تصاویر قدیمی‌ از حرم امام رضا (ع)

آرامگاه امام رضا (ع) در مشهد یکی از معروف‌ترین بنا‌های مذهبی ساخته شده در ایران است؛ بنایی که با برخورداری از متنوع‌ترین ویژگی‌ها و عناصر معماری ایرانی–اسلامی، هر ساله پذیرای میلیون‌ها زائر و گردشگر است و تا به امروز بار‌ها مورد بازسازی و توسعه قرار گرفته است.

مشهد که در ابتدا روستای کوچکی بود، در خاک توس و در دهکده سناباد بنا شد. این مکان با دفن هارون الرشید در آن اهمیت یافت و به «بقعه هارونیه» شهرت یافت. پس از دفن هارون، به دستور مأمون آرامگاهی به سبک معماری خراسانی در اطراف قبر ساخته می‌شود.

امام رضا (ع) پیش از سفر به مرو، این مکان را به عنوان محل دفن خود به همراهانش نشان داد. پس از شهادت امام در توس، پیکر او را در همین بقعه به خاک سپردند و نام آنجا به «مشهدالرضا» تغییر کرد. تا زمان ظهور سربداران، قبر هارون‌الرشید در پایین قبر امام قابل رؤیت بود، اما سربداران صورت قبر هارون را محو کردند.

در ادامه با ما همراه باشید تا قدیمی‌ترین تصاویر از حرم امام رضا (ع) را مشاهده کنید.

قدیمی‌ترین عکس حرم:

این قدیمی‌ترین عکسی است که از حرم مطهررضوی ثبت شده و در مجموعه‌ی آستان قدس رضوی موجود است.

"پس از دفن هارون، به دستور مأمون آرامگاهی به سبک معماری خراسانی در اطراف قبر ساخته می‌شود.امام رضا (ع) پیش از سفر به مرو، این مکان را به عنوان محل دفن خود به همراهانش نشان داد"اینجا نهر خیابان و صحن سقاخانه‌ی عتیق (انقلاب فعلی) حرم امام رضا (ع) در سال ۱۲۳۳ هجری شمسی است. یعنی حدود ۱۶۰ سال پیش. آنتونیو جیانوزی، از عکاسان خارجی عصر قاجاریان عکاس این عکس است.

در صحن کهنه‌ی حرم مطهر رضوی تا سال ۱۳۳۰ هجری شمسی نهری جاری بود که آب آن از شش فرسنگی مشهد مقدس از جائی به نام چشمه‌ی کلاسب در شمال مشهد مقدس سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی وارد شهر می‌شد. آب این نهر پس از عبور از بالاخیابان وارد صحن کهنه شده و از آن‌جا نیز از پائین‌خیابان می‌گذشت و در بیرون شهر به مزارع کشاورزی می‌رسید.

این هم یک نمای دیگر از همان نهر جاری قدیمی در صحن عتیق

سقاخانه در سال ۱۳۵۲

صحن عتیق و سقاخانه معروفش، در طول سال‌های مختلف، تغییراتن زیادی داشته اند. شاید این عکس که در سال ۱۳۵۲ از صحن عتیق (انقلاب فعلی) گرفته شده بتواند معیار خوبی برای شناسایی این تغییرات باشد.

صحنی که رواق شد

نمای موزه قدیم آستان قدس رضو و صحن قدیمی امام خمینی (ره) حرم مطهر امام رضا (ع) در سال ۱۳۴۸ شمسی.

صحن پهلوی که بعد‌ها به صحن امام خمینی (ره) تغییر نام داد در فرآیند گسترده‌سازی و عمران حریم حرم مطهر رضوی به رواق سرپوشیده‌ی امام خمینی (ره) تغییر پیدا کرد.

«محمد صانع» عکاس این عکس قدیمی است.

وقتی صحن آزادی درخت داشت

شاید قدیمی ترها، این نما از صحن آزادی را به خاطر داشته باشند.

این عکس در سال ۱۳۴۶ هجری شمسی عکاسی شده و تصویر صحن آزادی یا همان صحن نو آن زمان را نشان می‌دهد. در آن سال وسط صحن نو با باغچه و آب‌نما به همراه درختان توت، درختان تزیینی و نیز درختان کاج تزئین شده بود. پایه‌های چراغ برق قدیمی هم در وسط صحن دیده می‌شود.

برج ساعت که بر سردرب غربی صحن سقاخانه واقع شده و در تصویر مشهود است، برجی حلبی است که از سال ۱۳۳۵ برچیده شده و به جای آن برج فعلی ساعت ساخته شد. سمت راست عکس هم نقاره‌خانه به صورت یک شیروانی و اسکلت چوبی دیده می‌شود.

تعزیه‌خوانی در صحن عتیق

این عکس در سال ۱۲۶۷ هجری شمسی گرفته شده است. پایین این عکس هم این جملات را می‌شود دید: «دورنمای گنبد مطهر حضرت رضا (ع) در روز عاشورا، صحن عتیق هشتاد و شش ذرع عرض و شصت و دو ذرع طول دارد.

"پس از شهادت امام در توس، پیکر او را در همین بقعه به خاک سپردند و نام آنجا به «مشهدالرضا» تغییر کرد"نهر چشمه‌ی کیلاس از بالاخیابان میاید وارد صحن می‌شود و از صحن وارد پایین خیابان شده و به سمت طرق جاری می‌شود.»

گوشه سمت راست تصویر هم «عکاسباشی»، عکاس مشهور دربار قاجار، این طور خودش را معرفی کرده است: «عکاس مخصوص اعلی‌حضرت قدرقدرت شاهنشاهی ارواحنا فداه/ خانه‌زاد عبدالله قاجار دارالخلافه‌ی ناصری»

ایوان نقاره خانه

این عکس که دقیقا ۴۰ سال پیش یعنی در سال ۱۳۵۲ ثبت شده، نمای داخلی بست پائین خیابان وایوان نقاره خانه حرم را نشان می‌دهد. نمایی که دیگر الان اثری از مغازه‌ها و دوچرخه و جزئیات دیگر این عکس در آن نیست.

خادمان قدیمی حرم

این هم یک عکس قدیمی و خاطره انگیز دیگر، این بار از خادمان حرم امام رضا (ع) که وظیفه دربانی حرم را به عهده داشتند.

مجموعه حرم، ۴۰ سال قبل

و این هم عکس هوایی دیدنی از مجموعه حرم نورانی امام رضا (ع). عکسی که حدود ۴۰ سال پیش عکاسی شده و می‌شود با مقایسه با تصاویر هوایی فعلی بارگاه امام هشتم (ع) روند تغییرات این حرم نورانی را دقیق‌تر متوجه شد.

منبع : فارس