا خیر؟ نیازمند انجام مطالعات طولانی مدت در مقیاس بزرگتر است تا به برخی مسائل حل نشده پاسخ کامل دهند.

ملک زاده تاکید کرد: گایدلاین جدید تعیین فشار خون به طور قطع، گام مهمی برای کنترل فشار خون است و از بار سنگین این بیماری به عنوان عامل خطر بیماری های قلبی عروقی، سکته های قلبی و مغزی، بیماری های مزمن کلیوی از دوش نظام سلامت کشور خواهد کاست.

الزامات اجرای دستورالعمل جدید تعیین فشار خون چیست؟

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره الزامات اجرای دستورالعمل جدید تعیین فشار خون گفت: کنترل فشار خون بالا و پیشگیری از افزایش شیوع آن در کشور با اجرای دستورالعمل جدید، نیازمند آگاهی متخصصان، مراقبان بهداشتی، و عموم مردم از این دستورالعمل و همچنین برنامه ریزی، سیاستگذاری و همراهی سیستم مراقبت های بهداشتی و نظام سلامت کشور است.

اجرای تدریجی دستورالعمل جدید تعیین فشار خون بالا در ایران

ملک زاده تاکید کرد: دستورالعمل قبلی فشار خون بالا (JNC7) هنوز یک راهنمای پرکاربرد برای سنجش ، کنترل و درمان فشار خون در ایران بویژه در میان پزشکان عمومی مناطق دوردست است؛ اما بررسی ها نشان داده است که طی چند سال گذشته روند استفاده از دستورالعمل جدید در ایران روبه افزایش است و پیش بینی می شود دستورالعمل جدید جهانی در بین پزشکان ایران به تدریج مقبول و رایج شود؛ چرا که پیشگیری اولیه برای حفظ سطح بهینه فشار خون حتی در بزرگسالان فاقد عوامل خطر رایج بیماری های قلبی عروقی یک ضروت غیرقابل انکار است.