بیش از یکهزار و ۱۰۰ دعا از امام صادق (ع) یادگار مانده است

حجت الاسلام سیدمصطفی میرلوحی به مناسبت سالروز شهادت امام صادق (ع) به خبرنگار معارف ایرنا گفت: این دعاها توسط یکی از بزرگان به نام آیت الله سیدمحمدباقر موحد ابطحی در کتابی به نام صحیفه صادقیه جامعه جمع آوری شده و تمام دعاهای امام صادق (ع) در آن به نگارش درآمده است.

در سفرهایی که به دانشگاه های مختلف در کشورهای اسلامی مانند مصر و اردن داشتم، دعاهای امام صادق (ع) را برای بزرگان اهل سنت نقل کردم و آنها تعجب می کردند چگونه این تعالیم از سوی امام ششم صادر شده و آنها فقط شنیده بودند که امام سجاد (ع) کتابی به نام صحیفه سجادیه دارند که مشتمل بر ۵۴ دعاست.

میرلوحی تاکید کرد: خواندن این دعاها به این معنا نیست که در گوشه خانه بنشینیم و بگوییم مسئولیت اجتماعی در زمینه رسیدگی به مشکلات نزدیکان و فقرا نداریم. همان گونه که رهبر معظم انقلاب تاکید کردند در مسئله کرونا همه وظیفه داریم تا در نهضت مواسات و همدلی مومنانه شرکت کنیم و این کارها همان برنامه هایی است که ائمه انجام می دادند، به گونه ای که امام صادق (ع) برای فقرای مدینه غذا می بردند ولی باید توجه کنیم هیچ چیز جای دعا را نمی گیرد.

وی با اشاره به شیوع ویروس کرونا در سطح جهان و مشکلات ناشی از آن عنوان کرد: دعا یکی از سفارش های مهم امام صادق (ع) است و مردم می توانند با دعا به درگاه الهی و توبه به درگاه الهی درهای رحمت را به روی خود باز کنند.

درمان بی‌عهدی‌ها و بی‌وفایی‌ها

این استاد دانشگاه با بیان روایتی از پیامبر اکرم (ص) در وصف امام صادق (ع) اظهار داشت: رسول خدا (ص) از فرزند امام باقر(ع) به گفتار حق و زبان راستگویی در گفتار و کردار یاد کردند و امروز این ویژگی درمان و دوایی برای تمام بدعهدی ها و بی وفایی هاست. امام ششم نیز سه موضوع را به شیعیان سفارش کردند که یکی راستی در گفتار، دیگری ادای امانت و سومین نکته وفای به عهد است.

اگر امروز به در خانه امام صادق (ع) برویم یا در حرم جنه البقیع و به کنار مزار آن حضرت برویم و از امام بخواهیم به شیعیان خود چه توصیه ای دارند، به نظرم امام می فرماید اگر می خواهید جامعه اصلاح شود به این سه جمله عمل کنید که دوای شما در آن است.

میرلوحی این سفارش های امام صادق (ع) را برای مسئولان، مدیران، مربیان، مردم، دانشگاهیان و خانواده ها بسیار مفید دانست و از مسئولان و مدیران خواست در گزارش های خود به مردم دروغ نگویند و وعده غیرواقعی ارائه ندهند.

وی با اشاره به اهمیت ادای امانت در آموزه‌های دینی تاکید کرد: هر مسئولی از وزیر، وکیل، مدیر مدرسه، رئیس کارخانه گرفته تا شهردار و فرماندار و استاندار تلاش کند تا در قبال مسئولیتی که به عنوان امانت و حاصل خون شهدا به عهده دارد، درست عمل کرده و امانتدار خوبی باشد.

این پژوهشگر مذهبی همچنین از افرادی که اخیرا به مجلس شورای اسلامی راه یافته اند یا قضات و مسئولان قضایی همچنین مسئولان فرهنگی، اقتصادی یا بهداشتی کشور خواست به مردم قول دروغ ندهند و افزود: مسئولان باید مواظب باشند و بر سر هر وعده ای که می دهند، بایستند و به مسئولیت خود به عنوان امانتی الهی بنگرند و به وعده خود و به عهدی که با شهدا بسته اند، پایدار بمانند.

دو سوم احادیث شیعه از امام صادق (ع) است

میرلوحی گفت: یکی از وظایف ائمه به شکل عام این است که به شبهات مطرح شده در امت پاسخ دهند. یعنی چهار وظیفه تبیین و تفسیر وحی، مبارزه با انحرافات و بدعت ها، تربیت و تبلیغ همچنین اقامه حکم الهی و برقراری حکومت الهی به عهده ائمه است.

وی افزود: امام صادق (ع) یکی از امامانی بودند که در راستای مبارزه با انحراف ها به تبیین حقیقت پرداختند و مرحوم علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن معتقد است آنچه از صادقین یعنی امام باقر و امام صادق به ما رسیده، تقریبا معادل تمام آموزه های دینی و روایات است که از دیگر ائمه به ما رسیده و شاید بتوان گفت حدود دو سوم احادیث اهل بیت (ع) از زبان امام ششم بیان شده است.

البته این موضوع دلیل بر کم کاری بقیه ائمه نیست؛ چون امامی مانند حضرت عسکری (ع) شش سال اجازه نداشت از سرداب و زیرزمینی که محصور بود، بیرون بیاید و حتی اجازه حج تمتع به آن حضرت ندادند و لذا امام عسکری به سفر حج نرفت و در طول عمرشان همواره از دو سالگی تا ۲۸ سالگی تحت نظر بودند و به همین دلیل شاید ۲۰۰ حدیث از آن حضرت نقل شده باشد.

وی افزود: حدود پنج هزار شاگرد از دانشگاه امام صادق (ع) فارغ التحصیل شدند که مرحوم شیخ طوسی از چهار هزار شاگرد نام برده و بقیه را بزرگان معاصر مانند آیت الله ابطحی مشخص کرده اند که این شاگردان در علوم مختلف مانند فقه و تفسیر و حدیث و شیمی احادیثی را از امام نقل کرده اند.

میرلوحی از زمان امام صادق (ع) به عنوان دوره تنوع افکار، ترجمه فرقه های کلامی و عصر ترجمه یاد کرد تا روایات ائمه را تحت الشعاع قرار دهند و امام صادق (ع) به شیعیان سفارش می کردند تا حوزه های خانگی همانند روضه های خانگی که امروز کمرنگ شده، در هر محلی برپا کنند.

آن حضرت هنگامی که شیعیان برای انجام حج به مکه می آمدند و سفری به مدینه داشتند، به آنان می فرمود هر کدام از شاگردان که از شهرهای کوفه، بغداد، قم و ری آمده بودند به شهر خود بازگشته و در مساجد بنشینند و به بیان حدیث و تفسیر قرآن بپردازند.

میرلوحی این جلسات را به منزله حلقه های حدیث و روایت برای بیان فضایل ائمه دانست و افزود: در واقع شعبه هایی از حوزه مدینه از سوی امام صادق (ع) در کوفه، قم، بغداد، نجف، حله، جبل عامل، اصفهان و حتی قم جزو توصیه های آن حضرت بود.

وی افزود: در قم شیخ صدوق فعالیت های چشمگیری داشت و در بغداد بزرگانی چون شیخ مفید به تربیت شاگردانی مانند شیخ طوسی، سید مرتضی و سید رضی پرداختند. شیخ طوسی در هزار سال پیش حوزه ای در نجف تاسیس کرد و ۷۰۰ سال پیش محقق حلی، علامه حلی و فخرالمحققین حلی حوزه حله را راه اندازی کرد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در واقع امام صادق (ع) حوزه های علمیه را در داخل محافل شیعه با حضور بزرگان و مشایخ شیعه و حتی بزرگان سایر مذاهب تشکیل داد به گونه ای که یکی از بزرگان اهل سنت می گوید در مسجد کوفه ۸۰۰ استاد حدیث را دیده که همه می گفتند ما شاگردان جعفر صادق هستیم.

افتخار ابوحنیفه که پیشوای حنفیان است این بود که دو سال در محضر امام صادق شاگردی کرده بود به گونه ای که می گفت اگر آن دو سال نبود هلاک می شدم.

سفارش امام صادق به جوانان

وی افزود: امام ششم گاهی جوانان شیعه را در کوچه های مدینه می دید که مشغول وقت گذرانی بودند و می فرمود می خواهم گریبان آنها را بگیرم و بگویم دنبال علم و درس بروند. زیرا در آینده نیاز به علم پیدا می کنند و مشکلاتی به وجود می آید که نیاز به احادیث اهل بیت و حقایق قرآنی دارند که از زبان ائمه بیان شده است.

امام صادق (ع) با گسترش معارف اسلام ناب یعنی حقیقت تشیع علاوه بر تفسیر و تبیین وحی، به مبارزه با بدعت ها و انحراف ها مشغول بودند و به شبهه زدایی هایی می پرداختند که از سوی فرقه های مختلف گمراه در دین ایجاد می شد.

وی افزود: این شرایط در حالی برای امام ششم ایجاد شد که برای دیگر امامان چنین فرصتی کمتر به دست می آمد. مثلا امام سجاد حتی نمی توانست یک کرسی فقه در مسجد پیامبر در مدینه بگذارد و چند شاگرد تربیت کند؛ ولی در زمان امام صادق شیعیان احساس ضعف شدیدی از نظر علمی می کردند و حتی شیعیان بعضی از معارف دینی را نمی دانستند و نقش امام صادق نقش حیاتی و اصلی در تبیین دین و شبهه زدایی و مبارزه با فتنه های انحرافی بود.

وصف امام زمان در کلام امام صادق (ع)

میرلوحی با اشاره به نقش دعا در زندگی انسان و ضرورت دعا برای ظهور امام زمان (عج) گفت: یکی از یاران امام صادق (ع) به نام سدیر صیرفی می گوید صبح جمعه خدمت امام رسیدیم که آن حضرت مشغول نماز بودند و صورت خود را بر خاک گذاشته و در حالی که اشک می ریختند، می فرمود ای آقای من و ای و مولای من غیبت تو باعث شده تا خواب از چشم ما گرفته شود در حالی که ما نمی دانستیم منظور امام صادق (ع) چیست.  

وی افزود: در دوره غیبت به اندازه ای فشار به یاران حضرت حجت وارد می شود که شبهات و حملات و دشمنی ها از هر سو به آنان هجوم می آورد و شیعیان فقط یک چاره دارند تا خالصانه برای ظهور امام زمان دعا کنند.

این استاد حوزه از نقش تقریب‌گرای امام صادق (ع) سخن گفت و افزود: آن حضرت میان اهل تسنن و شیعیان وحدت ایجاد کردند.