عراق، آتش زیر خاکستر

مهسا مژدهی: در عراق اوضاع مدام در حال عجیب تر شدن است. مقامات عراقی نتوانسته اند به قول و قرارهای خود عمل کنند اما ایالات متحده می گوید از روندی که این روزها در این کشور در جریان است، رضایت دارد.و این رضایت خاطر آمریکایی ها است که کمی اوضاع را مشکوک نشان می دهد.

رضایت آمریکایی ها از اتفاقات عراق

روز چهارشنبه، مایک پمپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده نسبت به حمایت مسئولان عراقی از سفارتخانه آمریکا ابراز خرسندی کرد.او گفت که آمریکا حمایت خود از عراق را در برابر چالش‌های امنیتی ناشی از حضور شبه‌نظامیان ادامه خواهد داد. این در حالی اتفاق افتاد که کم تر از یک ماه پیش دولت ترامپ به بغداد اولتیماتوم داده بود که اگر این کشور نتواند امنیت منطقه سبز و سفارت واشنگتن را حفظ کند، سفارت خانه خود را در عراق تعطیل خواهد کرد. این به نظر می رسد که این اولتیماتوم باعث شد که دولت الکاظمی به فکر سلسله اقداماتی بیفتد تا بتواند امنیت دیپلمات های آمریکایی را حفظ کند. این در حالیست که واشنگتن عملا تهدید کرده بود که به مواضع مخالفان با حضور آمریکا در عراق حمله خواهد کرد.

روز یکشنبه ۲۰ مهرماه گروه های مخالف با حضور ایالات متحده در آمریکا اعلام کردند حملات به اهداف آمریکایی را متوقف کرده‌‌اند مشروط به این‌که بغداد یک جدول زمانی برای «خروج نیروهای آمریکایی» از عراق ارائه کند.

محمد مُحی، سخنگوی گروه کتائب حزب‌الله، به خبرگزاری رویترز گفت که گروه‌های مخالف پیشنهاد آتش‌بس مشروط ارائه داده‌اند، اما اگر آمریکا بر ماندن نیروهای نظامی خود در عراق اصرار کند، حملات به آن‌ها با شدت بیشتری از سر گرفته خواهد شد.

​

واکنش وزیر خارجه امریکا به توافق عدم درگیری اعلام شده از سوی گروه های عراقی واکنش نشان داد.

"این در حالی اتفاق افتاد که کم تر از یک ماه پیش دولت ترامپ به بغداد اولتیماتوم داده بود که اگر این کشور نتواند امنیت منطقه سبز و سفارت واشنگتن را حفظ کند، سفارت خانه خود را در عراق تعطیل خواهد کرد"مایک پمپئو وزیر خارجه امریکا در واکنش به به توافق عدم درگیری اعلام شده از سوی گروه های مسلح عراقی مدعی شد: کسانی هستند که تلاش می کنند عراقی ها ودیپلمات ها را هدف قرار دهند. درحالی که همچنان از لحاظ سیاسی و اقتصادی از عراق حمایت کرده و طرفدار آزادی این کشور هستیم.

این در حالیست که ۵۰۰۰ نیروی آمریکایی با بهانه مقابله با داعش و اموزش به نیروهای عراقی در خاک این کشور حضور دارند و به نظر نمی رسد که دولت ترامپ فعلا برنامه ای برای خروج آنها داشته باشد. در عراق پارلمان این کشور مدت ها پیش اعلام کرده که این نیروها باید کشور را تخلیه کنند.

به نظر می رسد گفتگوهای پشت پرده میان دولت الکاظمی و مخالفان حداقل فعلا به نتیجه رسیده است وهمین موضوع پمپئو را خوشحال کرده است.

اما برخی کارشناسان معتقدند حرف های پمپئو در مورد در رابطه با امنیت و اوضاع عراق درست نیست و کمی عجیب به نظر می رسد

علاوه بر اینها نخست‌وزیر عراق و فرمانده نیروهای ناتو در این کشور در هفته گذشته دیدار کردند. دفتر رسانه‌ای نهاد نخست‌وزیری عراق در صفحه توئیتر از دیدار جنی کارینان فرمانده نیروهای ناتو در عراق با مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر این کشور خبر داد. به نوشته این دفتر در این دیدار، راه‌های حمایت از نهادهای امنیتی عراق توسط ناتو، نظیر اجرای تمرینات نظامی، تقویت توانمندی‌های نظامی و بالا بردن سطح تخصص و  کارآمدی این نیروها بررسی شد. ناظران معتقدند این آمد و رفت ها با آمریکایی ها می تواند باعث بالا گرفتن اختلافات در عراق شود، چرا که مخالفان حضور ایالات متحده در این کشور از هر نوع نزدیکی بین دولت و نمایندگانی از آمریکا واکنش نشان می دهند. همین امر باعث می شود تا وضعیت فعلی که به نوعی آرامش پیش از طوفان تعبیر شود.

طرح تازه ایالات متحده برای عراق

گفته می شود که تیم ترامپ طرح تازه ای برای حمایت از گروه های مدنی در عراق و لبنان دارد.

"این به نظر می رسد که این اولتیماتوم باعث شد که دولت الکاظمی به فکر سلسله اقداماتی بیفتد تا بتواند امنیت دیپلمات های آمریکایی را حفظ کند"این موضع بسیاری را در هر دو کشور نگران کرده است. سابقه فعالیت های ایالات متحده نشان می دهد که آنها در عراق در ظاهر با حمایت از گروه های مدنی اما در حقیقت به قبیله گرایی خواهد انجامید. در عراق گروه های سیاسی و مذهبی گوناگونی وجود دارد که حمایت از بخشی از آنها از سوی ایالات متحده پیش از این هم به اختلافات داخلی در این کشور انجامیده است. تازه ترین این مداخلات در اعتراضات یک سال اخیر بوده است که ایالات متحده به ویژه در بغداد و نجف توانستند با حمایت از گروه های سیاسی نزدیک به غرب، به خشونت ها دامن بزنند.

این فرضیه وقتی قوت می گیرد که به اعترافات سیاستمداران آمریکایی برای علت حضور آنها در عراق مراجعه کنیم. پنجم مهر ماه دیوید هیل مشاور وزیر امور خارجه آمریکا،ادعا کرد که حضور نظامی آمریکا در عراق برای مقابله با ترور و سلطه ایران است.

منشور مقتدی صدر می تواند عراق را آرام کند؟

در عراق اوضاع مانند آتش زیر خاکستر است. با دخالت های ایالات متحده اوضاع هر لحظه می تواند تغییر کند و به وضعیت سال گذشته بازگردد. به تازگی مقتدی صدر در توئیتر خود منشوری را منتشر کرده است که بخش هایی از آن را در زیر آورده ایم: 

«مقتدی صدر» رهبر جریان صدر با انتشار پیامی در توییتر، برای تظاهرات کنندگان عراقی شرایطی تعیین کرد و از معترضان خواست که به شروط وی پایبند باشند.

صدر در این توییت که روز جمعه منتشر شده بود، اعلام کرد: «همگان مرا می‌شناسند و می‌دانند که نخستین فردی هستم که دستور تظاهرات علیه اشغالگران را دادم. تا آنجا که تظاهرات گسترده علیه فساد و مفسدان به راه افتاد و معترضان در داخل و خارج منطقه امنیتی سبز بغداد تحصن کردند. هیچ کس در مسیر اصلاحات عراق از من بیشتر فعالیت نکرده؛ چرا که اصلاحات، دین و روش اجدادی من است؛ جز آنکه من نفس خود را از ریختن خون هموطنانم و یا تعرض به مهمانان عراق بازداشتم.

"مایک پمپئو وزیر خارجه امریکا در واکنش به به توافق عدم درگیری اعلام شده از سوی گروه های مسلح عراقی مدعی شد: کسانی هستند که تلاش می کنند عراقی ها ودیپلمات ها را هدف قرار دهند"به همین علت همواره بر مسالمت‌آمیز بودن تظاهرات تأکید دارم.
صدر در این توییت، شروط زیر را برای ادامه تظاهرات تعیین کرده است:
۱. عدم تخریب اموال عمومی و خصوصی
۲. عدم درگیری یا قتل کسانی که با خشونت علیه تظاهرات کنندگان اقدام می‌کنند. این مسائل باید به مراجع قانونی و قضایی ارجاع داده شود.
۳. حفظ اعتبار نیروهای امنیتی و عدم خشونت در برخورد با آنان حتی از طریق سر دادن شعار
۴.

پرهیز از اقداماتی که به تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و نهادهای دولتی به ویژه نهادهای خدماتی منجر شود.
۵. عدم سوء استفاده از مناسبت‌های دینی برای اهداف دنیوی، سیاسی و انتخاباتی نظیر آنچه در کربلا اتفاق افتاد.
۶. ممنوعیت بستن جاده‌ها، پل‌ها و آسیب رساندن به تأسیسات عمومی
۷. پایبندی به قوانین شرعی، اجتماعی و اخلاقی که در عرف اجتماعی پذیرفته شده است‌.
۸. اجبار هیچ کس به انجام تظاهرات جایز نیست.
۹.

"درحالی که همچنان از لحاظ سیاسی و اقتصادی از عراق حمایت کرده و طرفدار آزادی این کشور هستیم"مشخص کردن ساعت و مکان برگزاری اعتراضات
۱۰. عدم تعرض به کارمندان دولت هنگام انجام وظیفه و در همه زمان 
۱۱. ارتباط نداشتن با طرف های خارجی
۱۲. مشخص کردن مطالبات. مطالبات باید عمومی و در راستای منافع ملی باشد نه منافع شخصی.

ما حامی جوانان آگاه، بافرهنگ و دوستدار اصلاحات هستیم و خواسته‌های ملی بر حق آنان را تأیید می‌کنیم.

محمد البصری عضو سازمان حشد شعبی عراق در واکنش به سخنان اخیر مقتدی صدر که در قالب سه منشور و در یک پست توییتری منتشر شده بود، گفت: عراق نیازمند یک نقشه راه است و اینکه نیروهای سیاسی کنار هم بنشینند و ضمن کنارگذاشتن اختلافات درباره اهداف مشترک به تفاهم برسند.  او افزود: نکات مطرح شده از سوی مقتدی صدر، اگر اجرا شود و همگان به آن پایبند باشند، عامل مهمی برای ثبات در اوضاع سیاسی و امنیتی عراق است و ما از آن حمایت می کنیم.

محمد الحلبوسی رئیس پارلمان عراق به توییت اخیر مقتدی صدر، رهبر جریان صدر، درخصوص ابزارهای لازم برای ایجاد امنیت در عراق واکنش نشان داد و گفت: ما از آنچه که توسط جناب مقتدی صدر مطرح شده حمایت کرده و با آن اعلام همبستگی می کنیم. به ویژه اینکه پیشنهادات جناب صدر در شرایطی مطرح شده است که می تواند راهی برای برون رفت از شرایطی باشد که عراق گرفتار آن شده است. عراق ما به شدت به اینگونه ابتکار عمل ها نیاز دارد و ما بر این باوریم که باید از این ابتکار عمل ها حمایت کرده و در تمام سطوح آن را به کار گرفت.

به نظر می رسد که با حمایت حشدالشعبی بقیه گروه های مخالف در عراق هم از موضع مقتدی صدر حمایت کنند.

"این در حالیست که ۵۰۰۰ نیروی آمریکایی با بهانه مقابله با داعش و اموزش به نیروهای عراقی در خاک این کشور حضور دارند و به نظر نمی رسد که دولت ترامپ فعلا برنامه ای برای خروج آنها داشته باشد"اما ناظران معتقدند طرف مقابل موضوع را بیشتر مورد بررسی قرار خواهد داد چرا که درگیری ها در عراق بیش از آنکه اختلافات داخلی باشد، ناشی از دخالت های غرب است که از هزاران کیلومتر دورتر، به عراق آمده بعید است که به شروط صدر تن دهد.

بحران ها در عراق کدامند؟

عراق در شمال این کشور با ترکیه درگیر است. این کشور به بهانه حضور نیروهای پ ک ک دست به حملاتی در مناطق مرزی می زند و این موضوع عراقی ها را به ستوه آورده است. آنها معتقدند که اردوغان به دنبال گسترش نفوذ خود در خاک عراق است. از سوی دیگر در شرایطی که عراقی ها به دنبال خروج سریع تر آمریکا از این کشورند، اعلام شده که فرصتی ۳ ساله برای خروج لازم است و الکاظمی و ترامپ در مورد آن توافق کرده اند.

​

اما مشکلات اقتصادی از این موارد هم اهمیت بیشتری دارند. با بالا گرفتن این مشکلات، عراق می تواند یک بار دیگر صحنه درگیری ها شود.

وزیر دارایی عراق به تازگی گفته است: مشکل پرداخت حقوق کارمندان همچنان ادامه خواهد داشت. او دلیل این موضوع را چنین بیان کرد که درآمدهای نفتی کافی نبوده و حتی پاسخگوی پرداخت حقوق نیمی از کارمندان هم نیست.

یکی دیگر از موضوعات بحران ساز، توافق سنجار است که به تازگی میان الکاظمی و کردستان عراق ایجاد شده است. این توافق دارای سه محور اصلی اداری، امنیتی و بازسازی است و طبق یکی از بندهای آن، منحصراً پلیس و دستگاه‌های امنیت ملی و اطلاعات، مسئولیت امنیت داخل سنجار را برعهده خواهند داشت و دیگر یگان‌ها و گروه‌های مسلح با نظارت فرماندهی عملیات مشترک و حشد شعبی به خارج از شهر انتقال داده خواهند شد. همین مفاد نگرانی افکار عمومی بویژه اقلیت ایزدی را که رنج‌های زیادی از اقدامات تروریستی داعش متحمل شده‌اند در بر داشته است.

نگرانی ها از این است که مبادا داعشی های باقی مانده، بار دیگر با عقب نشینی گروه های مسلح به فکر باز پس گیری هدف های خود بیفتند. این ترس در عراق به شدت جدی است چرا که بازماندگان این گروه تروریستی در پی بازگشت و قدرت دوباره هستند.

به نظر می  رسد که اختلافات بر سر این قرارداد گستردگی بیشتری پیدا کند.

در زیر بیشتر بخوانید:

درخواست پمپئو از عراق درباره سفارت آمریکا

واکنش‌ها به اهانت وزیر سابق عراقی علیه الحشدالشعبی

سرکردگان داعش در عراق دستگیر شدند

۳۱۲ ۳۱۰