جشنواره فیلم فجر؛ از غیبت علی انصاریان تا انتقاد از عکس‌های یادگاری

جشنواره فیلم فجر؛ از غیبت علی انصاریان تا انتقاد از عکس‌های یادگاری

• نیما کریمی
• روزنامه‌نگار

۷ ساعت پیش

منبع تصویر،

Tasnim

سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر امسال از پس سایه سنگین کرونا و آسمان خاکستری از ابر آلودگی هوا در تهران آغاز به کار کرد. جشنواره‌ای که از روزها قبل گرفتار گمانه‌ها و البته حواشی زیادی شد؛ از زمان و شکل و شیوه برگزاری این رویداد سالانه فرهنگی گرفته تا حواشی حذف چند فیلم و اصرار چهره‌های شناخته شده سینما و تلویزیون برای ثبت عکس دسته‌جمعی "بدون ماسک" در حافظه دوربین‌‌های بی‌شمار عکاسان.

معلوم نیست که با توجه به فصل زمستان و موج جدید کرونا در ایران و البته هشدارهای مقامات بهداشتی این جشنواره به روز پایانی خود برسد یا نه با این‌حال آنطور که وزیر فرهنگ و ارشاد ایران می‌گوید تعطیلی جشنواره‌ها به "صلاح جامعه" نبوده است.

• کرونا در ایران؛ انتقاد از رعایت نکردن پروتکل‌ها در جشنواره فیلم فجر، 'شاید جلوی برگزاری را بگیریم'

در روزهای پایانی آبان‌ماه امسال و در میانه شدت همه‌گیری ویروس کرونا در ایران، زمزمه‌های تعویق زمان برگزاری جشنواره فیلم فجر و یا حتی لغو این رویداد سالانه سینمایی به گوش رسید. محمدمهدی طباطبایی‌نژاد دبیر سی و نهمین جشنواره فیلم فجر در آن زمان از احتمال برگزاری جشنواره فیلم فجر در بهار سال ۱۴۰۰ و احتمال تلفیق آن با جشنواره "جهانی فیلم فجر" خبر داده بود . برخی خبرگزاری‌های داخلی هم گمانه‌زنی‌ها درباره موکول شدن برگزاری جشنواره فیلم فجر به بهار ۱۴۰۰ را با توجه به "تقویم انتشار فراخوان جشنواره" و "زمان‌بندی پذیرش آثار" نزدیک به تصمیم نهایی مدیران سینمایی دانستند.

اوایل آذرماه بود که خبرگزاری صداوسیما از قول یک منبع آگاه نوشت "جشنواره فیلم فجر امسال بهمن ماه برگزار نخواهد شد و احتمال دارد زمان برگزاری آن به بهار ۱۴۰۰ موکول شود".

این منبع آگاه به خبرگزاری صداوسیما گفته بود که دلیل این تصمیم شرایط همه گیری کرونا و "تولید نشدن فیلم کافی برای حضور در جشنواره" بوده است و از سویی به دلیل خطر "قاچاق فیلم" هم امکان برگزاری آنلاین این رویداد سینمایی وجود ندارد.

با این‌حال تصمیم به تعویق جشنواره به خرداد ماه ۱۴۰۰ عملی نشد. خرداد ماهی که احتمالا فضای سیاسی بیشتر متمرکز بر انتخابات ریاست‌جمهوری است و شاید تداخل برگزاری این دو رویداد دشوار باشد.

منبع تصویر،

Mehrnews

توضیح تصویر،

عدم رعایت فاصله گذاری اجتماعی در اولین روز برگزاری جشنواره فیلم فجر با انتقادهایی رو به رو شده است

در نهایت مقامات برگزاری جشنواره تصمیم گرفتند که با طرح برنامه‌ای مقدمات برگزاری جشنواره در زمستان امسال را فراهم کنند.

"محمدمهدی طباطبایی‌نژاد دبیر سی و نهمین جشنواره فیلم فجر در آن زمان از احتمال برگزاری جشنواره فیلم فجر در بهار سال ۱۴۰۰ و احتمال تلفیق آن با جشنواره "جهانی فیلم فجر" خبر داده بود "برنامه از این قرار بود که اول جشنواره فقط برای داوران برگزار شود و سپس با حضور اهالی رسانه و در نهایت اگر شرایط "ایده‌آل" بود با نمایش مردمی در سینماها برگزاری جشنواره پی گرفته شود.

۱۱۰ فیلم برای حضور در جشنواره فیلم اعلام آمادگی کردند. آماری که نشان از آن دارد که تولیدات سینمایی کشور در سال همه‌گیری کرونا چندان هم کم نبوده است. در نهایت از این تعداد ۶۲ فیلم مجوز داوری در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر را گرفتند. داوران این دوره ساره بیات و محمد احسانی، مرتضی پورصمدی، بهرام توکلی، نیما جاویدی، سیدجمال ساداتیان و مصطفی کیایی هستند که در نهایت ۱۶فیلم را در رشته‌های مختلف را برای نامزدی در بخش سودای سیمرغ معرفی کردند.

سرانجام دوشنبه ۱۳ بهمن‌ماه، جشنواره فیلم فجر رسما آغاز به کار کرد. جشنواره‌ای که در ۷۰ سالن سینما و ۴۱ مرکز فرهنگی در تهران و شهر‌های اطراف تهران برگزار خواهد شد و به گفته مسئولان هر ۱۶ فیلم بخش مسابقه سینمای ایران (سودای سیمرغ) در استان‌ها برای مخاطبان سینمای ایران به نمایش درمی‌آید.

یک روز پس از شروع به کار جشنواره فیلم فجر، که سیدعباس صالحی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) با تشبیه روزگار حاضر به دوران جنگ و تداوم برگزاری جشنواره‌های هنری در آن ایام، صراحتا گفته بود "صلاح ندانستیم جشنواره‌ها تعطیل شود".

هرچند که وزیر فرهنگ به میانجی حفظ سلامت و بالا بردن نشاط در جامعه برگزاری جشنواره‌ها را توضیح داده است اما نگرانی‌ها از عدم رعایت موارد بهداشتی از همان روز اول بر جشنواره امسال سایه انداخته است.

منبع تصویر،

fajrfilmfestival.com

امسال جشنواره فیلم فجر در همان آغاز کار نه به واسطه یک بازیگر یا کارگردان سینما که با حاشیه‌های مربوط به "عادل فردوسی‌پور" خبرساز شد. انتشار عکس‌ها و ویدیوهایی از فردوسی‌پور بدون ماسک و در کنار تعدادی از عوامل فیلم "بی همه چیز" در پردیس سینمایی ملت، موجی از انتقادات را به سوی این چهره شناخته شده رسانه‌ای روانه کرد. انتقاداتی که در نهایت عذرخواهی عادل فردوسی‌پور را در پی داشت.

انتشار تصاویری این‌چنینی در فضای برگزاری جشنواره فیلم فجر باعث شد که خیلی زود علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا و معاون وزیر بهداشت ایران درباره عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در دوران برگزاری جشنواره فیلم هشدار دهد. رئیسی گفته بود "تا آخر هفته از شیوه برگزاری جشنواره فیلم فجر گزارشی تهیه خواهند کرد و اگر مشاهده شود که پروتکل‌های رعایت نشده‌اند از برگزاری جشنواره در هر مرحله‌ای که باشد جلوگیری می‌شود".

هم‌زمان درگذشت مهرداد میناوند و بستری شدن علی انصاریان دوتن از ملی‌پوشان سابق فوتبال ایران که به کرونا مبتلا شده بودند با انتشار تصاویر این چهره‌های شناخته شده و عدم رعایت موازین بهداشتی برای جلوگیری از شیوع کرونا، برای برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی مصداق بی‌مسئولیتی این افراد در قبال دیگران تلقی شده بود.

علی انصاریان فوتبالیست سابق که چندسالی‌ست در امر بازیگری مشغول شده، چندوقت قبل و پس از حضور در یک برنامه اینترنتی به همراه مهرداد میناوند به ویروس کرونا مبتلا شد. نام علی انصاریان در جشنواره امسال اما به یک دلیل دیگر هم با روزهای نخست برگزاری جشنواره فیلم فجر پیوند خورده است؛ جشنواره امسال با فیلم "رمانتیسم عماد و طوبا" شروع شد.

"آماری که نشان از آن دارد که تولیدات سینمایی کشور در سال همه‌گیری کرونا چندان هم کم نبوده است"فیلمی که یکی از بازیگران آن علی انصاریان است.

مدافع سابق تیم فوتبال پرسپولیس که روزهای سختی را در مبارزه با کرونا سپری می‌کند، بر پرده سینما ظاهر شد هرچند خودش در تاریکی سالن سینما در تماشای فیلم با دیگران سهیم نشد. غیاب علی انصاریان در نشست خبری این فیلم بیشتر هم به چشم آمد. الناز حبیبی یکی از بازیگران فیلم رمانتیسم عماد و طوبا در بخشی از نشست خبری گفته بود "انصاریان انرژی گروه بود و ای ‌کاش حالا اینجا کنارمان بود".

"بی‌همه‌چیز" ساخته محسن قرایی دومین فیلم روز اول جشنواره بود به نمایش درآمد. همان فیلمی که مراسم "فرش قرمز" آن، محل عکاس‌های "بدون ماسک" یادگاری شد.

به نظر می‌رسد پس از حواشی مربوط به مراسم فرش قرمز "بی‌همه‌چیز"، اصرار عوامل دیگر فیلم‌ها و یا خبرنگاران و عکاسان برای برگزاری مراسم فرش قرمز کم شود. با این حال به نظر می‌آید همین فرصت "حاشیه‌سازی" برای همه فیلم‌ها هم یکسان نباشد.

تیغ حذف و سانسور بالای سر موهای تراشیده خانم بازیگر

چهار روز پیش از شروع رسمی جشنواره فیلم فجر خبرهایی مبنی بر حذف چد فیلم جشنواره فیلم فجر منتشر شد.

ماجرای فیلم قاتل و وحشی ساخته حمید نعمت‌الله در این میان از همه خبرسازتر شد. فیلمی که سال گذشته به دلیل اختلافات مالکیتی از جشنواره فیلم فجر بیرون ماند و امسال زیر تیغ سانسور ماند و امسال در میان ۶۲ فیلم راه‌یافته به بخش داوری نبود. بسیاری دلیل این ماجرا را با نقش‌آفریی لیلا حاتمی بازیگر زن فیلم با موهای تراشیده مرتبط دانسته بودند هرچند که برخی می‌گویند مسئله اصلی "مو" نبوده بلکه "گوش‌های" بازیگر باعث این تصمیم شده است.

منبع تصویر،

fajrfilmfestival.com

پیش‌تر و در برخی فیلم‌های سال‌های دور و نزدیک در فیلم‌های بسیاری بازیگران زن، با موهای تراشیده ایفای نقش کرده‌اند. از جمله در اواخر دهه ۶۰ شمسی فریماه فرجامی در فیلم سرب ساخته مسعود کیمیایی با موهای تراشیده ایفای نقش کرد که در آن زمان واکش‌های بسیاری را برانگیخت.

پیش‌تر سعید رجبی فروتن معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی با اشاره به اینکه "نوع اصلاحات احتمالی شورای پروانه نمایش به فیلم‌های داوطلب حضور در جشنواره ممکن است متفاوت با اکران عمومی آن‌ها باشد" درباره فیلم "قاتل و وحشی" گفته بود که "شورای پروانه نمایش در نسخه ارائه شده صحنه‌هایی را مغایر با احکام شرعی دانسته است و متاسفانه در مهلت داده شده اصلاحات مورد انتظار محقق نشد".

رجبی فروتن مدعی شده بود که "بجز فیلم یاد شده (قاتل و وحشی) هیچ فیلم دیگری به خاطر نداشتن پروانه نمایش از فهرست فیلم‌های منتخب هیات داوران حذف نشده است".

منبع تصویر،

fajrfilmfestival.com

"راند چهارم" ساخته علیرضا امینی یکی دیگر از فیلم‌های‌ بود که گفته می‌شود به دلیل مضامین سیاسی‌اش اجازه اکران در جشنواره را پیدا نکرده است.

"منبع تصویر، fajrfilmfestival.comامسال جشنواره فیلم فجر در همان آغاز کار نه به واسطه یک بازیگر یا کارگردان سینما که با حاشیه‌های مربوط به "عادل فردوسی‌پور" خبرساز شد"علیرضا امینی، کارگردان فیلم "راند چهارم"، در مصاحبه با روزنامه اعتماد گفته بود: "آخرین دیالوگی که به ما گفته شده این بوده که صلاح ندانستند این فیلم در جشنواره نمایش داشته باشد."

در همان ایام دست اندرکاران فیلم "غیبت موجه" نیز خبر داده بودند که "شورای پروانه نمایش سازمان سینمایی مانع حضور فیلم این فیلم در جشنواره فیلم فجر شده است."

میترا حجار، بازیگر اصلی فیلم "غیبت موجه"، درباره توقیف این فیلم نوشته بود: "این که فیلمی به دلیل نمایش دادن واقعیت‌های جاری در سطح جامعه، امکان نمایش را از دست بدهد هم تعجب آور است و هم تاسف آور."

همواره مرسوم بوده است که برخی فیلم‌ها که حتی بعدتر اجازه اکران پیدا نکردند و یا با سانسور مواجه شدند، دستکم یک یا چند بار در جشنواره بدون اعمال سانسور به نمایش درآمده‌اند. با این‌حال به نظر می‌رسد که تصمیم مسئولان جشنواره امسال در آخرین زمستان قرن خلاف این رسم بود.