تازیانه سرما بر جان محصولات کشاورزی هرمزگان

طبق گزارش هواشناسی هرمزگان سرمای شدید هوا و افت دما در اواخر دیماه و اوایل بهمن‌ماه امسال تا ۲ درجه سانتیگراد هم کاهش یافت که موجب یخ زدن آب در زمین‌های کشاورزی و سطح رودخانه‌های این استان شد.
البته اداره کل پیش بینی هواشناسی هرمزگان پیش از وقوع سرما و برودت هوا را اعلام کرده بود که ماندگاری هوای سرد در استان احتمال سرمازدگی محصولات کشاورزی و باغی را افزایش می‌دهد و طبق این اطلاعیه به کشاورزان نیز توصیه شده بود که تمهیدات لازم را برای جلوگیری از سرمازدگی محصولات کشاورزی خود در مزارع و باغ‌ها اتخاذ کنند.
مدیریت مدیریت بحران استانداری هرمزگان نیز به کشاورزان یادآورشده بود که براساس نقشه‌های هواشناسی، دمای هوای استان در اواخر دیماه و اوایل بهمن امسال بین پنج تا ۱۰ درجه کاهش خواهد یافت و احتمال سرمازدگی محصولات کشاورزی وجود دارد.
مهرداد حسن زاده به کشاورزان و حتی باغداران و مرغداران نیز توصیه کرده بود که باتوجه به افت محسوس دما، تمهیدات لازم برای محافظت از محصولات کشاورزی و تنظیمات دمایی و رطوبتی در گلخانه‌ها و مرغداری‌ها در دستورکار قرار دهند.
حتی رضا مدرس معاونت امور عمرانی استانداری هرمزگان نیز در نشست اخیر ستاد مدیریت بحران استان هشدار داده بود که موج جدید سرما بسیار نگران کننده است و کشاورزان باید توصیه‌های کارشناسان جهاد کشاورزی را جدی بگیرند.
همچنین مدرس گفته بود که دمای محسوس در روز به طور کامل با شرایط دمایی در سحرگاه متفاوت است و باید برای پیشگیری از بروز خسارت، دستورالعمل‌های پیشگیری از سرمازدگی رعایت شود.
اما با این حال کشاورزان هرمزگانی که به خیال سال‌های گذشته فکر غافلگیری افت دما و سرمای هوا را به این شدت نمی‌کردند، نه تجهیزاتی در اختیار داشته و نه می‌دانستند که چه کاری باید برای مقابله با این سرما انجام دهند.
 همین امر سبب شد تا میزان خسارت‌های وارده به محصولات کشاورزی آن‌ها به حدی افزایش یابد که مردم از آن به عنوان سونامی سرما یاد ‌کنند.
این سرمای ناگهانی که در سال‌های قبل به این شدت سابقه نداشته است، امسال طبق آخرین برآوردها بیش از ۶۸۰ میلیارد ریال خسارت به محصولات زراعی و باغی کشاورزان هرمزگانی بویژه در شرق استان وارد کرده و آنان را با چالشی جدی مواجه کرده است.
این تغییر وضعیت ناگهانی دمای هوا و افزایش سرما امسال همه بخش‌های کشاورزی هرمزگان از جمله دامداری‌ها، مرغداری‌ها، گلخانه‌ها، استخرهای پرورش ماهی و حتی کندوهای عسل را غافلگیر کرده و از خسارت سردی هوا در امان نبودند.
از هم اکنون به فکر چاره باید 
اما با این حال می‌توان از این وضعیت درس گرفت و از هم اکنون با برنامه ریزی‌های مناسب و تمهیدات لازم کشاورزان و گلخانه‌داران را از گرفتار شدن با مشکلات سردی هوا رها کرد.
البته اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس نیز در اواخر هفته گذشته بازدیدی از باغ‌ها و مزارع خسارت‌دیده از جمله سرمازدگی درهرمزگان بویژه در شرق استان داشتند که ثبت درخواست‌ها و مشخصات کشاورزان، طرح موضوع در نشست با اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس و پیگیری برای جبران خسارت وارده از طریق صندوق بیمه محصولات کشاورزی و اعتبارات کمیته بحران و کاهش مخاطرات از جمله اقدام‌های انجام شده در راستای حمایت از کشاورزان خسارت دیده استان عنوان کردند.
قرار است تا ۲ هفته آینده درخصوص مسائل و مشکلات مطرح شده کشاورزان هرمزگانی در تهران چاره اندیشی شود که امیدواریم با پیگیری‌های نمایندگان مجلس شورای اسلامی مشکلات بخش کشاورزی استان مرتفع شود.
کشاورزان بویژه در شرق هرمزگان هنوز از بارش شدید باران و خسارت سیل ۹۸ بر محصولاتشان نالانند که حال این نگرانی‌ها با افزایش سرمای هوا و سرمازدگی دست رنجشان، افزایش یافته و چشم انتظار حمایت دولت و مجلس در این فصل سرد از سال هستند که آن‌ها را تنها نگذارند.
خسارت بیش از ۶۸۰ میلیارد ریالی سرمازدگی به محصولات کشاورزی هرمزگان
طبق آخرین برآورد صورت گرفته از سوی مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان، سرما تاکنون به یکهزار و ۷۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی این استان بین ۳۰ تا ۴۰ درصد و یا بیشتر آسیب زده است و خسارت مالی به کشاورزان بیش از ۶۸۰ میلیارد ریال اعلام شده است.
در این رابطه رییس اداره مدیریت بحران جهاد کشاورزی هرمزگان با اشاره به اینکه ارزیابی برای پرداخت غرامت به کشاورزانی که محصولاتشان بیمه هستند، آغاز شده است، گفت: سرمای شدید دچار آسیب و از بین رفتن محصولات سبزی و صیفی همچون گوجه فرنگی، بادمجان، فلفل، فلفل دلمه‌ای، خیار سبز، سیب زمینی، کدو، پیاز و لوبیا سبز شده است.
روح الله رمضان پور افزود: همچنین افت شدید دمای هوا سبب سرمازدگی محصولاتی نظیر لیموترش، پرتقال، نارنگی و انبه  در استان هرمزگان شده است.
وی یادآورشد: بیشترین خسارت و زیان ناشی از سرمازدگی به محصولات کشاورزی را مناطقی همچون هشتبندی و سندرک میناب، رودان، بندرعباس، حاجی آباد و پارسیان متحمل شده‌اند.
این مسوول با اشاره به اینکه سرمای هوا همچنان در استان هرمزگان ادامه دارد، تصریح کرد: مهم‌ترین توصیه تغذیه‌ای برای محصولات کشاورزی، محلول پاشی با اسیدهای آمینه همراه با پتاسیم است؛ همچنین آبیاری زمین‌ها و استفاده از مه پاش از دیگر راهکارها برای کاهش خطر سرما زدگی است.
دبیر خانه کشاورز استان هرمزگان نیز گفت:همه می‌دانیم که سرمای اخیر  ضرر و زیان زیادی به محصولات زراعی و باغی این استان وارد کرده که امیدواریم دولتمردان و در کنار آن کمیسیون کشاورزی مجلس با مطالبات و تدبیرهایی، در پی جبران این خسارت باشند.
 جواد جوادی افزود: کشت صیفی و سبزی استان هرمزگان در کشور زبانزد است اما محصولات تولیدی آن بنام تولیدات غیرفصلی شهرت یافته است، که متاسفانه براساس توجه نشدن این موضوع از طریق وزارت جهاد کشاورزی، خواستاریم جهت چاره اندیشی این مهم تصمیم گیری شود.
وی همچنین بیان داشت: تاسیس گلخانه‌هایی در مناطق سردسیر و در استان‌های شمالی کشور باعث شده است که تولیدات منطقه هرمزگان در بازار عرضه و قیمت گذاری شکست بخورد.
دبیرخانه کشاورز استان هرمزگان ادامه داد: باتوجه به تاسیس گلخانه در مناطق سردسیر کشور، کشاورزان منطقه هرمزگان گرایش به کشتو تولیدات غیرفصلی به روش‌های سنتی دارد؛ از طرفی نیز همه آن‌ها تمایل به تاسیس گلخانه دارند که انتظار داریم بانک‌ها اجازه پرداخت وام به کشاورزان براساس ضمانت و سفته را بدهند و رهن و گرویی را مطالبه نکنند.
غرامت به کشاورزان بیمه شده پرداخت می‌شود
طبق اعلام سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان، کشاورزان و باغدارانی که محصولات باغی و زراعی آن‌ها بیمه هستند، غرامت بیمه‌ای پس از برآورد و ارزیابی صورت گرفته به آن‌ها پرداخت می‌شود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان با اشاره به سرمازدگی محصولات کشاوزری از کشاورزان استان خواست محصولات کشاورزی خود را بیمه کرده تا خسارت سرمازدگی به آن‌ها تعلق گیرد.
علی باقرزاده همایی با بیان اینکه بهره برداران بخش کشاورزی قبل از بروز سرما بایستی محصولات کشاورزان خود را تحت پوشش بیمه قرار می‌دادند، افزود: با هماهنگی‌های انجام شده اکیپ‌های ارزیابی غرامت بیمه‌ای به مناطق اعزام شدند و بررسی‌ها درحال انجام می‌باشد.
وی خاطرنشان کرد: تاکنون ارزیابی از مزارع خسارت دیده کشاورزی توسط بازرسان و مدیریت بحران سازمان جهادکشاورزی هرمزگان انجام و نتیجه آن به مدیریت بحران استانداری نیز ارسال شده است تا بعد از بررسی نهایی در وزارت کشور و دریافت مصوبه هیات دولت؛ اعتبارات لازم برای خسارت سرمازدگی محصولات کشاورزی تخصیص یابد.
رییس سازمان جهادکشاورزی هرمزگان اظهارداشت: متاسفانه بیشتر محصولات کشاورزی در هرمزگان بیمه نیستند و دراین خصوص محصولاتی که بیمه نیز نبوده را در نتیجه ارزیابی‌ها به اداره کل مدیریت بحران استانداری و سپس به وزرات کشور ارسال می‌شود تا اعتباری برای سرمازدگی و پرداخت غرامت به این کشاورزان هم تصویب شود.
 باقرزاده همایی با اشاره به اینکه ارزیابی خسارت وارده به محصولات کشاورزی هرمزگان تا پایان فصل سرما درحال انجام است، گفت: متاسفانه در دیماه و بهمن‌ماه امسال شاهد خساراتی به لحاظ سرمازدگی محصولات کشاورزی در مناطقی از شرق، شمال و غرب استان بودیم.
وی اذعان داشت: کشاورزان باتوجه به سرمازدگی با کاهش عملکرد مواجه می‌شوند که امیدواریم محصولاتی که دچار سرمازدگی شده مجدد به چرخه تولید بازگردد و بایستی تمهیدات لازم درخصوص محافظت از خطر سرمازدگی محصولات کشاورزی انجام شود.
انتقال کشت سبزی و صیفی به گلخانه‌ای راهی برای جلوگیری از سرما
رییس سازمان جهادکشاورزی هرمزگان گفت: امسال به خاطر سرمای شدید کشاورزان استان با سرمازدگی محصولاتشان مواجه بوده که انتقال کشت سبزی و صیفی به گلخانه‌ای تنها راه حل آن می‌باشد.
باقرزاده همایی همچنین با تاکید بر انجام اقدام‌های ترویجی در مناطقی که با سرمازدگی محصولات کشاورزی مواجه هستند، خاطرنشان کرد: کشت سبزی و صیفی در این استان به سمت کشت گلخانه‌ای هدایت شود.
وی با بیان اینکه درحال حاضر کاهش دما در هرمزگان پایدار است، بیان داشت: مهم‌ترین توصیه تغذیه‌ایی جهت محصولات کشاورزی محلول پاشی با اسیدهای آمینه همراه با پتاسیم است.
این مسوول همچنین استفاده از وسایل گرمایشی، آبیاری بارانی، آبیاری سطحی، پوشش درختان و استفاده از مه پاش را از روش‌های مقابله با سرمازدگی محصولات کشاورزی اعلام داشت.
باقرزاده همایی با تاکید بر سرعت بخشی در امور ارباب رجوع و سرمایه گذاران افزود: دغدغه رهبرمعظم انقلاب و تمامی مسوولان نظام اجرای طرح‌های سرمایه گذاری بوده و در این جهت بهره برداران و سرمایه گذاران در بخش کشاورزی که در جهت امنیت غذایی مردم نقش مهمی ایفا می‌کنند، بایستی حمایت شوند.
گزارش سرمازدگی محصولات کشاورزی هرمزگان به مدیریت بحران کشور ارسال شد
استاندار هرمزگان نیز گفت: گزارش خسارت‌های مالی ناشی از سرمای وارد شده به محصولات کشاورزی زراعی و باغی استان برای جبران خسارت به سازمان مدیریت بحران کشور ارسال شده است.
فریدون همتی بر توسعه صادرات محصولات کشاورزی از طریق راه آهن تاکید کرد و بیان داشت: باید هرچه سریع‌تر زیرساخت پایانه‌های صادراتی در ایستگاه‌های راه آهن همچون تنگ زاغ و بندرعباس برای ارسال محصولات کشاورزی به خارج از استان فراهم شود.
وی بر تقویت فرهنگ بیمه دارایی‌ها تاکید کرد و گفت: متاسفانه این فرهنگ در کشور و هرمزگان پایین است و برای جبران خسارت ها باید فرهنگ بیمه دارایی‌ها در مردم تقویت شود.
روش‌های پیشگیری و مقابله با سرمازدگی محصولات کشاورزی
سرمازدگی درواقع پدیده‌ای است که در درجه حرارت پایین سبب ایجاد خسارت و یا از بین رفتن اندام‌های گیاهی می‌شود؛ این عارضه در محصولات سبزی و صیفی خارج از فصل در روزهای سرد پاییز و زمستان و در درختان میوه در فصل زمستان و یا اوایل بهار حادث می‌شود و هر ساله خسارت‌های زیادی برجای می گذارد.
عضو هیات علمی بخش گیاه پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان در این راستا با اشاره به اینکه براساس آمارهای ارائه‌شده، تنها حدود ۱۰ درصد از کل زمین‌های قابل کشت دنیا ممکن است بدون تنش سرمازدگی باشند، گفت: سرمازدگی از جمله تنش‌های غیرزیستی است که گیاه در نتیجه بروز درجه حرارت‌های بین صفر تا ۱۰ درجه سانتی‌گراد خسارت می‌بیند.
سید سعید مدرس افزود: آثار اولیه این تنش موجب کاهش رشد عمومی، تغییر رنگ، کلروز، تخریب بافت‌های سلولی، جوانه نزدن بذر، انتقال نیافتن مواد فتوسنتزی، جذب نشدن عناصرغذایی و غیره می‌شود که برخی از آثار این تنش برگشت‌پذیر و برخی دیگر نیز مانند فتوسنتز در اثر تخریب کلروپلاست‌ها و پیری زودرس گیاه، غیرقابل برگشت هستند.
وی بیان داشت: جهت جلوگیری یا کاهش خسارت سرمازدگی  از راهکارهای فنی مختلف می‌توان بهره برد که کشاورز و منطقه، بسته به شرایط و توانایی، می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.
این محقق بخش گیاه پزشکی در هرمزگان عنوان کرد: مهم‌ترین راهکار پیشگیری و یا مقابله با سرمازدگی محصولات کشاورزی استفاده از دستگاه‌های مه ساز، استفاده از دود و هدایت آن روی مزارع (در مناطق غیرمسکونی)، آبیاری بارانی، غرقابی یا قطره‌ای، استفاده از ماشین‌های ایجاد باد در مزارع، عایق‌سازی مزارع به وسیله پلاستیک یا پوشش‌های مختلف، استفاده از ضدیخ طبیعی «کراپ اید» (جدیدترین روش ارائه شده) است.
مدرس یادآورشد: همچنین استفاده از دود در شب‌هایی که وارونگی حرارتی ایجاد شده است، گرمایی که به صورت طول موج بلند از زمین خارج می‌شود را از خود عبور داده و در روز نور خورشید را که به صورت طول موج کوتاه است، ازخود عبور نمی‌دهد؛ ایجاد دود از نظر محیط زیست زیان‌آور است که  استفاده از آن در مناطق غیرمسکونی توصیه می‌شود.
وی ابرازداشت: دستگاه مه ساز نیز باعث کاهش از دست رفتن گرما از سطح خاک و گیاه می‌شود و ایجاد مه مصنوعی به‌عنوان سدی در برابر هدررفتن گرما از سطح خاک و گیاه می‌شود. مه می‌تواند تا چهار درجه سانتیگراد گرما تامین کند. مدرس گفت: همچنین دستگاه مولد باد شامل یک برج فولادی بلند و یک پروانه گردان بزرگ هستند و هنگامی که پروانه ماشین باد می‌چرخد، هوا را از بالا به پایین کشیده و باعث پایین آوردن هوای گرم بالای سطح می‌شود.
کشاورزی هرمزگان ناجی رونق تولید و اقتصاد کشور
استان هرمزگان با داشتن پنج قطب مهم کشاورزی در طول سال و با تولید انواع محصولات کشاورزی و باغی خارج از فصل و همچنین داشتن ظرفیت دروازه‌های صادراتی، نقش راهبردی در رونق تولید و اقتصاد کشور دارد.
در حال حاضر وسعت زمین‌های کشاورزی هرمزگان، ۱۶۱هزار هکتار با تولید سالانه افزون بر۲ میلیون و ۹۰۰هزارتن محصول باغی و زراعی و یک میلیون و ۶۵۰هزارتن محصول سبزی و صیفی خارج از فصل است که تاثیر بسزایی در تنظیم بازار این محصولات در فصل پاییز و زمستان در کشور دارد.
شرایط اقلیمی و آب و هوایی در استان هرمزگان به گونه ای است که تغییرات فصولی همچون زمستان و تابستان تاثیر چندانی در فعالیت‌های زراعی کشاورزان ندارد و کشاورزان در هر زمانی که اراده کنند، می‎توانند دست به کشت محصولاتی بزنند که دیگر استان‌ها امکان کشت آن‌ها را ندارند و بر همین اساس این استان به بهشت کشاورزی خارج از فصل در سطح کشور شهرت یافته است.
بخش عمده‌ای از محصولات کشاورزی کشور در هرمزگان تولید می‌شود و از این حیث در بسیاری از محصولات مهم مانند گوجه فرنگی، پیاز، بادمجان، هندوانه، خرما و مرکبات رتبه نخست را به خود اختصاص داده است.
وجود پایانه های صادراتی خاص برای صادرات محصولات تازه مثل هندوانه، خربزه، خیار سبز، گوچه، پیاز، بادمجان، فلفل و محصولات باغی سردسیری و گردمسیری از طریق بندر شهید باهنر به صورت روزانه با شناورهای محلی و تجاری از دیگر توانمندی‌های هرمزگان است.
اشتغالزایی در بخش کشاورزی نسبت به سایر صنایع و بخش‌های اداری بسیار سریع‌تر و کم هزینه‌تر صورت می‌گیرد و از همین رو نقش بسزایی در ایجاد اشتغال پایدار و تثبیت جمعیت در شهرها و روستاها دارد و از مهاجرت روستاییان به دلیل نبود اشتغال جلوگیری می‌کند.

۴۸