تیک؛ اختلال قابل کنترل در افراد

به گزارش خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، تا به حال با افرادی که تیک داشته اند روبرو شده اید؟ تیک، جنبش یا آواگری سریع، مکرر و غیر ارادی است و انواع مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به تیک‌های حرکتی، بالا انداختن شانه، پلک زدن و... اشاره کرد.

افرادی که تیک‌های آوایی دارند تیک خود را به شکل‌های مختلفی، چون سرفه کردن، خرخر کردن، بددهنی و نچ نچ کردن نشان می‌دهند و اگر بخواهیم به یکی از معروف‌ترین اختلال‌های تیک اشاره کنیم اختلال توره است که این مشکل حدود یک درصد کودکان و اغلب پسران را شامل می‌شود و افرادی که مبتلا به این اختلال می‌شوند ترکیبی از تیک‌های حرکتی و آوایی مزمن را تجربه می‌کنند و اغلب با تیکی، چون چشمک زدن شروع کرده و سپس به مرور زمان، تیک های آن ها به صورت رفتار‌های پیچیده تری بروز می‌کنند و این ها تمام بروز تیک‌ها نیستند چرا که می‌توانند حتی به صورت حرکات کنترل ناپذیر سر و گاهی اوقات قسمت‌های بالاتنه باشند.

بیشتر بخوانید

• پشت پرده ارتباط ساعت بیولوژیکی بدن و میزان طول عمر افراد/ آیا می‌توان زمان مرگ را حدس زد؟

تیک به حرکات، ژست‌ها، ادا‌ها یا صدا‌هایی گفته می‌شود که ناگهانی و تکرار شونده هستند و از خصوصیات اصلی آن‌ها می‌توان به حرکات غیرارادی (تیک حرکتی) و صدا‌های غیر ارادی (تیک‌های صوتی) اشاره کرد که معمولا در دوران کودکی فرد شروع می‌شوند و روی بسیاری از جنبه‌های زندگی افراد مبتلا شده، تأثیر می گذارند.

اگر بخواهیم به انواع اختلال‌های تیک اشاره کنیم باید بگوییم که تیک‌ها براساس مدت زمان حضور و شکل نشان به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند.

تیک گذرا 

شامل تیک‌های حرکتی و تیک‌های صوتی گذرا و تیک حرکتی و صوتی گذرا می‌شود که مدت زمان این نوع از اختلال‌ها حداقل سه هفته و حداکثر یک سال طول می‌کشد.

تیک مزمن

تیک مزمن، از دیگر مواردی است که شامل تیک حرکتی مزمن و تیک صوتی مزمن می‌شود که طول مدت این نوع تیک‌ها بیش از یک سال است.

نکته‌ای که در رابطه با تیک‌ها وجود دارد این است که شیوع اختلالات تیک در کودکان بیشتر از افراد بزرگسال است؛ به طوری که از هر ده هزار کودک، حدود  ۵ تا ۳۰ و از هر ده هزار نفر بزرگسال، تنها ۱ یا ۲ نفر به این اختلال‌ها مبتلا می‌شوند.

بر اساس تحقیقات، کودکانی در رده سنی ۷ تا ۱۱ سال، بالاترین میزان شیوع را داشته اند، امّا با بالا رفتن سن، شیوع اختلال‌های تیک کاهش پیدا می‌کند و حتی ناپدید می‌شود.

یک سوالی که در این خصوص وجود دارد این است که آیا تیک‌ها قابل کنترل هستند؟ که در پاسخ باید گفت کودکان مبتلا می‌گویند که تیک ماهیت غیر ارادی دارد و اغلب، متوجه بروز آن نمی‌شوند و گاهی، کودکانی که سنشان بالاتر است می‌توانند تیک خود را به صورت موقت یعنی حدود چند ثانیه و یا چند ساعت متوقف کنند یا به تعویق بیندازند.

اهمیت اختلال تیک

وقتی  این اختلال‌ها در رفتار کودک بروز پیدا می‌کنند و والدین با تیک های کودکان خود روبرو می شوند، نحوه برخورد آن‌ها به صورت متفاوت است. به طور مثال؛ اگر کودک‌شان تیک چشمک زدن داشته باشند این موضوع را به صورت فوری به استفاده زیاد از رایانه و یا مشاهده تلویزیون ربط داده و کودک خود را تحت معاینه چشم پزشک قرار می دهند.

احساس گناه، خجالت کشیدن، ناامیدی، خشم، حقارت و طرد از جمله نشانه‌هایی است که در کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال تیک بروز می‌کنند.

نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که به دلیل نداشتن شناخت کافی به این نوع اختلال در جامعه، در اغلب موارد، روند تشخیص آن طول می‌کشد و باعث بروز انواع احساسات ناتوان کننده در فرد مبتلا و خانواده اش می‌شود.

تیک داشتن می‌تواند خود را به شکل‌های مختلفی، چون چین دادن به پیشانی، گاز گرفتن لب‌ها و سایر قسمت‌های بدن، بالا بردن ابرو‌ها و... نشان دهد.

بایدتوجه داشت که اگرچه شکل برخی از تیک‌ها پذیرفتنی‌تر است و  حساسیت کمتری ایجاد می‌کند مثل سرفه کردن یا صاف کردن گلو، امّا شکل برخی دیگر از تیک‌ها عجیب‌تر هستند؛ به طوری که پذیرفتن آن‌ها به عنوان تیک هم دشوار است مانند فریاد کشیدن یا گاز گرفتن.

مهم‌ترین عللی که می‌توان برای اختلالات تیک برشمرد، عوامل ژنتیکی و وراثتی است و استرس هم می‌تواند عاملی برای تشدید و شعله ور شدن حملات تیک باشد.

بیشتر بخوانید

• نشانه‌های فرد وسواسی چیست؟