سایه کرونا بر رسانه‌های افغانستان سنگینی می‌کند

Image caption

خبرنگاران در افغانستان با تهدید بیشتری مواجه هستند

سوم مه روز جهانی آزادی مطبوعات است و شعار امسال آن "روزنامه نگاری بدون ترس" اما در حالی بزرگ داشت می‌شود که شیوع کرونا آزادی بیان و رسانه را در بسیاری از کشورها بویژه در افغانستان متاثر و محدود کرده است.

رسانه‌ها و خبرنگاران درافغانستان با چالش‌های گوناگونی دست و پنجه نرم می‌کنند. کمیته مصونیت خبرنگاران افغانستان می‌گوید در سال ۲۰۱۹ دستکم چهل رسانه به دلیل مشکلات مالی از فعالیت بازمانده و ده‌ها خبرنگار کارشان را از دست داده‌اند.

کرونا آزادی بیان را 'تهدید' می‌کند

نهادهای مدافع رسانه‌های آزاد می‌گویند با شیوع کرونا وضعیت رسانه‌ها و خبرنگاران بدتر شده و بسیاری از رسانه‌ها به دلیل مشکلات مالی با تعطیلی روبرو شده‌اند. این باعث شده خبرنگاران بسیاری بیکار یا ناخواسته به رخصت بدون معاش فرستاده شوند.

"کمیته مصونیت خبرنگاران افغانستان می‌گوید در سال ۲۰۱۹ دستکم چهل رسانه به دلیل مشکلات مالی از فعالیت بازمانده و ده‌ها خبرنگار کارشان را از دست داده‌اند"

به گفته نجیب شریفی رئیس کمیته مصونیت خبرنگاران افغانستان، چالش‌های مالی باعث شده تعداد زیادی از رسانه‌ها کارمندان خود را کاهش دهند و تولید برنامه را محدود کنند. به گفته او حتی تعدادی از رسانه‌ها در "شرف سقوط قرار دارند".

آقای شریفی گفت خبرنگارانی که برای تهیۀ گزارش به میان مردم یا به ادارات می‌روند، با‌ خطر ابتلا به کرونا هم روبرو هستند:

"ما جدا نگرانیم، به این دلیل که آزادی بیان و رسانه از بزرگترین دستاوردهای افغانستان در دو دهه گذشته به شمار می‌رود و باید در حفظ این ارزش توجه جدی صورت گیرد".

Image caption

نجیب شریفی رئیس کمیته مصونیت خبرنگاران افغانستان در مورد وضعیت رسانه‌ها و خبرنگاران ابراز نگرانی کرد

سرنوشت نامعلوم رسانه‌ها و خبرنگاران در افغانستان

هرچند درست روشن نیست دقیقا چند رسانه با مشکل مالی دست و پنجه نرم می‌کنند و چه تعداد خبرنگار و کارمند رسانه بیکار یا خانه‌نشین شده‌اند اما برآوردهای نهادهای مدافع رسانه‌ نشان می‌دهد بیشتر رسانه‌های آزاد که مخارجشان عمدتا از اعلانات/تبلیغات تجارتی تامین می‌شود، با خطر ورشکستگی روبرو هستند و کارکنانشان را بیکار کرده‌‌اند.

در این میان از بیکاری خبرنگاران زن بیشتر صحبت می‌شود.

براساس ارزیابی مرکز حمایت از زنان خبرنگار در ۲۸ ولایت، بیش از ۲۳۰ خبرنگار زن در ماه‌های اخیر بیکار یا به آنها گفته شده تا بهتر شدن اوضاع بدون معاش در خانه بمانند.

فریده نیکزاد، رئیس این مرکز می‌گوید: "شیوع ویروس کرونا متاسفانه تاثیر منفی زیادی بر کار و زندگی خبرنگاران زن گذاشت و اکثریت رسانه‌ها تصمیم گرفته‌اند خبرنگاران زن یا رخصتی بدون معاش بگیرند یا برکنار شوند".

عبدالمجیب خلوتگر رئیس نهاد "نی"، نهاد حامی رسانه‌های آزاد افغانستان هم نگران دوران پس از کرونا است:

"فکر می‌کنم تجارب یک ماه و نیم گذشته نشان داده این امکان وجود دارد خبرنگارانی که در رخصتی بدون معاش بسر می‌برند، کاملا بیکار شوند و رسانه‌ها بگویند به دلیل نبود درآمد، دیگر اینها کارمندشان نیستند".

Image caption

تاکنون نه دولت نه هیچ نهادی به رسانه‌ها و خبرنگاران در افغانستان کمک نکرده‌اند

سایه کرونا بر رسانه‌های افغانستان سنگینی می‌کند

آیا رسانه‌ها کمک مالی دریافت خواهند کرد؟

تمام نهادهای حمایت از رسانه ها و خبرنگاران از جمله کمیته مصونیت خبرنگاران افغانستان از دولت و نهادهای بین‌المللی خواسته‌اند با رسانه‌هاهمکاری کنند. آنها از دولت خواسته‌اند از کمک‌های بین‌المللی برای مبارزه با کرونا، سهمی را برای نجات رسانه‌ها در نظر بگیرد.

نجیب شریفی رئیس کمیته مصونیت خبرنگاران می‌گوید این کمیته پیشنهادهایی را برای دولت، جامعۀ جهانی و رسانه‌ها مطرح کرده است: "کمیته مصونیت خبرنگاران از رئیس جمهوری افغانستان می‌خواهد با صدور یک فرمان ویژه برای رسانه‌هایی که در کابل و ولایات فعالند و از شیوع ویروس کرونا از لحاظ مالی آسیب دیده‌اند، یک حساب کمک مالی اضطراری باز کند."

او پیشنهاد کرده کمیته‌ای متشکل از نهادهای دولتی و جامعۀ رسانه‌‌ای، رسانه‌های آسیب دیده را شناسایی و کمک کند اما تاکنون نه دولت و نه هیچ نهادی دیگر به رسانه‌ها و خبرنگاران در افغانستان کمک نکرده است.

• •شماری از کارمندان تلویزیون طلوع و گروه موبی به کرونا مبتلا شدند
• •عفو بین‌الملل از 'اعتراض جمعی' رسانه‌های افغانستان حمایت کرد

Image caption

شیوع ویروس کرونا بالای کار و زندگی خبرنگاران زن تاثیر گذاشته

صندوق حمایت از خبرنگاران که سال گذشته تاسیس شد می‌گوید تنها به خبرنگارانی کمک مالی می‌کند که عضو این نهاد باشند و حق عضویت ماهانه بپردازند.

"کرونا آزادی بیان را 'تهدید' می‌کند نهادهای مدافع رسانه‌های آزاد می‌گویند با شیوع کرونا وضعیت رسانه‌ها و خبرنگاران بدتر شده و بسیاری از رسانه‌ها به دلیل مشکلات مالی با تعطیلی روبرو شده‌اند"محمد آصف وردک مسئول این صندوق می‌گوید شمار خبرنگاران ثبت شده در این نهاد اندک است و امکانات مالی کافی هم در اختیار آنها قرار داده نشده است. او گفت سالی پنج‌صد هزار افغانی را که دولت وعده کرده، امسال باوجود تماس‌های مکرر و ورق بازی نپرداخته است.

اما فیروز بشری رئیس مرکز رسانه‌های حکومت می‌گوید تاکنون ارزیابی دقیق از نیاز رسانه‌های آزاد در افغانستان صورت نگرفته و هیچ نوع درخواستی هم از دولت برای حمایت مالی از رسانه‌ها نشده است: "هر زمان که چنین درخواستی از ما صورت بگیرد، در همان وقت در باره‌اش ابراز نظر می‌کنیم".

او گفت حکومت در هر شرایطی برای حفظ آزادی بیان و رسانه‌های آزاد تلاش خواهد کرد چون رسانه‌ها شفافیت و پاسخگویی را در نهادها بیشتر می‌سازند.

در همین حال خبرنگارانی که زندگی خود و خانوادهایشان وابسته به درآمد مسلکی‌شان است در وضعیت دشواری قرار دارند. یکی از آنها می‌گوید برای تامین مخارجش "نه تکدی می‌تواند نه کار دیگری".

وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان می‌گوید بیش از ۱۷۰۰ رسانه از جمله ۱۲۱ تلویزیون، ۲۶۴ رادیو، ۱۳۳۱ نشریه چاپی و ۲۳ خبرگزاری از این وزارت جواز فعالیت گرفته است.

چند سال پیش شمار رسانه‌هایی که از این وزارت مجوز گرفته بودند به بیش از چهار هزار می‌رسید. بنا بر تخمین این وزارت بیش از بیست هزار خبرنگار و کارمند فنی در این رسانه‌ها مشغول کار هستند.

در ۲۰ سال اخیر در افغانستان ۱۱۷ خبرنگار و کارمند رسانه در نتیجه جنگ و خشونت کشته و ده ها تن دیگر زخمی شده‌اند.

• •طالبان به رسانه‌های افغانستان هشدار داد
• •شکایت نهاد 'نی' از خشونت علیه خبرنگاران به دیوان کیفری بین‌المللی