رسانه‌های روسی در هفته‌ای که گذشت؛ ایران و روسیه روزبه‌روز نزدیک‌تر می‌شوند؟

رادیو فردا

رادیو فردا - ۲۴ مرداد ۱۴۰۱

گمانه‌زنی‌ دربارهٔ سرنوشت برجام و بررسی ابعاد مختلف همکاری‌های دوجانبه با ایران هفتهٔ گذشته در رسانه‌های روسی ادامه یافت.

اما مهم‌ترین موضوع مرتبط با ایران، تجربه‌های این کشور برای مقابله با تحریم‌های غرب است. در حالی‌که دامنهٔ تحریم‌های روسیه رو به گسترش است، هفتهٔ گذشته بحث پیرامون طرح عدم صدور روادید برای شهروندان روس توسط اتحادیه اروپا بالا گرفته است.

طرفداران، هدف از این گام را تحریک نارضایتی جامعهٔ روسیه از سیاست‌های کرملین و به‌ویژه جنگ خونبار علیه اوکراین که به پایان ماه ششم نزدیک می‌شود می‌دانند. آخرین نظرسنجی حاکی‌ست شهروندان روس از هر تصمیم ولادیمیر پوتین -چه برای پایان فوری جنگ و چه برای تشدید درگیری‌ها- تقریباً به یک اندازه حمایت خواهند کرد.

«پایان مذاکرات برجام، یا پیروزی یا شکست است»

به گزارش روزنامهٔ کامرسانت، زمان مشخص شدن سرنوشت برجام فرارسیده و اگر تهران توافق هماهنگ شده را امضا نکند، «گزینه‌ای مطلوب باقی نمی‌گذارد». در عین حال براساس این گزارش، اگر ایران بر ادامهٔ مذاکرات پافشاری کند، روسیه حامی این تصمیم خواهد بود.

بیشتر در این باره:

اولیانوف: آمریکا ظاهرا متن نهایی را پذیرفته است، منتظر روشن شدن موضع ایران هستیم

میخائیل اولیانوف نمایندهٔ روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در مصاحبه با روزنامهٔ ایزوستیا گفت طرف‌های برجام به پایان خط رسیده‌اند، اما به گفتهٔ وی، این‌که در پایان خط، پیروزی یا شکست است به تصمیم سیاسی دولت‌ها به‌ویژه دولت ایران بستگی خواهد داشت.

او تشریح کرد متن توافق کاملاً هماهنگ‌شده و حاصل «مصالحهٔ ‌عاقلانه‌ای»ست و به گفتهٔ او، روسیه به دو دلیل از آن حمایت می‌کند: نخست، به آن دلیل که احیای برجام نظام عدم‌گسترش سلاح‌های هسته‌ای را تقویت می‌کند و دوم، به آن دلیل است که خواهان لغو تحریم‌ علیه ایران هستیم. این دیپلمات روس ابراز اطمینان کرد لغو تحریم‌های نفتی خلاف منافع روسیه نیست چراکه تأثیر بسزایی بر بازار جهانی نخواهد گذاشت.

«روسیه روز به روز به ایران نزدیک‌تر می‌شود»

از موضع مشترک در مقابله با غرب تا همکاری در صنعت هواپیماسازی، روسیه روز به روز به ایران نزدیک‌تر می‌شود و بحث «اتحاد راهبردی» بین دو کشور بسیار جدی شده اما جدید نیست.

تحلیلگر روزنامهٔ وزگلیاد، با جهشی به عمق تاریخ از جمله به نامهٔ آیت‌الله خمینی به میخائیل گرباچف اشاره می‌کند و مدعی است «ثابت شده در بحث دو مسیر عقیدتی-سیاسی، حق با خمینی است که پیش‌بینی کرده بود گرایش به غرب اشتباه است» و هرچند «تمدن‌های روسیه و ایران بسیار متفاوت است اما در آمادگی برای درک و پذیرش یکدیگر، مشترکاً جهان چندقطبی نوینی را شکل می‌دهند».

«آیا روسیه برای رهبری اتحاد بلوک ضدغرب آمادگی دارد؟» سیاستمداران روس با واکنش‌های متفاوت به پیشنهاد یک قانونگزار دوما که معقتد است ایجاد یک مجموعه‌ کشورهای مشابه اتحاد شوروی سابق ضروری است، به این نتیجه می‌رسند که جهان امروز نیرویی را می‌طلبد که از منافع کشورها در مقابل ناتو و غرب دفاع کند و این نیرو از لحاظ ابعاد جغرافیایی می‌تواند محدود به اتحاد شوروی یا حتی امپراتوری روسیه نباشد بلکه مانند پیمان ورشو، قطب امنیتی برای کشورهایی شود که ضمن حفظ استقلال خود، گرایش‌های ضدغربی دارند.

"آخرین نظرسنجی حاکی‌ست شهروندان روس از هر تصمیم ولادیمیر پوتین -چه برای پایان فوری جنگ و چه برای تشدید درگیری‌ها- تقریباً به یک اندازه حمایت خواهند کرد"یک عضو دیگر دوما ایران را از نامزدهای احتمالی «تشکل منحصر به فرد کشورهای دوست روسیه» می‌داند.

دیدار رئیسی و پوتین در تهران

مقامات روسیه و ایران همواره بر گسترش همکاری‌های همه‌جانبه تأکید کرده‌اند اما از زمانی که روسیه تحت تحریم‌های شدید قرار گرفته و بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی این کشور را ترک کرده‌اند، نگاه روسیه به ایران جدی‌تر از گذشته شده و گزارش‌ها از حوزه‌های جدید و بالقوهٔ همکاری‌ ویا دید و بازدید مقامات دو کشور تقریباً هر روز منتشر می‌شود.

به گزارش تاتار اینفورم، «بعید نیست سال جاری میلادی صفحهٔ جدیدی در روابط دوجانبه بگشاید در عین حال شباهت صادرات که طرفین را در بازار جهانی رقیب کرده، اختلاف‌ها در خزر و ویژگی‌های سیاسی و فرهنگی که باعث بی‌اعتمادی و ناباوری دیرینه شده، موانع اصلی برای تحقق اهداف بلندپروازانه است».

نقش نوین ایران در صنعت خودروسازی روسیه

شرکت‌های روسی که کمتر از یک سال پیش خودروهای خود را به عنوان خودروهای لوکس در بازار ایران عرضه می‌کردند، اکثراً تعطیل شده‌اند و مطابق آمار رسمی، در حال حاضر حدود سه درصد حجم تولید خود در سال گذشته را دارند.

به گزارش روزنامهٔ رسمی دولت روسیه، مذاکره با چین و ترکیه نتیجهٔ مورد انتظار را نداشته از این رو «طرح جایگزین در نظر گرفته شده که ایران نقش عمده‌ای در صنعت خودروسازی روسیه ایفا کند». در حالی‌که خبر‌های پیشین از توافق دو کشور دربارهٔ تولید مشترک خودرو ایرانی-روسی در ایران حکایت داشت، ظاهراً این موضوع نیز مطرح شده که ایران خودروهای خود را در روسیه مونتاژ و آنها را با برندهای سنتی روسی عرضه کند – به عنوان نمونه، جی‌۷ که توسط کرمان موتور تولید می‌شود به عنوان موسکویچ در روسیه فروخته شود.

نمایی از خودروی جی ۷ کرمان موتورز که در روسیه به عنوان موسکویچ فروخته شود

نویسندهٔ این مقاله اذعان می‌کند کارنامهٔ تولیدکنندگان خودرو در ایران درخشان نیست و عمدتاً مربوط به مونتاژ مدل‌های کهنهٔ فرانسوی و چینی است. نشریات تخصصی روسی در زمینهٔ خودرو اعتراض‌های شدیدی به واگذاری صنعت خودروسازی روسیه به ایران و خرید قطعه و تایر از این کشور می‌کنند. اما به نظر می‌رسد ایران در این زمینه بسیار جدی است و در روزهای پیش‌رو در نمایشگاه صنعت خودروسازی در مسکو ایران بزرگ‌ترین غرفه را خواهد داشت.

«روس‌ها به آینده خوش‌بین‌اند»

در حالی‌که اروپا و آمریکا در تلاشند راه‌های دور زدن تحریم‌ها برای روسیه را مسدود کنند، تجربه‌های ایران بسیار با ارزش است. کارشناسان معتقدند امیدی به لغو تحریم‌ها علیه روسیه نیست و مشخصاً چالش‌های جدی برای اقتصاد روسیه ایجاد شده که در برخی زمینه‌ها حتی قابل مقایسه با ایران نیست.

بیش از ۱۱۶۰ تحریم -بیشتر از هر کشور دیگر- علیه روسیه وضع شده اما برخلاف ایران، غرب سخت‌ترین تحریم‌ها را علیه روسیه وضع نکرده به همین دلیل برخی صاحب‌نظران معتقدند روسیه می‌تواند خود را با شرایط وفق دهد: «تجربه‌های ایران نشان داده هرچند تحریم‌ دردناک و دشوار است اما به معنای پایان راه توسعه نیست».

شهروندان روسیه در خیابان نیکولسکایا در مسکو

نظرسنجی‌های اخیر در روسیه نشان می‌دهد شهروندان این کشور به آینده خوشبین‌اند.

براساس نتایج نظرسنجی لوادا سنتر، به‌رغم تحریم‌ها و جنگ، ۶۸ درصد شهروندان روس معتقدند «امور کشور در مسیری درست پیش می‌رود» (پیش از آغاز جنگ ۵۰ درصد چنین نظری داشتند)؛ ۵۵ درصد بر این باورند تا یک سال دیگر وضعیت اقتصادی بهبود می‌یابد و ۴۰ درصد می‌گویند سطح رفاه افزایش خواهد یافت.

براساس نظرسنجی دیگر، ۶۰ درصد شهروندان روس از تصمیم ولادیمیر پوتین برای حمله جدید به کی‌یف حمایت می‌کنند اما اگر او تصمیم بگیرد با کی‌یف توافق صلح امضا کند، ۶۵ درصد حامی این تصمیم خواهند بود.

به عقیدهٔ برخی تحلیلگران، حمایت کورکورانهٔ اکثر شهروندان روسیه از حاکمان خود ناشی از بی‌میلی آنها به فکر کردن دربارهٔ مسایل سیاسی است. اما اکثر جامعه‌شناسان معتقدند دلایل خوش‌بینی روس‌ها در شرایط تحریم و جنگ و رشد کم‌سابقهٔ محبوبیت ولادیمیر پوتین ناشی از آن است که شهروندان روس افتخار می‌کنند روسیه با تهاجم نظامی به اوکراین غرب را به چالش کشیده و خلاف اصولی که از دید آنها غرب تحمیل کرده، رفتار می‌کند.

اکثر شهروندان روس معتقدند جهان از کرملین می‌ترسد یعنی روسیه را به عنوان ابرقدرت پذیرفته و این از دید بسیاری از مردم روسیه، مهم‌تر از مشکلاتی‌ست که در شرایط نوین برای آنها به وجود آمده است.

محدودیت روادید برای روس‌ها

در حالی‌که اکثر جامعهٔ روسیه حامی کرملین است، بسیاری از مخالفان ناچار شده‌اند روسیه را ترک کنند. بسیاری از آنها با روادید توریستی از کشور خارج شده‌اند از این رو پیشنهاد منع صدور روادید شینگن برای روس‌ها موجی از اعتراض‌ها در داخل و خارج روسیه را برانگیخته و باعث اختلاف بین کشورهای اروپایی شده است.

کمیسیون اتحادیهٔ اروپا این ممنوعیت را خلاف قوانین خود می‌داند اما در پی کشورهای بالتیک و جمهوری چک، لهستان، فنلاند و دانمارک به دنبال راه‌های حقوقی هستند تا ورود شهروندان روسیه به کشورهای خود را محدود کنند.

مخالفان دولت روسیه که از مدت‌ها پیش در کشورهای غربی اقامت دارند اکثراً مخالف این تحول هستند و انتظار می‌رود طی «کنگرهٔ روسیهٔ آزاد» که از ۳۱ اوت تا ۲ سپتامبر در پایتخت لیتوانی برگزار می‌شود، این موضوع در کانون توجه باشد.

مرور هفتگی رسانه‌های روسی