کرونا هشدار داد میراث دیجیتال نداریم!

‌محمد یاری از باستان شناسانی است که از ۵ سال پیش در حوزه میراث دیجیتال نیز فعالیت می‌کند او به خبرنگار مهر گفت: موضوع میراث دیجیتال در سطح جهان و ایران جدید است. میراث دیجیتال یعنی وقتی که فناوری‌های جدید در فرایند کاووش، حفاظت و مستندسازی و معرفی میراث به کمک می آیند در واقع میراث فرهنگی مان را دیجیتالی کرده ایم. این منابع ما همان میراثی هستند که در طول تاریخ باقی مانده اند و ما باید از آنها نگهداری کنیم. این میراث فرهنگی شامل عمارت‌ها، محوطه‌ها، شهرها و میراث معنوی و آداب و رسوم و صنایع دستی و میراث دیداری و شنیداری و میراث منقول و اشیای موزه‌ای نیز می‌شود. یونسکو از سال ۲۰۰۳ میراث دیجیتال را تعریف و برای آن قوانینی ایجاد کرد تا میراث دیجیتال بتواند در دسترس پژوهشگران و عموم مردم باشد.

"‌محمد یاری از باستان شناسانی است که از ۵ سال پیش در حوزه میراث دیجیتال نیز فعالیت می‌کند او به خبرنگار مهر گفت: موضوع میراث دیجیتال در سطح جهان و ایران جدید است"زمانی می‌توانیم آثارتاریخی را دیجیتالی کنیم که هم فناوری و هم میراث فرهنگی را بشناسیم.

وی در ادامه بیان کرد: دیجیتال سازی تنها محدود به عکس و فیلم نیست ما انواع محتوا داریم که در شکل‌های مختلف عرضه می‌شود. باید استانداردها را در نظر بگیریم تا بتوانیم میراث دیجیتالی را برای آیندگان باقی بگذاریم. تا زمانی که میراث فرهنگی ما دیجیتالی نباشد نمی‌توانیم آن را به مردم جهان معرفی کنیم. برای این پلتفورم ها نیز باید محتوا داشته باشیم. اما هنوز در این زمینه موفق نبوده ایم و از میراث دیجیتال نیز حمایت نمی‌شود.

وی افزود: برای اینکه موزه مجازی داشته باشیم باید اشیا را سه بعدی کنیم.

همه اشیا هم سه بعدی نمی‌شوند مانند تابلوها و فرش‌ها و … ولی اشیایی که سه بعدی هستند مانند ظروف، اسکلت و… نیاز دارند که با روش‌هایی مانند اسکن لیزری و اسکن نوری دیجیتالی شوند. این کار با بهره برداری از ابزار امکان پذیر خواهد شد. بعد از آن باید تصمیم بگیریم که چطور برای نمایش، در اختیار عموم مردم قرار دهیم.

یاری در ادامه بیان کرد: ما در حوزه معرفی و در دسترس قرار دادن میراث دیجیتال اقدام نکرده ایم. درحالی که اکنون تنها شرکت ما حدود ۲۰۰ پروژه کار کرده است که بخشی از آن برای خودمان و بخشی هم برای ادارات و شرکت‌های دیگر بوده است ولی هنوز در دسترس عموم نیست.

این باستان شناس گفت: ما شاید از جاذبه‌های گردشگری نیز تور مجازی داشته باشیم اما در اختیار مردم نیست چون به معرفی و اینترنت مناسب نیاز دارند. اگر هم در این روزها لینک‌هایی از تورهای مجازی دست به دست می‌شوند مربوط به کشورهای دیگر است و یا عموم مردم به آن دسترسی ندارند و یا فیلتر شده هستند.

"میراث دیجیتال یعنی وقتی که فناوری‌های جدید در فرایند کاووش، حفاظت و مستندسازی و معرفی میراث به کمک می آیند در واقع میراث فرهنگی مان را دیجیتالی کرده ایم"درحالیکه این نوع محتواها ضمن عمومی شدن باید در اختیار جامعه دانشگاهی نیز قرار بگیرد و تا اساتید و پژوهشگران نیز بتوانند از آن استفاده کنند.

این کارشناس حوزه میراث دیجیتال بیان کرد: الان در روزهای قرنطینه در وضعیتی قرار داریم که متوجه می‌شویم در زمینه میراث دیجیتال محتوا نداریم درحالی که این روزها شرایط خوبی برای بهره مندی از تورهای مجازی و میراث دیجیتال بود. در این روزها می‌شد با استفاده از این فناوری مردم را تشویق کرد که برای بعد از بحران کرونا برنامه ریزی مناسبی برای سفرهای خود داشته باشند. باید آنقدر محتوا جلوی دید کاربران قرار داد تا آنها بتوانند تصمیم بگیرند کجا بروند و چه آثاری را ببینند. همانطور که الان موزه‌هایی مانند لوور آنقدر محتوا در اختیار مخاطب قرار می‌دهد که بازدیدکننده می‌خواهد هنگام سفر به پاریس حتماً اشیای موزه‌ای در لوور را هم ببیند.

وی افزود: اگر سیلی بیاید آثار تاریخی ایران از بین می‌رود یا هر اتفاق دیگری موجب می‌شود که ما دیگر میراث مان را نداشته باشیم. باید تا جایی که می‌توانیم این میراث را مستند و دیجیتالی کنیم.

مراکز دولت ما پولی برای دیجیتالی کردن میراث ندارند و اگر موزه‌ای بخواهد وارد این حوزه شود بودجه ندارد.

یاری بیان کرد: دیجیتالی شدن میراث فرهنگی نباید تنها به عهده دولت‌ها باشد باید شرکت‌ها و بخش‌های خصوصی هم کمک کنند که میراث را حفظ کنیم اگر این آثار حفظ و دیجیتالی شوند فایده اش به خود ما برمی گردد. به عنوان مثال پروژه بازآفرینی دیجیتالی حصار و دروازه‌های قاجاری شهر ساری را داشتیم که برای این کار به سفرنامه‌ها و هر آنچه که مربوط به دروازه‌ها بود را جمع آوری کرده و توانستیم این پروژه را تکمیل کنیم اگر برای هر میراث در خطری این کار انجام شود، آن مستندات به کمک بازآفرینی میراث می‌آید.