«زن، زندگی، آزادی» در مُحرم؛ مداحی علیه «بیدادگر زمان» و عزاداری برای «علی‌اکبرهای زمانه»

همزمان با فرا رسیدن ماه محرم و تلاش هر ساله جمهوری اسلامی برای بهره‌برداری سیاسی از این ماه، معترضان نیز در شبکه‌های اجتماعی به مقایسه اقدامات حکومت علیه شهروندان با واقعه تاریخی عاشورا پرداخته‌اند.

در عین حال،‌ در شرایطی که تنها دو ماه به سالگرد مرگ مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد مانده است، نوحه‌خوانی‌های انتقادی علیه سیاست‌های حکومت و حتی شخص رهبر جمهوری اسلامی هم در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته است.

ترانه «رئیس» غلام کویتی‌پور، مداح و خواننده آثار مذهبی و حماسی دوران جنگ ایران و عراق، که در نخستین روزهای ماه محرم منتشر شد و به تندی به سیاست‌ها و مقام‌های جمهوری اسلامی تاخت، از جنجالی‌ترین ترانه‌های به سبک مداحیِ پس از اعتراضات است.

در بخشی از این ترانه آمده: «حاجی اینجا دارن همه جوونا رو‌ می‌دَرَن... قسم به خدا و این خاک پاره پاره، اینجا دیگه جایی واسه دلخوشی نداره.»

در یکی دیگر از صریح‌ترین بخش‌های این اثر نیز آمده:‌ «مسئولینِ کودن، گنده‌ٔ مملکت یه کارایی می‌کنه که ببینه همه کم آوردند... وقتشه زمونه باطلت کنه، وقتشه که صندلی ولت کنی.»

انتشار این اثر، به‌ویژه از آن رو که کویتی‌پور بیشتر با نوحه‌های دوران جنگ چون «ممد نبودی ببینی» شناخته می‌شود، با واکنش گسترده‌ای در فضای مجازی فارسی‌زبان مواجه شده است.

کاربران بسیاری جملات این ترانه را اعتراض مستقیم به عملکرد حکومت در سرکوب خشن معترضان و درخواست از علی خامنه‌ای برای کناره‌گیری ارزیابی کرده‌اند.

ویدئویی از یک نوحه‌خوانی در دزفول نیز در توئیتر فارسی‌زبان پخش شده که مداح به صراحت از این که با وجود این همه مشکلات اقتصادی، «اینها همه دغدغه‌شان حجاب است» انتقاد می‌کند.

در این مداحی از فقر و اشک و آه کارگران، سفره‌های بدون نان، پدران شرمنده و مادران پریشان، در مقابل «دزدی از بیت‌المال» سخن به میان می‌آید.

این مداحی در روزهایی منتشر شده که برخوردهای قضایی و پلیسی با مخالفان حجاب اجباری در ایران افزایش یافته و جمهوری اسلامی برای وادار کردن زنان به رعایت حجاب به هر دستاویزی متوسل می‌شود.

ویدئوی دیگری از یک نوحه‌خوانی در یزد نیز در شبکه‌های اجتماعی خبرساز شده که با جمله «بس کن ای بیدادگر، خون خدا آمد به جوش» شروع می‌شود و حاضران در جلسه نیز با هم همخوانی می‌کنند که «از خون جوانان وطن لاله دمیده».

کاربران فضای مجازی مخاطب اشعار این مداح را هم رهبر جمهوری اسلامی ارزیابی کرده‌اند.

از آغاز ماه محرم، نوحه‌خوانی حمیدرضا روحی، معترضی که در اعتراضات کشته شد و تصاویر دیگر جوانان آسیب‌دیده و گلوله‌خورده در اعتراضات از جمله جسد رهاشده مهدی حضرتی در خیابان، بارها در شبکه‌های اجتماعی همرسان شده است.

ویدئوهایی از زنانی که از سوی نیروهای یگان ویژه مورد آزار جنسی فیزیکی و کلامی یا ضرب‌ و‌ جرح قرار گرفتند نیز بارها در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.

عکس خدانور لُجه‌ای، معترض زاهدانی، با دستان بسته و لیوانی آب در مقابل او هم از جمله تصاویری است که بارها در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شده و کاربرانی نوشته‌اند جمهوری اسلامی چهار دهه از فریاد «العطش» فرزندان کاروان حسین گفت، اما جان این جوان را با «لب‌ تشنه گرفت».

کاربرانی با مقایسه برخورد یزید و لشکر او با زینب، خواهر حسین، امام دوم شیعیان و برخورد نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی با معترضان پیر و جوان و خانواده‌های آنها پرداخته‌ و برخوردهای یزید را «شایسته‌تر» از حکومت ایران دانسته‌اند.

کاربران متعددی نوشته‌اند که در «عاشورای معاصر» زندگی می‌کنند و نیازی به عزاداری برای عاشورای ۱۴۰۰ سال پیش ندارند.

در آغاز ماه محرم، برخی خانواده‌های دادخواه نیز پیشنهاد کرده بودند که در این ماه از پوشیدن لباس سیاه خودداری شود و مخالفان حکومت به جای آن لباس سفید بر تن کنند.

از جمله کاملیا سجادیان، مادر محمدحسن ترکمان، از کشته‌شدگان اعتراضات، با انتشار تصویری از خود در لباس سفید در اینستاگرام نوشت: «سفیدپوش ماه محرمی هستم که خرافه‌پرستی در آن نباشد.»

او که بارها خود را زنی مذهبی و معتقد به اسلام معرفی کرده، افزوده: «به حرمت خون پاک فرزندم و دیگر فرزندان شهید این سرزمین، سفید می‌پوشم که راه آزادی و رهایی و شجاعت و قدرت فقط نور و روشنایی ست. سیاهی مختص قلب‌های ناپاک و بی‌وجود است.»

در کنار این نوشته‌ها، تصاویری نیز از زنان بدون حجاب اجباری مقابل هیئت‌های مذهبی در حالی که علامت پیروزی نشان می‌دهد و ویدئوهایی از تردد زنان با پوشش اختیاری در اماکن عمومی که سیاه‌پوش محرم هستند، منتشر شده است.

با این حال حکومت کماکان مشغول برخوردهای پلیسی و قضایی با زنان مخالف حجاب اجباری است و حتی در این ماه نیز اخبار احضار، بازداشت و صدور حکم برای معترضان به ویژه زنان، متوقف نشده است.

دو