انریکه مورا: تنها راه مقابله با برنامه هسته‌ای ایران برجام است

انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در تازه‌ترین مصاحبه‌ای که با یک نشریه آلمانی انجام داده از برجام به عنوان تنها راه مقابله با برنامه هسته‌ای ایران نام برده است.

آقای مورا که پیش‌تر به عنوان هماهنگ‌کننده و نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات هسته‌ای تهران با قدرت‌های جهانی فعالیت داشت در این خصوص تاکید می‌کند که «متنی برای بازگشت به برجام از پاییز سال گذشته آماده شده» اما به گفته او ایرانی‌ها تمایل داشتند «ابتدا مسائل پادمانی خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حل و فصل کنند.»

وی سپس می‌افزاید: «با این حال، آنها هیچ کاری برای رسیدگی به این موضوع نکردند و هیچ پاسخی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ندادند. به طور خلاصه باید گفت آنها (ایرانی‌ها) طوری رفتار نمی‌کردند که نشان دهد واقعا خواهان برجام هستند.»

ایران اکنون تمایل بیشتری به برجام نشان می‌دهد اما چارچوب لازم مهیا نیست

انریکه مورا پیش از پاسخ به سوال خبرنگار فصلنامه سیاست خارجی در باره ایران به این موضوع اشاره کرده بود که تهران به دلیل سه مسئله عمده از جمله وضعیت داخلی ناشی از مرگ مهسا امینی و سرکوب تظاهرات گسترده مرتبط با آن به جای حل بحران از طریق گفتگو، روابط نظامی با روسیه و ارسال پهپاد به این کشور در حال جنگ با اوکراین که به گفته او برای اتحادیه اروپا بسیار مهم تلقی می‌شود و نیز مسئله برجام و بن‌بست مذاکرات هسته‌ای در کانون طوفانی بزرگ قرار گرفته که خود آن را رقم زده است.

وی سپس در ادامه سخنان خود در خصوص برجام تصریح می‌کند: آنها (ایرانی‌ها) اکنون احتمالاً تمایل بیشتری به بازگرداندن برجام دارند زیرا در این طوفان قرار گرفته و فکر می کنند ساده ترین راه خروج از آن برجام است، اما صادقانه بگویم چارچوب مورد نیاز برای آن در حال حاضر وجود ندارد.»

هماهنگ کننده اروپایی کمیسیون مشترک برجام با این حال یادآور می‌شود: «ما هنوز فکر می کنیم که برجام تنها راه مقابله با مشکل هسته ای ایران است، این تنها راه برای ماست. ما می‌خواهیم برجام را روی میز نگه داریم، اما درعین حال با ایرانی‌ها صحبت می‌کنیم و به اوکراینی‌ها کمک می‌کنیم با ایرانی‌ها و دیگران صحبت کنند تا تحویل پهپادها به روسیه متوقف شود.»

آقای مورا سپس در این خصوص می‌گوید: «این کار اما دشوار است زیرا ایران از مراکز مختلف قدرت برخوردار است و در این کشور علاقه زیادی به رابطه نظامی با روسیه وجود دارد.»

معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در پایان این بخش از گفتگوهای خود تاکید می‌کند: «اوضاع واقعاً خوب نیست؛ ما همه کانال‌ها را باز نگه می‌داریم، اما سخت است.»

عکس آرشیوی از دیدار انریکه مورا با علی باقری در تهران

AP/AP

• ایران توسط وزیر خارجه قطر «پیام‌هایی از طرف‌های برجام دریافت کرده» است
• گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی: اورانیم غنی شده تا ۸۳.۷ درصد در ایران یافت شد

اتحادیه اروپا پس از جنگ اوکراین بیش از پیش به تقویت همکاری با منطقه خلیج فارس متمرکز شد

وی در مصاحبه با فصلنامه شورای روابط خارجی آلمان که با محوریت سیاست‌های خاورمیانه‌ای اتحادیه اروپا صورت گرفت تاکید می‌کند که سیاست اتحادیه اروپا در قبال خاورمیانه و شمال آفریقا با جنگ روسیه علیه اوکراین در جهت مثبت بازنگری شد و تمرکز بروکسل روی خلیج فارس قرار گرفته است.

آقای مورا در پاسخ به سوالی در همین خصوص می‌گوید: «شکی نیست که تجاوز روسیه به اوکراین یک اولویت سیاسی بسیار مهم برای ما محسوب می‌شود. وظیفه ما حمایت از اوکراین، منزوی کردن روسیه و محدود کردن توانایی این کشور برای تامین مالی جنگ و ارتباط با دیگر کشورهای جهان است. البته این امر مستلزم زمان و منابع است.

"وظیفه ما حمایت از اوکراین، منزوی کردن روسیه و محدود کردن توانایی این کشور برای تامین مالی جنگ و ارتباط با دیگر کشورهای جهان است"اما این کار در عین حال تعامل ما را با منطقه گسترش داده و به این رابطه انگیزه جدیدی داده است. برای همه ما روشن است اقدامی که پوتین در اوکراین انجام می دهد یک تهدید وجودی برای اتحادیه اروپا است. ما مجبور شدیم مطابق با آن واکنش نشان دهیم.»

انریکه مورا سپس یادآور می‌شود که تأثیر این جنگ در برخی مناطق، به ویژه در خاورمیانه برای اروپا این بوده است که ما تعامل خود را با کشورهای این منطقه تقویت کنیم.

وی می‌افزاید: :«بنابراین، تجاوز روسیه سیاست های ما را در مسیری کاملاً متفاوت قرار داد. به عنوان مثال در زمینه انرژی، ما قبل از این تهاجم، برای تامین گاز و نفت کاملاً به روسیه وابسته بودیم. علاقه ما به انرژی در خاورمیانه، به ویژه خلیج فارس، بیشتر معطوف به تامین انرژی سبز در آینده بود؛ این البته هنوز بخش مهمی از سیاست‌ها انرژی اروپا است اما با تهاجم روسیه ما مجبور شدیم کل رویکرد خود را نسبت به خاورمیانه و خلیج فارس (به منطور تامین انرژی) تغییر دهیم.»

کشورهای خلیج فارس باتحریم‌های روسیه همراهی نمی‌کنند

سوال دیگری که خبرنگار فصلنامه آلمانی سیاست خارجی از انریکه مورا می‌پرسد در خصوص تأثیرات دیگر جنگ بر سیاست‌های اتحادیه اروپا در قبال خاورمیانه و شمال آفریقا است.

وی در پاسخ به این سوال می‌گوید: «روسیه در مناقشات مختلف خاورمیانه، به عنوان مثال در سوریه، درگیر بوده است.

یکی از مهم‌ترین محورهای سیاست‌های ما در قبال روسیه، منزوی کردن این کشور در سطح بین‌المللی و مقابله با روایت‌های نادرستی است که بر اساس آن گفته می‌شود روس‌ها به دلیل وجود آنچه برنامه‌ریزی برای حمله به روسیه خوانده می‌شد مجبور به نظامی به اوکراین شدند. ما قاطعانه به این روایت‌ها واکنش نشان داده‌ایم. با این حال، به عنوان مثال، کشورهای حاشیه خلیج فارس در حالی که در سازمان ملل مواضع اصولی می‌گیرند اما نمی‌خواهند با سیاست‌های تحریمی ما، تحریم‌ها یا آنچه به عنوان رویارویی نظامی با روسیه قلمداد می‌شود، همراهی کنند.»

معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا می‌افزاید: «به نظر می رسد آنها (کشورهای خلیج فارس) فکر می کنند که دنیای چند قطبی فرصت‌های بیشتر و استقلال بیشتری را برای آنها فراهم می کند. بنابراین، ما مجبوربه اقدام شدیم و تلاش‌های سیاست خارجی خود را دو برابر کردیم تا آنها را متقاعد کنیم که اقدامات روسیه در واقع آنها را نیز تهدید و ماهیت نظام مبتنی بر چندجانبه‌گرایی را تضعیف می کند.»

آقای مورا در همین راستا سپس بار دیگر به مسئله ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: ایران در چند سال گذشته روابط نظامی بسیار قوی با روسیه برقرار کرده است. این روابط پس از آغاز تجاوز نظامی به اوکراین تشدید شده است؛ موضوعی که به تشدید مشکلات ما با ایران منجر می‌شود.»

وی سپس به بسیار دشوار شدن حل مناقشه سوریه به دلیل حضور و دخالت شدید روسیه در آنجا اشاره می‌کند و می‌گوید: روسیه در عین حال هیچ پیشنهاد اقتصادی برای ارائه به خاورمیانه ندارد.

"اما این کار در عین حال تعامل ما را با منطقه گسترش داده و به این رابطه انگیزه جدیدی داده است"این کشور فقط وانمود می کند که یک تامین کننده امنیت است؛ به عنوان مثال، مصر هنوز یکی از بزرگترین خریداران تجهیزات نظامی روسیه است. البته خریداران بعد از آنکه متوجه شدند تجهیزات نظامی روسیه چقدر ناکارآمد است، حالا ممکن است بیشتر به این موضوع فکر کنند.»

توافق ابراهیم و تداوم درگیری میان اسرائیل و فلسطینیان

انریکه مورا در بخش دیگری از این مصاحبه به سوال خبرنگار فصلنامه آلمانی سیاست خارجی در باره توافق ابراهیم روابط اسرائیل با کشورهای عربی پاسخ می‌دهد.

وی در باره تشکیل ششمین دولت بنیامین نتانیاهو در اسرائیل و ادامه تحولات مرتبط با این کشور می‌گوید: «توافق‌ ابراهیم بخشی از طرح عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و کشورهای عربی است که از دهه‌ها پیش آغاز شد.»

انریکه مورا یادآور می‌شود: «باید به خاطر داشته باشید که پس از صلح مصر و اردن با اسرائیل در دهه ۱۹۷۰، روند صلح آنگونه که باید پیش نرفت. اکنون ما شاهد این روند احیا هستیم و از عادی سازی روابط اسرائیل با لبنان، مراکش و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس بسیار استقبال می کنیم. این خبر خوبی برای ما و منطقه است.»

آقای مورا سپس اشاره می‌کند که همزمان با این تحول مثبت روند مناقشات و درگیری‌ها میان اسرائیل و فلسطینی‌ها رو به بهبود نیست.

وی در این خصوص تصریح می‌کند: «نمی‌توان وانمود کرد که انگار هیچ اتفاقی نمی افتد. ناامیدی در طرف فلسطینی و به ویژه جوانان فلسطینی آشکار است.

این می تواند آغاز یک درگیری بزرگتر و گسترده‌تر باشد.»

این دیپلمات بلند‌پایه اروپایی سپس می‌گوید که فکر نمی‌کند با تشکیل دولت جدید اسرائیل تحولی در زمینه درگیری‌ها با فلسطینیان حاصل شود. به گفته او «اگر به تاریخ نگاه کنید، سیاست در قبال فلسطین ثابت و مستمر بوده است. بنابراین این یک عامل کلیدی نیست.»

انریکه مورا می‌افزاید: «سوال دیگر این است که دولت جدید برای دموکراسی اسرائیل چه معنایی دارد، اما این موضوعی کاملا متفاوت و مرتبط با خود اسرائیلی‌ها است.»

• بلومبرگ: عربستان و اسرائیل همکاری‌های نظامی و اطلاعاتی خود را برای مقابله با ایران توسعه می‌دهند
• تظاهرات گسترده اسرائیلی‌ها علیه برنامه اصلاحات قضایی نتانیاهو

به راه حل دو کشور معتقدیم اما نمی‌دانیم چقدر امکان پذیر است

انریکه مورا سپس به این سوال که اتحادیه اروپا چقدر می تواند در روند صلح خورمیانه تاثیرگذار باشد پاسخ می‌دهد و بار دیگر بر راه حل دو کشور برای حل مناقشه جاری میان اسرائیل و فلسطینیان تاکید می‌کند.

وی در این خصوص می‌گوید: سِوِن کوپمنز، نماینده ویژه اتحادیه اروپا در حال پیشبرد سیاست اروپا در قبال روند صلح خاورمیانه است. در عین حال باید واقع بین باشیم که تا چه حد می توانیم در این موضوع تاثیرگذار بگذاریم. راه حل دو کشور موضوعی است که ما به آن پایبند هستیم، اما صادقانه بگویم، و این نظر شخصی من است، با توجه به تحولات میدانی، باید ببینیم که در نهایت چقدر امکان پذیر است.»

لبنان به اصلاحات عمیق و گسترده نیاز دارد

معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا سپس به سوالی در خصوص وضعیت لبنان پاسخ می‌دهد و این کشور را نیازمند اصلاحات عمیق و گسترده می‌داند.

وی در این خصوص می‌گوید: متأسفانه اگر اصلاحات بزرگ سیاسی و اقتصادی صورت نگیرد، وضعیت در لبنان پایدار نخواهد بود.»

انریکه مورا سپس به تجربه حضور خود در لبنان اشاره می‌کند و می‌گوید: «بد نیست یک داستان شخصی برای شما تعریف کنم.

"برای همه ما روشن است اقدامی که پوتین در اوکراین انجام می دهد یک تهدید وجودی برای اتحادیه اروپا است"بیروت اولین پست دیپلماتیک من در سال ۱۹۹۲ بود. آنزمان میشل عون، رئیس جمهوری، نبیه بری، رئیس پارلمان و رفیق حریری (که بعدها در سال ۲۰۰۵ به قتل رسید) نخست وزیر بودند. حدود ۳۰ سال بعد رئیس جمهوری لبنان تا همین اواخر میشل عون بود، رئیس مجلس نبیه بری بود و سعد حریری، پسر رفیق حریری نیز سمت نخست وزیری را بر عهده داشت؛ این خود بسیار گویای وضعیت کشور است.»

وی تاکید می‌کند که «لبنان به اصلاحات عمیق نیاز دارد؛ نیازی که سال ۱۹۹۲ نیز احساس می‌شد. ما امکان استفاده از تحریم ها را باز گذاشته‌ایم، مشوق‌های مالی ارائه کرده‌ایم. ما همیشه در حال تماس بوده‌ایم، اما تغییر وضعیت داخلی در این کشور بسیار دشوار است و این به خود لبنانی ها بستگی دارد.

البته ما می توانیم کمک کنیم اما نمی توانیم واقعیت را تغییر دهیم.»

• پارلمان لبنان برای بار ششم در انتخاب رئیس جمهور ناکام ماند
• پایان ریاست جمهوری میشل عون بدون انتخاب جانشین؛ نگرانی‌ها از افزایش خلاء قدرت در لبنان

اکنون متهم هستیم که به اندازه کافی با ایران گفتگو نمی‌کنیم

خبرنگار فصلنامه آلمانی سیاست خارجی سپس از انریکه مورا می‌پرسد برای ترسیم تصویری جامع‌تر آیا تمرکز اتحادیه اروپا به سوی ایران و منطقه خلیج فارس متمرکز شده است؟

وی با تایید این موضوع می‌گوید: «کاملا. اگر بیشتر به سمت غرب نگاه کنید متوجه می‌شوید که سوریه همان چیزی نشان می‌دهد که هست و ما هنوز یک راه حل سیاسی برای آن نداریم. وضعیت انسانی نیز در این کشور رو به وخامت است. در عین حال، ما به پویایی در خلیج فارس نگاه می کنیم؛ وقتی می گویم خلیج (فارس) منظورم هر دو سوی آن است. شرایط نگران کننده‌ای به دلیل تقابل ایران و عربستان در این منطقه وجود دارد.

"به عنوان مثال در زمینه انرژی، ما قبل از این تهاجم، برای تامین گاز و نفت کاملاً به روسیه وابسته بودیم"ما به عنوان اتحادیه اروپا پیشٰ‌تر به دلیل گفتگو با ایرانی‌ها مورد انتقاد قرار می گرفتیم، اما اخیراً ما را متهم می کنند که گفت و گوی کافی با آنها نداریم.»

آقای مورا سپس تاکید می‌کند که تمرکز تنها به یک بحث استراتژی معطوف نمی‌شود همانطور که در مشارکت استراتژیک ما با خلیج (فارس) در ماه مه ۲۰۲۲ اعلام شده است. اگر در آن بخش از خاورمیانه درگیری وجود داشته باشد، آنگاه همه چیز می تواند برای اتحادیه اروپا بسیار مضر و مخرب باشد. ما ترجیح می دهیم روی منطقه تمرکز کنیم و با همه کشورها همکاری کنیم.»

وی همچنین به این بخش از سوال خبرنگار که شاهد خروج ایالات متحده از منطقه به عنوان یک روند بلندمدت هستیم و در عین حال می‌بینیم که چین خود را به عنوان یک بازیگر مهم جدید معرفی کرده، پاسخ می‌دهد و می‌گوید: «در مورد کاهش تعهدات آمریکا در منطقه حق با شماست، اما این نیز نسبی است. این مسئله از دوران دولت اوباما و عمدتاً به عنوان پیامدهای ناشی از جنگ عراق آغاز شد. ایالات متحده در همان زمان از نظر انرژی به خودکفایی دست یافته بود و به دنبال چرخش به سمت آسیا بود، جایی که منافع این کشور در آن مشخص شده بود.

در مجموع، این چیزی است که ما می‌توانیم از نظر سیاست خارجی درک کنیم. اما این جدایی ایالات متحده نیز نسبی است. ایالات متحده هنوز تعداد قابل توجهی نیرو در خاورمیانه دارد. بزرگترین دارایی نظامی خارج از ایالات متحده در خلیج فارس است.»

روابط اتحادیه اروپا با چین در سه سطح تعریف شده است

انریکه مورا سپس به به چین اشاره می‌کند و می‌گوید که «این کشور از این نظر در مقایسه با روسیه کاملاً متفاوت عمل می کند. اول اینکه چین از نظر اقتصادی برای کشورهای خلیج فارس و کشورهای عربی جذاب تر است.

"این کشور فقط وانمود می کند که یک تامین کننده امنیت است؛ به عنوان مثال، مصر هنوز یکی از بزرگترین خریداران تجهیزات نظامی روسیه است"چین به انرژی نیاز دارد؛ اینن کشور نفت و گاز زیادی مصرف می کند. چین به این منطقه نیاز دارد و علاوه بر فناوری، منابع مالی ارائه می‌کند، و این رابطه‌ای است که ما با دقت به آن نگاه می‌کنیم.»

به گفته آقای مورا روابط اتحادیه اروپا با چین در سه سطح مختلف تعریف می‌‌شود: «شریک، رقیب و رقیب سیستمیک» وی می‌افزاید: «ما در خاورمیانه از نظر اقتصادی و انرژی رقیب هستیم، اما هنوز رقیب ژئوپلیتیکی نیستیم. ما هنوز شاهد آن نیستیم که چین بخواهد از خاورمیانه برای ارائه و ترویج قدرت جهانی خود استفاده کند. درست است که تنها پایگاه نظامی آنها در خارج از چین در جیبوتی است، اما این برای اهدافی متفاوت است. تا کنون، با آنها وارد رقابت سیستمیک نشده‌ایم اما این وضعیت ممکن است تغییر کند.»

ترویج دموکراسی دیگر بخشی از سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیست

انریکه مورا سپس در بخش دیگری از این مصاحبه در پاسخ به سوال خبرنگار فصلنامه سیاست خارجی در خصوص رویکرد اتحادیه اروپا نسبت به ترویج دموکراسی می‌گوید که حقوق بشر در حال حاضر بیش از دموکراسی برای اروپا اهمیت دارد.

وی تصریح می‌کند: «ما درس‌های زیادی آموخته ایم.

در طول سال‌های اول بهار عربی، ما همه چیز را با هم تلفیق کردیم و خواستار ارتقای دموکراسی و ترویج سیاست‌های حقوق بشری شدیم. من فکر نمی کنم که ترویج دموکراسی دیگر بخشی از سیاست خارجی ما باشد. موضوعِ کاملاً متفاوت، حقوق بشر است و این بخش کلیدی سیاست خارجی ما است. ما با تک تک کشورهای منطقه در مورد حقوق بشر گفتگو کرده‌ایم. ما به طور سیستماتیک به آنها گفته‌ایم که اگر انتظار روابط بهتر با اروپا را دارند، پس ما از آنها در مسائل مربوط به حقوق بشر انتظار داریم.

"اکنون ما شاهد این روند احیا هستیم و از عادی سازی روابط اسرائیل با لبنان، مراکش و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس بسیار استقبال می کنیم"در عین حال، ما نیز یاد گرفته‌ایم که چگونه چنین گفت‌وگویی را به شیوه‌ای محترمانه‌تر انجام دهیم. در مجموع، ما به جنبه حقوق بشری سیاست خارجی خود بسیار علاقمندیم. با این حال، اگر صریح باشم باید بگویم، ترویج دموکراسی کارساز نبود.»

«قطر ‌گیت» دیگر تکرار نخواهد شد

سوال دیگر فصلنامه سیاست خارجی از انرکیه مولا در باره «قطرگیت» و رسوایی دریافت رشوه از سوی دست کم یک نماینده و یک عضو سابق پارلمان اروپا است. وی به تطمیع مالی میزبان جام جهانی ۲۰۲۲ اشاره می‌کند و می‌گوید پیامی که این امر به رژیم های خودکامه می دهد این است که اروپا را می توان خرید. آیا می تواند؟

پاسخ آقای مورا منفی است.

او می‌افزاید: «بدیهی است که نمی‌تواند. عکس العملی که ما داشتیم نشان داد که تدابیر دفاعی ما در برابر فساد کارساز است. مهم است که پارلمان اروپا برای جلوگیری از فساد اقداماتی انجام دهد، اما علیرغم برخی مواردِ فردی که هنوز در دست بررسی است، نمی توان کل پارلمان را خرید. فکر نمی کنم وجهه ما در این میان بدتر شده باشد. این نیز درست است که ما باید نسبت به این گونه مسائل بیشتر هشیار باشیم.»

• قطرگیت؛ پارلمان اروپا مصونیت دو نماینده را لغو کرد
• پرونده قطرگیت؛ دادستانی بلژیک از آزادی یکی از ۴ مظنون بازداشتی خبر داد
• مظنون اصلی پرونده «قطرگیت» متعهد به همکاری با پلیس بلژیک شد

ولادیمیر پوتین مسئول تمام مصائب کنونی است

سوال آخری که در این مصاحبه از انریکه مورا پرسیده می‌شود در خصوص پیامی است که اتحادیه اروپا می‌خواهد به خاورمیانه و شمال آفریقا منعکس کند.

آقای مورا در پاسخ، این نکته را یادآوری می‌کند که «ما در دوره سختی از نظر امنیت غذایی و انرژی و همچنین از نظر بدهی در میان کشورهای به اصطلاح جنوب قرار داریم.»

معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا سپس تصریح می‌کند: «اولین پیام این است که چنین شرایطی را ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه رقم زده است.

"این می تواند آغاز یک درگیری بزرگتر و گسترده‌تر باشد.»این دیپلمات بلند‌پایه اروپایی سپس می‌گوید که فکر نمی‌کند با تشکیل دولت جدید اسرائیل تحولی در زمینه درگیری‌ها با فلسطینیان حاصل شود"دوم اینکه ما در اتحادیه اروپا برای غلبه بر این وضعیت که ممکن است در آینده بدتر شود، با شما در مورد همه این مسائل همکاری می کنیم. به نظر می رسد روسیه مصمم به ادامه جنگ علیه اوکراین است، پوتین حتی رادیکال تر خواهد شد و اوضاع وخیم تر خواهد شد. ما وارد دوره جدیدی از روابط بین الملل می شویم. اما ما، اتحادیه اروپا، آنجا هستیم تا با شما همکاری کنیم، با شما کار کنیم و این موضوع را با هم حل کنیم. ما از گذشته درس می گیریم و آن را در سیاست خارجی خود لحاظ می‌کنیم.»

گفتنی است که فصلنامه سیاست خارجی که از سوی شورای روابط خارجی آلمان منتشر می‌شود منعکس کننده دیدگاه برلین در زمینه تحولات بین‌المللی است.

توییتر یورونیوز فارسی را دنبال کنید