عوارض مصرف هورمون‌ها در ورزشکاران زن

آفتاب‌‌نیوز :

با وجود این که سوء مصرف مواد هورمونی خصوصا استروئیدهای آنابولیک آندروژنیک بیشتر در آقایان بدنساز و ورزشکار شایع است، متاسفانه این روزها شاهد آن هستیم که تعدادی از خانم‌ها که در ابتدا تنها به منظور تناسب اندام و یا کاهش توده چربی بدن و افزایش حجم عضلات وارد باشگاه‌های بدنسازی می شوند، خیلی زود درگیر مصرف انواع  هورمون‌ها، پرو هورمون‌ها و انواع استروئیدهای آنابولیک آندروژنیک می‌شوند و ممکن است عوارضی بیشتر و پایدارتر از آقایان را تجربه کنند.

عوارض قلبی عروقی و کبدی ناشی از سوء مصرف این داروها جزء عوارض خطرناک و غیرقابل چشم پوشی است که در هر دو جنس مشاهده می‌شود. در تعدادی از موارد، حملات قلبی و مرگ ناشی از مصرف آنابولیک استروئیدها گزارش و شواهدی مبنی بر گرفتگی شریان کرونر در مرگ این افراد مشاهده شده است.

کاردیومیوپاتی (بیماری عضلات قلبی) در مصرف کننده‌های داروهای آنابولیک گزارش شده و از علائم آن خستگی شدید، درد قفسه سینه و مشکلات تنفسی بوده که لازم است هر چه سریعتر تحت نظر پزشک قرار گیرد. 
فشار خون بالا نیز در مصرف کننده‌های استروئید آنابولیک‌ها مشاهده شده هر چند این امر اثبات نشده و ممکن است افزایش فشار خون به خاطر مشکلات قلبی، کبدی و یا کلیوی باشد.

بسیاری از استروئیدها باعث ایجاد تغییراتی در فعالیت‌های کبدی می‌شوند؛ عوارضی همچون یرقان یا زردی نیز گزارش شده البته این عوارض بیشتر در افرادی که دوزهای بالایی از استروئید استفاده می‌کنند و یا بیماری زمینه‌ای دارند دیده می‌شود.

ممکن است به دلیل تفاوت‌هایی که بین خانم‌ها و آقایان وجود دارد، عوارض مصرف استروئیدها در بانوان به شکل‌های دیگر و با شدت بیشتری نیز جلوه کند. زنانی که از استروئید آنابولیک و آندروژن استفاده می‌کنند با بر هم خوردن نظم دوره عادت ماهانه و قاعدگی و خونریزی‌های نامنظم و آمنوره روبرو می‌شوند، همچنین اختلال در باروری را نیز در این افراد باید محتمل دانست. باید تاکید کرد خانم هایی که باردار هستند یا در آستانه بارداری قرار دارند باید از مصرف هرگونه استروئید خودداری کنند چرا که مصرف این دسته از داروها در این مقطع زمانی برای زنان به معنی استقبال از خطر تولد فرزندان نارس، بیمار و دارای ابهام جنسی خواهد بود.

خانم‌هایی که از استروئیدها و مخصوصا استروئیدهایی که قدرت آندروژنی بالایی دارند، استفاده می‌کنند به دلیل بالا رفتن سطح سرمی تستوسترون با رشد موهای زائد بدن و صورت یا پرمویی و هیرسوتیسم مواجه می‌شوند.

"رشد موهای زائد در بدن زنان معمولا در نقاطی از پوست صورت می‌گیرد که این نقاط بیشترین گیرنده‌های آندروژن را در خود دارند و در برابر استروئیدهای آندروژنی حساسیت بالایی از خود نشان می‌دهند"رشد موهای زائد در بدن زنان معمولا در نقاطی از پوست صورت می‌گیرد که این نقاط بیشترین گیرنده‌های آندروژن را در خود دارند و در برابر استروئیدهای آندروژنی حساسیت بالایی از خود نشان می‌دهند. همچنین اثرات آندروژنیک استروئیدها باعث ایجاد یا تشدید طاسی با الگوی مردانه می‌شود.

چرب شدن پوست و بروز انواع جوش‌های چرکی و آکنه نیز یکی از عوارض شایع مصرف استروئید است که معمولا در ناحیه پشت و کمر و صورت ظاهر می‌شوند و هر چه میزان مصرف استروئید بالاتر رود، میزان آکنه بیشتر خواهد شد.

استروژن اصلی‌ترین بزرگ کننده و شکل دهنده سینه در زنان است ولی استروئیدهای آنابولیک و آندروژن بر این هورمون تاثیر می‌گذارند و شکل‌دهی و حفظ شکل و فرم سینه در زنان را به شدت مختل می‌کند. زنانی که استروئیدهای آنابولیک و آندروژن مصرف می‌کنند با کاهش محسوس حجم سینه‌ها که اصطلاحا آتروفی سینه نامیده می‌شود روبرو می‌شوند.

هورمون‌های آندروژن سبب می‌شود تا از حجم توده سینه زنان کاسته شده و در عوض توده عضلانی و بافت پیوندی تقویت شده و نمایی مردانه به این اندام زنان داده شود. 

عارضه آزار دهنده دیگر سوء مصرف داروهای استروئید آنابولیک در بانوان کلفت و خشن شدن صدا است و به این دلیل که به طور طبیعی آندروژن چندانی در بدن زنان وجود ندارد، صدای زنان در قیاس با صدای مردان لطیف‌تر و ملایم‌تر است اما سوء مصرف استروئیدهای آنابولیک و آندروژن موجب خشونت و کلفتی صدا در خانم‌ها می‌شود که ناشی از اثراتی است که آندروژن‌ها بر حنجره و بر عضلات فعال این ناحیه از بدن اعمال می‌کنند.

معمولا سوء مصرف داروهای استروئید آنابولیک -آندروژنیک باعث تغییر میل جنسی می‌شود که این حالت در آقایان ممکن است از کاهش مختصر تا از بین رفتن کامل میل جنسی باشد. 
در ورزشکاران خانمی که استروئید مصرف می‌کنند، میل جنسی با شدت بیشتری افزایش پیدا می‌کند البته با قطع آن به حالت اول خود باز می‌گردد.

بر اساس این مطلب که از سوی افسانه گلشن‌راز مسوول دپارتمان کمیته پزشکی آکادمی ملی پارالمپیک تهیه شده و از سوی فدراسیون پزشکی ورزشی در اختیار ایسنا قرار گرفته آمده است: به غیر از موارد فوق، خانم‌هایی که مبادرت به سوء مصرف هورمون‌ها و یا پروهورمون‌های استروئیدی می‌کنند، می‌توانند انتظار عوارض جانبی دیگری نظیر نوسانات خلقی، تحریک پذیری بالا و پرخاشگری،  بی‌خوابی و اختلالات خواب، اشتهای نامنظم، دوره‌های بی‌ قراری همراه با خستگی‌ بسیار شدید را داشته باشند.

با توجه به عوارض مصرف این داروها که گاه می‌تواند بسیار خطرناک باشد هرگز پیشنهاد نمی‌شود که از استروئیدها برای افزایش توده عضلانی بدون چربی استفاده کنید. خوشبختانه امروزه مکمل‌های ورزشی دیگری در بازار هستند که هم ایمن به نظر می‌رسند و هم کارایی مطلوبی داشته و برای عضله‌سازی خیلی زود جواب می‌دهند، البته برای انتخاب و مصرف صحیح و مناسب این مکمل‌های جایگزین گرفتن مشاوره از پزشک، داروساز یا کارشناس تغذیه ورزشی توصیه می‌شود.