کرونا؛ خفاش‌ها را 'ملامت نکنید'

کرونا؛ خفاش‌ها را 'ملامت نکنید'

• هلن بریگز
• گزارشگر محیط ‌زیست

"او با ماسک، لباس سرتاسری و دستکش سه لایه، به اعماق تاریک غار می‌رود و با نردبان طنابی از دالان‌های باریک عبور می‌کند"

اینجا هم مثل دیگر نقاط دنیا، برداشت عمومی از پستانداران پرنده درست نیست. برای دکتر بورگارل، بوم‌شناس حیات وحش، اینها موجوداتی زیبا و حیرت‌انگیزند: "آنها بسیار جالبند اما مردم از چیزی که نمی‌شناسند می‌ترسند".

دکتر بورگارل شکارچی ویروس یک موسسه تحقیقاتی فرانسوی به نام سیراد است. او در دانشگاه زیمبابوه کار می‌کند و به غارهای خفاش‌ها می‌رود و از خفاش‌ها و فضولاتشان نمونه‌برداری می‌کند. در آزمایشگاه ماده ژنتیکی ویروس‌های خفاش استخراج و تعیین توالی می‌شود.

منبع تصویر،

M BOURGAREL/CIRAD

آنها قبلا انواع دیگر ویروس کرونا، از جمله ویروسی از همبن خانواده سارس و کووید-۱۹ را شناسایی کرده‌اند.

این تحقیق بخشی از یک تلاش جهانی است برای بررسی تنوع و ساختار ژنتیکی ویروس‌های خفاش‌ها تا در صورتی که باعث بیماری مردم شوند، ابزار لازم برای واکنش سریع فراهم باشد.

دکتر الیزابت گوری از دانشگاه زیمبابوه می‌گوید: "مردم محلی برای جمع‌آوری گوانو (Guano) به عنوان کود، مرتب به محل زندگی خفاش‌ها می‌روند. به همین دلیل شناخت عوامل بیماری‌زای خفاش‌ها ضروریست چون ممکن است به انسان منتقل شوند".

خفاش‌شناسان کارزاری به نام "خفاش‌ها را ملامت نکنید" راه انداخته‌اند برای زدودن ترس و افسانه‌های بی‌اساس درباره خفاش‌ها که حیات وحش را تهدید می‌کند. آنها می‌گویند خفاش‌ها بدشناخته‌شده‌ترین و قدرنادانسته‌ترین حیوانات کره زمین هستند و مدت‌هاست که هدف انزجار، آزار، اذیت و جهل‌اند و بلاهای شیطانی که سر انسان آمده گردن آنها انداخته می‌شود.

"بوی بد خفاش‌ها همه جا به مشام می‌رسد و قدم گذاشتن بر فضولاتشان که کف غار را پوشانده، صدای راه رفتن روی برف تازه را می‌دهد"ترس و باورهای نادرست درباره خفاش‌ها در روزگار کرونا شدیدتر هم شده است.

حقایقی درباره خفاش‌ها

• خفاش ها تنها پستاندارانی هستند که می‌توانند پرواز کنند
• خفاش‌های حشره‌خوار می‌توانند با کاهش خسارت به محصولات کشاورزی، ۳.۷ میلیارد دلار برای کشاورزان آمریکایی صرفه جویی کنند
• حدود ۵۰۰ گونه گیاهی برای گرده‌افشانی به خفاش‌ها احتیاج دارند
• خفاش‌ها در معرض خطر تخریب بی‌سابقه زیستگاه‌ها، تغییر آب و هوا، شکار و فشارهای دیگر قرار دارند

(منبع: سازمان غیردولتی حفاظت بین‌المللی از خفاش)

منبع تصویر،

M BOURGAREL/CIRAD

منشا دقیق ویروس کرونا که چنین بحرانی را در دنیا ایجاد کرده هنوز معلوم نشده ولی اکثریت دانشمندان هم‌عقیده‌اند که به واسطه حیوانات، و به احتمال زیاد خفاش، به انسان منتقل شده است. این البته به این معنی نیست که خفاش‌ها را باید مقصر دانست.

عامل اصلی، دخالت روزافزون انسان در زندگی این موجودات وحشی است. بروز بیشتر بیماری‌های عفونی نوظهور می‌تواند به تخریب طبیعت به دست انسان مربوط باشد. جنگل‌ها و علف‌زارها به چراگاه دام، مزرعه سویا، جاده و آبادی تبدیل و حیوانات وحشی به اجبار به انسان و دام نزدیک و نزدیک‌تر می‌شوند.

این برای ویروس‌ها فرصت انتقال از یک میزبان به میزبان دیگر را فراهم می‌کند.

ریکاردو روشا از دانشگاه پورتو در پرتغال می‌گوید: "تردیدی نیست که این خطر وجود دارد که خفاش‌ها هم مثل بسیاری از گونه‌های جانوری میزبان بیماری‌های بالقوه خطرناکی باشند".

اما اگر شمار گونه‌های خفاش (بیش از ۱۴۰۰ گونه) را در نظر بگیریم، تعداد ویروس‌هایشان که می‌توانند انسان را مبتلا کنند مشابه دیگر پستانداران، پرندگان، حیوانات اهلی و جوندگان است.

• خفاش‌ها چطور در مقابل ویروس کرونا دوام می‌آورند؟
• ویروس کرونا احتمالا چندین دهه در خفاش‌ها وجود داشته
• 'آمریکای جنوبی و خفاش'، محتمل‌ترین منشا عفونت ویروسی بعدی