جاذبه‌های دیدنی استان اصفهان/ رازهای شهر زیرزمینی «اویی» تا مدفن منسوب به «کاوه» آهنگر

خبرآنلاین اصفهان- فاطمه کازرونی: اصفهان از دیرباز به شهر گنبدهای فیروزه‌ای و دیار عالمان معروف بوده است و بناهای تاریخی بی نظیر آن همچون عالی قاپو، چهلستون، پل های تاریخی زاینده رود در جای جای شهر نشان از هنر، دانش و دین دارد، و دیار عالمان مشهور بوده است اما اصفهان به این گنبدهای فیروزه ای محدود نشده و انواع آثار و بناهای تاریخی نه تنها در این شهر بلکه در سراسر استان مشهود است و تنها ذهن کنجکاو و پایی استوار برای کشف این آثار کافی است تا شاهد دنیایی دیگر در جوار نصف جهان باشیم.

در این گزارش به مهم ترین بناهای تاریخی و طبیعی در سرتاسر استان و بخشی از بناهای تاریخی کمتر شناخته شده در نصف جهان نگاهی اجمالی می اندازیم:

مجموعه تاریخی قاضی: این مجموعه کم‌نظیر در شهرستان آران و بیدگل مشتمل بر مسجد جامع، حسینیه، مهدیه، بقعه متبرکه پنج امامزاده، آب انبار، بازارچه شرقی، بازارچه غربی، مسجد ملا علی، خانه علمای خاندان عاملی آرانی است و اکثر بناهای آن در دورانهای صفویه، زندیه و قاجاریه احداث شده‌اند.

بنا به نقل یکی از علما و مراجع بزرگ خاندان عاملی آرانی، امام رضا (ع) در مسیر مسافرت به خراسان از این ناحیه عبور و در این مسجد نماز اقامه کرده‌اند.

کاروانسرا و کویر مرنجاب: یکی از انشعاب‌های راه تاریخی ابریشم از طریق کویر مرکزی و از آران و بید گل کاشان می‌گذشت و به اصفهان و یزد مرتبط می‌شده است و گاهی کاروانهای تجاری و زوار مشهد مقدس در این مسیر مورد دستبرد راهزنان قرارمی‌گرفتند؛ این کاروانسرا به دستور شاه عباس اول صفوی و به منظور استقرار مامورین محافظ در این راه و اقامت کاروانیان و مسافران خراسان در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال آران و بید گل، در مجاورت دریاچه نمک و در نقطه ای با نام مرنجاب احداث شد.

این کاروانسرای زیبا که توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تعمیر و مرمت شده چشم اندازی از کویر معروف مرنجاب و دریاچه نمک دارد که خود یکی از جاذبه‌های کم نظیر گردشگری کشور است.

مسیر دسترسی: ابتدا باید به این نکته توجه کنید که در سفر به کویر هرگز تنهایی سفر نکرده و تجهیزات لازم و کافی باید مجهز شوید؛

چنانچه با خودروهای سواری قصد سفر به مرنجاب دارید تنها از مسیر اصلی این کار را انجام دهید چراکه سایر مسیرهای دسترسی عموما نیاز یه خودروهای دو دیفرانسیل و راهنمای آشنا به منطقه دارند.

از جمله این مسیرها می توان به مسیر خالدآباد از توابع شهرستان ابوزید آباد در جنوب شرقی کاشان به سمت پشت ریگ و مرنجاب اشاره کرد. طول مسیر در حدود ۸۰ کیلومتر است که به مسیر مرنجاب-سفیدآب منتهی میگردد.

مسیر دیگر دسترسی مسیر چاه هندوانه است که از شهرستان آران و بیدگل به سمت شمال شرقی وارد کویر شده پس از عبور از تپه های ماسه ای به چاه کنجه و نهایتا مسیر اصلی مرنجاب ختم می‌شود.

مسیر محیط زیست از دیگر مسیرهای این منطقه است که از کیلومتر دوم جاده مرنجاب به سمت شرق از جاده اصلی جدا شده و به چاه کنجه و نهایتا مسیر اصلی ختم می‌شود.

همچنین مسیر پارک ملی کویر که از پیشوای ورامین به سمت قلعه بلند و مبارکیه وارد محدوده پارک ملی کویر می شود و پس از عبور از کاروانسرا های قصر بهرام و سفید آب، مسیری به سمت مرنجاب منشعب می‌گردد.

شهر زیرزمینی نوش آباد: کشف و شناسایی تاسیسات و راهروهای زیرزمینی طولانی با انشعابهای گوناگون در طبقات زیرین بافت قدیمی شهر نوش آباد که در اصطلاح محلی به آن ( اویی ) گفته می‌شود یکی از دیدنیهای جذاب این شهر تاریخی و یکی از جاذبه های دیدنی آران و بیدگل است.

شهرستان آران و بیدگل با چهار شهر تابعه خود از قدیمی‌ترین سکونتگاه های بشری است که پیشینه و قدمت آن به تمدن سیلک مربوط می شود و دارای آثار تاریخی متنوعی است که در سفر به این شهرستان با آنها آشنا خواهید شد.

معروف است که آوای«اوووووو» یکی از ر کلیدهای ورود افراد ساکن به این شهر زیرزمینی بوده است، علاوه بر اینکه راه های مختلف برای ورود به شهر تعبیه شده که کمتر قابل شناسایی برای دشمن بوده است.

مسجد و مناره سین: روستای سین در فاصله ۵ کیلومتری شمال شهرگز بُرخوار پس از شهر گز قدیمی ترین روستا در شمال اصفهان است که بافت تاریخی و خانه های قدیمی خود را همچنان حفظ کرده است.

اصلی‌ترین قسمت مسجد و مناره سین متعلق به دوران سلجوقی، ایوان جنوبی با محراب سلجوقی زیبای آجری با تزئینات گچ‌بری بی نظیر است و کتیبه کاشی فیروزه ای به خط کوفی مزین به آیه ۳۳ سوره فصلت به عنوان بلندترین کتیبه تاریخی در بالای مناره قرار دارد.

قنات دو طبقه اردستان: این قنات از شاهکارهای منحصر به فرد آب‌رسانی دست بشر است که دو رشته قنات با چاه‌های مشترک به صورت موازی و بر روی سر هم عبور و بیش از دو هزار سال است که بخشی از شهر اردستان را مشروب می‌کند.

در اردستان ۱۶ رشته قنات تاریخی وجود دارد که بیشتر آنها فعال و دو مورد آن شاخص و منحصر به فرد است.

مقبره امیر اویس معروف به سنگ سفید: از سرداران عصر شاه اسماعیل صفوی می باشد که درسال۹۲۰ هـ .ق کشته شده ودر این محل سنگ مزار آن شامل سنگ قبر عمودی وافقی است که در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد محسوب می‌شود.

مسجد جامع اردستان: این بنا که چهار دوره تاریخی شامل ساسانیان، آل بویه، سلجوقی و صفویه برخود گذرانده، اولین مسجد دو طبقه در تاریخ اسلام و دومین مسجد چهار ایوانی در عصر سلجوقی است.

این مسجد از بناهای بکر و دست نخورده آن روزگاران است که سازه‌های آن از آجر وگچ، خشت و چوب بوده وبرخلاف دیگر مساجد جامع داخل بافت های پیچیده و مسکونی است و درکمربندی از باغهای سبز انار قرار دارد.

خانه شهید مدرس در سرابه کچو: شهید مجلس در روستای سرابه در ده کیلومتری جنوب شرقی اردستان درخانه ای مذهبی متولد شده است و گردشگران در سفر خود به اردستان می توانند از محل اقامت این شهید مجلس بازدید کنند.

شهرستان اردستان به دلیل وجود عرفای بزرگی درعصر ایلخانی و تیموری در این شهر، شهر لقب دارالعرفان به خود گرفته است؛ وجود قناوات زیبا فضای سبز این نقطه از شهر را از بافتهای مسکونی بیشتر نمایان نموده است و در دل کویر مرکزی ایران با یک باغ شهر روبرو هستیم.

پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو: در شمال و شمال شرقی شهرستان تیران واقع شده از زیست ‌گاه های حیات وحش به شمار می‌رود و مهمترین گونه های جانوری این منطقه شامل آهو، قوچ، پازن، میش و گرگوجه است.

همچنین با توجه به اینکه تیران و کرون در گذشته به عنوان یکی از مناطق ییلاقی مورد توجه رجال و دولتمردان در دوره های تاریخی مختلف بوده، ارگ حکومتی قمیشلو در ۶ کیلومتری شمال شهر تیران توسط مسعود میرزا ظل السطان پسر ارشد ناصرالدین شاه ساخته شده است.

شهرستان تیران و کرون به دلیل وجود تعداد زیادی درب‌های سنگی منحصر به فرد به نام شهر درهای سنگی معروف شده است.

مشهد کاوه: این مکان منسوب به زادگاه و مدفن مجاهد مشهور تاریخ، کاوه آهنگر است که بر علیه ظلم و ستم ضحاک شورش می‌کند و به همراه عامه مردم که از کثرت ظلم و بیداد به ستوه آمده بودند، ضحاک را از تخت چند ساله پادشاهی به زیر می کشد

در کنار مزار وی یکی از سادات علوی به نام امامزاده حیدربن علی (ع) مدفون است که سالیانه پذیرای تعداد بی شماری از زائران است که از دور و نزدیک به زیارت این امامزاده نائل می شوند، اخیرا باستان شناسان جسد نوزادی متعلق به عصر آهن یعنی حدود سه هزار سال پیش را در تپه ای بنام آشنا در روستای مشهد کاوه کشف کرده اند.

همچنین قبرقارون یکی از پسران کاوه نیز در کنار این دو مقبره است.

مسیر دسترسی: برای بازدید از مشهد کاوه که البته بنا به نقل محلی‌ها این روزها حال و روز خوشی به دلیل عدم توجه میراث‌فرهنگی دارد باید به روستای ساحلی مشهد کاوه در دوازده کیلومتری شهر چادگان سفر کنید.

مسجد حکیم: این مسجد یکی از مساجد بسیار نفیس چهار ایوانه است که همزمان با سلطنت شاه صفی و شاه عباس دوم به همت طبیب حکیم محمد داوودخان ملقب به تقرب‌خان ساخته شده است.

کتیبه‌های متعدد این بنا که به دست استاد محمدرضا امامی، خوشنویس نامدار عصر صفویه نگاشته شده به همراه معماری بسیار زیبا به ویژه در محراب آن این مسجد را در شمار مساجد بسیار نفیس دوران صفویه قرار می دهد.

این مسجد نیز در جوار بازار واقع شده و دارای درب های متعددی در تمام جهات جغرافیایی برای ورود و خروج است که چند درب آن به بازار باز می شود و بار دیگر اندیشه قرار دادن معنویات در کنار زندگی دنیایی را در ذهن متبادر می سازد؛ موضوعی که در بسیاری از بناهای تاریخی اصفهان به نحوی شاهد آن هستیم.

مسجد سید: این مسجدِ مربوط به دوران قاجار، بزرگترین و مشهورترین مسجد اصفهان در قرن ۱۳ است که به امر حجت الاسلام حاج سیدباقر از علمای بزرگ امامیه در دوره سلطنت محمدشاه قاجار بنا شده است.

در تزئینات کاشیکاری این مسجد به دلیل استفاده از طرح گلدان و منظره رنگ قرمز روشن نقش عمده ای دارد و این همان رنگی است که در مساجد دیگر دوره قاجار مانند مسجد رحیم خان و مسجد رکن الملک نیز مشاهده می شود.

آرامگاه این عالم بزرگ نیز در گوشه شمال شرقی صحن مسجد قرار دارد.

موزه هنرهای تزئینی: این موزه که در در عمارت تاریخی رکیب‌خانه مقارن با سلطنت شاه عباس اول در میان مجموعه بناهای دولتخانه صفوی احداث و به عنوان محل نگهداری لوازم سوارکاری و یراق آلات مرکب سلطنتی مورد استفاده قرار می گرفت.

هم اکنون در این موزه آثار ارزشمند تزئینی از دوره صفوی و قاجاریه ‌ نگهداری می‌شود و به تازگی نیز آثار مجموعه‌دار خصوصی محمد سماوی در این عمارت افتتاح شد که در آن آثاری از دوران پیش از میلاد مسیح نیز به چشم می‌خورد که در آستانه خروج، به کشور بازگردانده شده است.

منار ساربان: مناره‌های مختلف اصفهان نیز از جمله آثار تاریخی بسیار ارزشمند هستند که از جمله آنها مناره ۵۴ متری ساربان است که در شمال محله جویباره (بخش یهودی‌نشین قدیم اصفهان) واقع شده و از زیباترین منارهای اصفهان است که با تزئینات آجری، مقرنسهای توام با کاشیکاری و کتیبه‌های خود معرف سبک خاص معماری دوران سلجوقی است.

مسیر دسترسی: این مناره در خیابان کمال اصفهان در شمال محله جوباره که ازبافت‌های یهودی‌نشین اصفهان واقع شده است.