۷۵مین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم؛ روز رهایی یا روز شکست

برلین، پایتخت آلمان، روز هشتم ماه مه شاهد برگزاری جشن هفتاد و پنجمین سالگرد پیروزی نیروهای متفقین بر ارتش ناسیونال سوسیالیست آلمان نازی است.  

بسیاری در آلمان خواستار اعلام تعطیل عمومی در سراسر این کشور برای برگزاری سالگرد "روز رهایی" شده بودند، اما تنها در شهر برلین به این مناسبت امسال همه اماکن دولتی و غیر دولتی بسته است.

به دلیل شیوع کرونا برنامه های مفصل پیش بینی شده در جلوی دروازه براندنبورگ و یا سایر اماکن تاریخی برلین قابل اجرا نیستند. با لغو همه پروژه های برنامه‌ریزی شده به عنوان برنامه جایگزین ، نمایشگاه مجازی "به سوی برلین" از دوم ماه مه تا دوم سپتامبر در این شهر برگزار می‌شود. 

اگرچه اتحادیه‌های کارگری و حزب چپ آلمان خواستار اعلام تعطیل عمومی ۸ ماه مه امسال بودند ولی این روز  در سایر ایالت های فدرال یک روز کار عادی است.

پیش از اتحاد دو آلمان در سی سال پیش در جمهوری دموکراتیک آلمان (آلمان شرقی) در فاصله سالهای ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۷ و سپس از سال ۱۹۸۵ به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی بر نیروهای آلمان نازی این روز به صورت رسمی یک روز تعطیل بود. 

"روز رهایی" تاریخی آلمان

در شب هشتم به نهم ماه مه ۱۹۴۵ ، ویلهلم کایتل، فرمانده ارشد آلمان نازی و سایر سران ارتش وقت آلمان در  محل کازینوی  افسران در منطقه کارلس‌هورست در برلین قرارداد تسلیم ارتش  ناسیونال سوسیالیست را به امضا رساندند. 

درست پس از امضای این سند بود که آتش سلاح ها در اروپا خاموش شد و  ۸ ماه مه به عنوان روز پایان جنگ جهانی دوم و رهایی از چنگال شوم ناسیونال سوسیالیسم در آلمان در تاریخ باقی ماند.  

پایه بحث های امروزی در آلمان در باره روزی که امپراتوری نازی سرانجام پس از گذشت حدود شش سال از جنگ و برجای گذاشتن میلیون ها کشته مجبور به پذیرش شکست شد، هنوز هم بر مبنای یک سخنرانی تاریخی است که سال ۱۹۸۵ ایراد شد.

 ۸ مه آن سال در مراسمی که به مناسبت چهلمین سالگرد تسلیم بی قید و شرط سران ارتش آلمان نازی در مجلس آلمان برگزار شد ریچارد فون وایتسکر، رئیس جمهوری وقت آلمان، گفت: «۸ مه روز رهایی بود، روزی که همه ما را از سیستم غیر انسانی استبداد ناسیونال سوسیالیستی آزاد کرد.»

سخنرانی ریچارد وایتسکر رئیس جمهور آلمان در سال ۱۹۸۵ ۸ مه ۱۹۴۵ را به عنوان "روز رهایی" آلمان تثبیت کرد

بحث ها بر سر عنوان "روز رهایی" 

با وجود پیشینه تاریخی روز هشتم ماه مه اما در این روزها در آلمان برخی استفاده از عنوان "روز آزادی" و یا "روز رهایی" را برای این روز درست نمی‌دانند.  به عنوان نمونه یوهانس هورتر ، تاریخدان آلمان که در موسسه "تاریخ معاصر آلمان" مشغول به کار است، هشدار می دهد که نباید با "بی دقتی" از اصطلاح  "رهایی آلمانی‌ها" در مه ۱۹۴۵ استفاده کرد. 

او میگوید: «اگر در نظر بگیریم جنایتهایی که در آن زمان به رهبری آدولف هیتلر انجام گرفت مورد حمایت میلیونها آلمانی قرار گرفته است، مفهوم "رهایی" با توجه به آنچه که امروزه توسط نیروهای راست گرا انجام می شود زیر سوال می‌رود.» 

 

 به گفته این تاریخدان خیلی از آلمانی هایی که از رژیم هیتلر و جنایات او پشتیبانی می‌کردند تنها با استفاده از نیروی نظامی بود که حاضر شدند شکست خود را بپذیرند و اندیشه جنونآمیز ناسوسیال سوسیالیستی را رها کنند. 

هورتر گوشزد می کند آنچه که برای ما مهم است "در واقع رهایی از یک ایدئولوژی جنایتکار مبتنی بر جنگ ، ناسیونالیسم ، شوونیسم و جنون نژادی" است.

انتقاد حزب آلترناتیو برای آلمان از اعلام روز تعطیل

 الکساندر گآولند، رئیس فراکسیون پارلمانی حزب پوپولیست "آلترناتیو برای آلمان" (AfD) از اعلام تعطیل عمومی سالروز  پایان جنگ جهانی دوم در برلین انتقاد کرد و گفت که همراه با شادی آزادسازی زندانیان اردوگاه کار اجباری ، نباید رنج بسیاری از افراد دیگر فراموش شود. 

گآولنددر گفت و گو با شبکهRND گفت: «هشتم ماه مه نباید روز تعطیل باشد زیرا این روز، روز دوگانه‌ایست. این روز آزادی برای زندانیان اردوگاه کار اجباری بود. اما همین‌طور روز شکست کامل آلمان، روز از دست دادن بخش‌های بزرگی از آلمان و از دست‌دادن فرصت‌ها بود ". 

رهبر معنوی حزب آلترناتیو برای آلمان همچنین افزود که هشتم ماه مه "نمی تواند روز خوشی برای آلمان باشد و به طور یقین چیزهای مثبتی در این روز وجود دارد که باید به خاطر سپرد ، اما زنانی که در برلین مورد تجاوز قرار گرفتند آن را متفاوت از زندانیان اردوگاه کار اجباری می‌بینند.» 

این در حالی است که بازماندگان هولوکاست و همچنین رئیس کمیته آشویتس در آلمان در نامه سرگشاده ای به فرانک والتر اشتاین مایر،  رئیس جمهوری آلمان و آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور خواستار شناخته شدن ۸ ماه مه به عنوان "یک روز تعطیل دائم در آلمان و روز رهایی از ناسیونال سوسیالیسم در کشور" شده‌اند. 

سوسیال دموکرات ها  "تعطیل رسمی" نه، ولی ...

 زازکیا اسکن، یکی از رهبران حزب سوسیال دموکرات آلمان در گفت و گو با دویچه وله گفت که ۸ مه به عنوان یک روز یادبود باید گرامی داشته شود اما نباید الزاماَ  "تعطیل رسمی" اعلام شود. 

اسکن گفت که اگر این روز تعطیل اعلام شود مثل یکی دیگر از روزهای عادی، یکی دیگر از تعطیلاتی است که هر سال جشن گرفته می‌شود اما در این مورد مهم این است که "این روز یادآور آن باشد که حفظ صلح یک امر طبیعی عادی نیست بلکه یک کار مداوم است". 

اسکن گوشزد کرد: «اگر اکنون ۳۵ سال بعد از سخنرانی وایتسکر دوباره توسط برخی از شخصیت‌های حزب آلترناتیو برای آلمان این روز زیر سوال قرار می‌گیرد، ما متوجه می‌شویم که برگزاری روز یادبود و فرهنگ یادآوری چنین تاریخی به وضوح تا چه حد ضروری است و  نشان‌دهنده مسئولیت ما در مورد قربانیان هولوکاست است.» 

خواست چپ ها برای اعلام تعطیل ۸ مه

 برند ریکسینگر، رهبر حزب چپ آلمان موافق اعلام ۸ ماه مه به عنوان روز تعطیل سراسری است. او گفت که این روز باید به مناسبت روز "رهایی از ناسیونال سوسیالیسم" شناخته شود.

" ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر آغاز پایان با فرود متفقین در نورماندی در روز ۶ ژوئن ۱۹۴۴ سقوط رژیم نازی قطعی شد"ریکسینگر روز چهارشنبه ۶ مه در مصاحبه با دویچه وله اظهار داشت: «باید از این روز تاریخی استفاده شود تا مطمئن شویم که هرگز چنین چیزی تکرار نخواهد شد.»

ریکسینگر به وضوح در پاسخ به سخنان سیاستمداران پوپولیست راست گرای حزب آلترناتیو برای آلمان گفت که ۸ مه را روز شکست برای آلمان نمی‌داند. او گفت: «من فکر می‌کنم این یک شکست نیست، در واقع رهایی از وحشتناک ترین رژیمی است که ما تاکنون داشته‌ایم ، رهایی از جنگی است که ۶۰ میلیون کشته بر جای گذاشت و در آن میلیون ها نفر در اردوگاه‌های کار اجباری کشته شدند.»

رهبر حزب چپ آلمان تاکید کرد که به ویژه در شرایط امروزی که "ما دوباره با نژادپرستی و بیگانه ستیزی مواجه هستیم" حفظ خاطره پایان جنگ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و همه این رویدادها "به ما هشدار می‌دهند و می‌گویند که باید بیش از پیش مراقب باشیم".

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر آغاز پایان

  با فرود متفقین در نورماندی در روز ۶ ژوئن ۱۹۴۴ سقوط رژیم نازی قطعی شد. سربازان آمریکایی در اوایل سال ۱۹۴۵ توانستند وارد ایالت "زارلند" در غرب آلمان شوند و یکی از روستاها در نزدیکی شهر زاربروکن، مرکز این ایالت را به تصرف خود درآورند. تلاش برخی از آلمانی‌ها برای مقاومت اما همچنان ادامه داشت.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر تصویری سمبلیک

  با وجود آنکه شکست نظامی ارتش هیتلری از مدت‌ها پیش روشن بود، اما تا آوریل سال ۱۹۴۵ نبرد بر سر تسخیر برلین، پایتخت آلمان تا لحظه پیروزی متفقین به سختی ادامه داشت. هزار تن از سربازان و غیرنظامیان برلین در نخستین روز‌های پس از شکست در برابر متفقین دست به خودکشی زدند.

  تصویری از سربازان ارتش سرخ شوروی (سابق) در جلوی دروازه مشهور براندنبورگ در برلین.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر شوکه‌شدن پیروزمندان

  تا لحظه آزاد شدن اردوگاه مرگ داخاو در نزدیکی مونیخ توسط نیروهای آمریکایی، کشتار اسیران ادامه داشت. تصویری از سربازان آمریکایی که روی یکی از واگن‌های پر از اجساد قربانیان اردوگاه مرگ داخاو ایستاده‌اند. ابعاد این کشتار برنامه‌ریزی شده حتی آن دسته از سربازان متفقین را که بارها مرگ را به چشم دیده ‌بودند، شوکه کرد.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر ده‌ها میلیون کشته

  در طول جنگ جهانی دوم مجموعا ۵۵ میلیون انسان جان خود را از دست دادند. بیش از نیمی از آنان غیرنظامی بودند. میلیون‌ها انسانی که یا براثر بمباران هوایی شهرهای بزرگ زیر آوار مدفون شدند، یا از گرسنگی جان سپردند و یا در ارودگاه‌های مرگ کشته شدند.

  "سربازان آمریکایی در اوایل سال ۱۹۴۵ توانستند وارد ایالت "زارلند" در غرب آلمان شوند و یکی از روستاها در نزدیکی شهر زاربروکن، مرکز این ایالت را به تصرف خود درآورند"تصویر: انتقال یهودیان مجارستان به اردوگاه‌های مرگ.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر آنه فرانک

  آنه فرانک یکی از مشهورترین قربانیان جنگ جهانی دوم است. دفترچه خاطرات او در بیداری وجدان جهانی نسبت به تعقیب و آزار یهودیان اروپا تاثیر بسزایی داشت و یکی از پرخواننده‌ترین آثاری است که درباره این دوران نوشته شده است. در سال ۱۹۴۴ او به همراه خانواده‌اش در مخفیگاهی در آمستردام دستگیر و به اردوگاه آشویتس و سپس به اردوگاه برگن‌بلزن منتقل شدند. آنه فرانک در سال ۱۹۴۵ در همین ارودگاه درگذشت.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر تصویری که جهان را فتح کرد

  در روز ۲۵ آوریل ۱۹۴۵ بود که سربازان هنگ ۵۸ ارتش سرخ شوروی سابق و سربازان پیاده‌نظام هنگ ۶۹ ارتش ایالات متحده روی پلی بر رود الب در ایالت زاکسن به هم رسیدند و به یکدیگر دست داند. این یکی از معروف‌ترین تصاویر مربوط به پایان جنگ جهانی دوم محسوب می‌شود.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر تصویری فراموش‌نشدنی

  روز ۲ مه سال ۱۹۴۵ میلیتون کانتاریا، یک سرباز گرجی ارتش سرخ پرچم داس و چکش شوروی را بر ساختمان رایشس‌تاگ برافراشت.

  کمتر تصویری هست که پایان رایش سوم و سقوط نازی‌ها را این گونه نمادین حکایت کند. البته این عکس نه در روز فتح برلین که چند روز بعد گرفته شد.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر مرگ در ۱۸ دقیقه

  کمتر کسی است که با سرنوشت شهر کوچک امدن (Emden) در شمال آلمان آشنا باشد. روز ۶ سپتامبر ۱۹۴۴ بود که ۱۸۱ بمب‌افکن کانادایی ظرف تنها ۱۸ دقیقه ۱۵ هزار بمب و محموله انفجاری به این شهر بندری پرتاب کردند. آخرین حمله هوایی به این شهر در تاریخ ۲۵ آوریل ۱۹۴۵ صورت گرفت. "امدن" از جمله شهرهای اروپایی است که بیشترین صدمه و تخریب را در جنگ جهانی دوم متحمل شد.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر نیروهای گشت در کلن

  در جنگ جهانی دوم شهر کلن در طول پنج سال ۲۶۲ بار مورد حملات هوایی و بمباران قرار گرفت.

  "هزار تن از سربازان و غیرنظامیان برلین در نخستین روز‌های پس از شکست در برابر متفقین دست به خودکشی زدند"به ویژه بمب‌افکن‌های بریتانیایی که تحت فرماندهی مارشال آرتور هریس قرار داشتند، چهره‌ی کلن را کاملا مخدوش کردند. تقریبا تمامی شهر کلن در پی حملات هوایی تخریب شد. با پایان جنگ جهانی دوم بمباران شهر کلن نیز خاتمه یافت. تصویری از گشت سربازان آمریکایی در یکی از معدود خیابان‌های کلن که کم و بیش سالم مانده بود.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر زندگی و مرگ در اسارت

  اکثر سربازان آلمانی که از جنگ جهانی جان سالم به در بردند، به اسارت درآمدند. وضعیت در اردوگاه‌های آمریکا و بریتانیا نسبتا انسانی بود.

  در اردوگاه‌های روس‌ها وضعیتی متفاوت حاکم بود. در سال‌های ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۵ بیش از ۳ میلیون سرباز آلمانی به اسارت ارتش سرخ درآمدند و ۱ / ۱ میلیون نفر از آنها جان خود را از دست دادند. در سال ۱۹۵۵، یعنی ده سال پس از پایان جنگ بود که آخرین اسیران آلمانی به وطن خود بازگشتند.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر خبر روز

  نیروهای متفقین از جمله برای شنیدن این خبر مبارزه کردند. در روز ۲ ماه مه ۱۹۴۵ بود که سربازان آمریکایی در یکی از شماره‌های ویژه روزنامه ارتش که Stars and Stripes نام داشت، از مرگ آدولف هیتلر، رهبر نازی‌ها باخبر شدند. آگاهی از نزدیک شدن پایان جنگ چهره ‌سربازان را شادمان کرد.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر معاهده تسلیم

  در روز هشتم ماه مه ۱۹۴۵ سرانجام آلمان معاهده تسلیم بی قید و شرط خود را در برابر نیروهای متفق شوروی، آمریکا، فرانسه و بریتانیا، به امضا رساند.

  " ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر شوکه‌شدن پیروزمندان تا لحظه آزاد شدن اردوگاه مرگ داخاو در نزدیکی مونیخ توسط نیروهای آمریکایی، کشتار اسیران ادامه داشت"از آن زمان تاکنون این روز در اروپا سمبل پایان دوران فاشیسم، کشتار میلیون‌ها انسان‌، پایان جنایت نازی‌ها و همچنین سمبل روز رهایی از رژیم نازی است.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر نابودی صنایع کروپ

  صنایع فولاد و اسلحه‌سازی کروپ در شهر اسن در جنگ جهانی دوم نیز نقشی کلیدی در "لشکرکشی‌های" رژیم هیتلر بازی می‌کرد. بمباران و نابودی این صنایع یکی از اهداف استراتژیک نیرهای متفقین بود. هزاران تن از کسانی که به کار اجباری محکوم شده بودند، تا پایان جنگ در این صنایع به بیگاری گرفته شدند. هنگامی که جنگ جهانی دوم خاتمه یافت، دو سوم این صنایع نابود شده بود.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر کودکی نابودشده

  کودکان اگرچه درکی از جنگ نداشتند، اما مناطق تخریب‌ شده سراسر آلمان در حین جنگ و پس از آن به اتاق بازی آن‌ها بدل شده بود. نسلی از انسان‌ها دچار ضربه روحی درازمدت شد.

  پشتکار و صرفه‌جویی به مرور زمان به بخشی از ویژگی‌های این نسل بدل شد.

• ۷۵‌مین سالروز؛ پایان جنگ جهانی دوم به روایت تصویر آنچه از جنگ باقی ماند

  این سرباز گمنام آلمانی از جنگ جهانی دوم جان سالم به در برد، اما زندگی روزمره‌ او فرسنگ‌ها با زندگی‌ عادی فاصله دارد. آب، برق و دسترسی به گرما از کالاهای لوکس در آلمان در سال ۱۹۴۵ محسوب می‌شدند. هر کسی که می‌خواست زنده بماند، می‌بایست اراده‌ای راسخ، خلاقیت و قابلیت کارهای فی‌البداهه از خود نشان دهد.