حقیقت ماجرای تلف شدن پلنگ قائم شهر

پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد: در پی دستور رییس سازمان حفاظت محیط زیست به سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران در خصوص تهیه گزارش ظرف مدت ۲۴ ساعت درباره دلایل وقوع، اقدامات انجام گرفته و تخلفات احتمالی در موضوع تلف شدن یک قلاده پلنگ در محدوده شهرستان قائمشهر، اداره کل روابط عمومی و امور رسانه سازمان حفاظت محیط زیست متن گزارش عطالله کاویان سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران را به منظور تنویر افکار عمومی به شرح ذیل منتشر کرد:

حوالی ساعت ٥:٣٠ صبح مورخ ۱۴۰۱/۲/۵ ورود یک قلاده پلنگ به ساختمان بانک صادرات خیابان ساری شهرستان قائمشهر مشاهده و مراتب ابتدا به آتش نشانی و سپس به محیط زیست قائمشهر و عوامل انتظامی و فرمانداری اطلاع رسانی گردید.

پس از کسب اطلاع از حضور پلنگ در داخل شهر و سکونتگاه انسانی، هماهنگی‌های اولیه برای ایجاد امنیت و کنترل تردد مردم به عمل آمد و مأمورین محیط زیست به همراه مأمورین نیروی انتظامی، آتش نشانی و هلال احمر در محل مستقر و منطقه تا شعاع صدمتر مهار گردید، اما ممنوعیت تردد برقرار نگردید.

پس از اندک زمانی، تجمعات مردمی در محل حضور پلنگ زیاد شده و با ازدیاد رفت و آمد مردم، پلنگ دچار استرس و اضطراب شده و حوالی ساعت ٧ صبح از ساختمان بانک صادرات به داخل خیابان متواری و متاسفانه، مردم و ماشین‌ها نیز به همراه آن حرکت کردند.

پلنگ در حین فرار یک نفر از پرسنل نیروی انتظامی را از ناحیه کتف زخمی کرد. در پی آن مأمورین انتظامی و محیط زیست اقدام به تعقیب پلنگ برای بیرون راندن و فرصت فرار آن از شهر کردند که در این حین پلنگ پس از طی مسافتی وارد یکی از خیابان‌ها شده و درون کوچه بن بست، وارد حیاط یک خانه مسکونی گردید.

در این مرحله بدلیل همزمانی با شروع فعالیت روزانه مردم و مدارس، گشت زنی خانه به خانه برای یافتن پلنگ توسط مامورین نیروی انتظامی و محیط زیست به مدت حدود یک ساعت انجام گرفت.

در حیاط یکی از اهالی منطقه که مامور نیروی انتظامی مشغول شناسایی بوده است، به یکباره پلنگ به نامبرده حمله و وی از ناحیه پشت دچار جراحات گردید. در این هنگام با سر و صدا و فریاد استمداد خواهی فردی که مورد حمله پلنگ قرار گرفت و همزمان شنیدن صدای غرش پلنگ، رئیس اداره حفاظت محیط زیست قائمشهر که در جستجوی پلنگ در محل حضور داشت، متوجه می‌شود که پلنگ در پی سر و صدای مأمور زخمی، نامبرده را رها و به کوچه مجاور، به سمت یکی دیگر از مأمورین انتظامی و ایشان حرکت کرد.

در این زمان همکار محیط زیست برای دور نمودن پلنگ ابتدا اقدام به تیراندازی هوایی می‌نماید، اما با توجه به بن بست بودن کوچه، پلنگ به سمت وی یورش و خیز برداشته و آماده حمله به ایشان بوده است که در این لحظه و در فاصله حدود ۱.۵ تا ۲ متری اقدام به شلیک به سمت پلنگ می‌نماید که پلنگ زخمی شده و مجدد وارد حیاط خانه‌ای در انتهای کوچه می‌گردد.

با توجه زخمی بودن پلنگ، تا رسیدن ادوات بیهوشی محدوده تحت نظارت کامل بوده و سپس با دارت و بیهوشی ضعیف، حیوان زنده گیری و سریعاً به پناهگاه حیات وحش سمسکنده در ساری منتقل گردید، اما با توجه به جراحات وارده و خونریزی، تلف گردید. متعاقب این اتفاق، کالبد گشایی و نمونه برداری برای آزمایش بیماری هاری نیز صورت گرفت.

در ارتباط با انتقاد وارده مبنی بر کندی و تعلل در برنامه زنده گیری و انتقال ادوات زنده گیری به استحضار می‌رساند، با توجه به نداشتن دامپزشک همکار و مقیم در استان، با یک نفر از دامپزشکان مجرب که سابقه همکاری ١٥ ساله با این اداره کل و سازمان حفاظت محیط زیست دارد، قراردادی جهت اخذ خدمات در مواقع ضروری جهت امداد و نجات حیات وحش و نظارت بر بیماری‌ها و درمان مراکز تکثیر در اسارت دشت ناز و سمسکنده وجود دارد، که در روز واقعه با نامبرده در ساعات ابتدایی اطلاع از حادثه تماس برقرار و با توجه به عدم پاسخگویی با مراجعه حضوری به منزل ایشان در شهر ساری مشخص گردید که نامبرده بنا به هماهنگی با دفاتر تخصصی سازمان، برای پیگیری پروژه یوزپلنگ در منطقه توران سمنان حضور داشته است.

با توجه به در دسترس نبودن نامبرده با فردی دیگر که توانایی و تجربه لازم برای این فعالیت را دارا بوده و ساکن یکی از روستا‌های شهرستان نور می‌باشد، هماهنگی انجام گرفته و نامبرده بدلیل بعد مسافت حدود ساعت ٩ به منطقه اعزام گردید، امّآ قبل از رسیدن ایشان به محل واقعه پلنگ از محل اولیه متواری و وقایع پیش گفته یعنی ورود به منازل مسکونی افراد و حمله به دو نفر از مأمورین انتظامی صورت گرفته و در پی یورش و نزدیک شدن به مأمور محیط زیست شلیک به پلنگ انجام گرفته بود. لازم است به عرض رسانده شود، در صورت عدم مداخله و تیراندازی از سوی مأمور محیط زیست، بنا به تجمع بسیار زیاد مردم، احتمال بروز فاجعه جدی به افراد وجود داشته است.

نکته دیگر که راجع به زنده گیری حیوانات وحشی و گوشتخواران بزرگ جثه که وارد محیط شهری و سکونتگاه‌های انسانی شده و تجمعات مردمی وجود دارند، قابل عرض می‌باشد، این است که امکان دارت نمودن حیوان آزاد و رها که هر لحظه احتمال حمله و جابجایی وجود دارد، برای اینکه فرد دارت کننده امکان تعقیب حیوان در حال فرار به نحوی که امکان حمله حیوان وجود نداشته باشد و دارت نیز به موضع هدف بر نقطه خاصی از بدن حیوان (عضلات ناجیه گردنی و ران) هست برخورد نماید، لازم است، حیوان پس از دارت شدن تا حداقل زمان لازم برای القاء بیهوشی ١٠ تا ١٥ دقیقه کمترین تحرک را داشته باشد.

عامل جابجایی و حرکت حیوان که با انقباضات عضلانی همراه است، موجب می‌شود یا دارت به بدن حیوان خوب وارد نگردد و یا باعث برگشت خون به سرنگ و عدم تزریق و عدم بیهوشی کامل حیوان شده و در فرصت القاء بیهوشی قطعاً بروز رفتار تهاجمی پلنگ وجود خواهد داشت.

معمولاٌ بیهوشی از طریق دارت کردن سرنگ حاوی ماده بیهوش کننده برای شرایطی که حیوان در اسارت بوده و یا گرفتار در تله و بی حرکت است کاربرد دارد و در شرایط این چنینی لازم بود با تخلیه کامل محل حضور پلنگ مفرّی برای خروج و راه فراری برای آن اندیشیده شود، که در واقعه اخیر، متأسفانه بدلیل تجمعات مردمی علیرغم تلاش‌های زیادی که توسط همه عوامل حاضر در محل واقعه انجام شد، این فرصت فراهم نشد و پلنگ نیز به جای حرکت در مسیری مستقیم که به اراضی کشاورزی منتهی می‌شد، در فاصله حدود یکصد متری به کوچه‌ای بن بست و حیاط مسکونی منازل مردم تغییر مسیر داده و بروز رفتار عصبی و استرس به پلنگ و حمله به افراد در نهایت مأمور محیط زیست علی رغم شلیک تیر هوایی و در وضعیتی که پلنگ در فاصله کمتر از دو متری بوده چاره‌ای جز حفظ جان خویش و جمعیت حاضر در صحنه و شلیک به پلنگ در آن لحظه پر استرس نداشته است.

ضمناً چگونگی ورود پلنگ به محدوده مسکونی و اینکه مبدأ پلنگ از طبیعت بوده و یا از نمونه‌های تحت نگهداری قاچاق نزد افراد، بررسی اولیه شامل بازدید از مکان مضنون به نگهداری غیر مجاز حیوانات که در فضای مجازی بازتاب داشت و کنترل دوربین‌های مدار بسته یکماه اخیر مکان مذکور با اخذ نظر مقام قضایی انجام شد که برای این محل طی اقدامات تشریح شده شواهدی بدست نیامد.