اردوغان بر سر دو راهی سقوط لیر یا ماجراجویی در مدیترانه!

به گزارش گروه بین الملل باشگاه خبرنگاران جوان، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه روز گذشته سفرای ۱۰ کشوری که خواستار حل عادلانه و سریع پرونده یکی از زندانیان سیاسی ترکیه شده بودند را عناصر نامطلوب خواند. این سخنان پر سر و صدای اردوغان در حالی مطرح می‌شود که اوضاع داخلی ترکیه دیگر چندان شباهتی به گذشته ندارد.

پمپ بنزین‌ها مملو از وسایل نقلیه و رانندگانی است که برای بنزین و گازوئیل صف بسته اند. روز چهارشنبه، پس از اعلام رسانه‌های ترکیه مبنی بر اینکه دو شرکت مهم وارد کننده سوخت در شمال این کشور پس از اتمام موجودی خود بسته خواهند شد، صف‌های طولانی از ماشین‌ها در پمپ بنزین‌های ترکیه تشکیل شد.

چگونگی ایجاد بحران سوخت در ترکیه

بیشترین مصرف انرژی ترکیه از گاز طبیعی است. مطالعه‌ای که سال ۲۰۰۹ توسط دانشگاه صنعتی ییلدیز در این کشور انجام شده نشان می‌دهد ۴۷ درصد مصرف انرژی ترکیه مربوط به گاز طبیعی می‌شود. پس از آن، انرژی هیدرولیک و ذغال سنگ در رتبه دوم و سوم قرار دارند.

بحران سوخت ترکیه در پی سقوط ارزش لیر به وجود آمده است.

"این سخنان پر سر و صدای اردوغان در حالی مطرح می‌شود که اوضاع داخلی ترکیه دیگر چندان شباهتی به گذشته ندارد.پمپ بنزین‌ها مملو از وسایل نقلیه و رانندگانی است که برای بنزین و گازوئیل صف بسته اند"لیر که تا کمتر از یک دهه پیش تقریبا معادل یک دلار بود، این روز‌ها با ۱۰ دلار مبادله می‌شود. سقوط لیر از تابستان ۲۰۱۵ شدت گرفت، اما در ماه مارس سال جاری میلادی بود که به دستور اردوغان و با برکناری سومین رئیس بانک مرکزی این کشور در طول دو سال گذشته، نرخ لیر از ۹ دلار هم عبور کرد.

تولید و به طور کلی ذخایر انرژی در ترکیه بسیار کم است و این کشور وابسته به واردات سوخت است. سقوط ارزش پول این کشور به معنای گران شدن شدید سوخت و انرژی است. البته ترکیه در ابتدا سعی کرد با چشم‌پوشی از مالیات قیمت سوخت را ثابت نگه دارد. دو هفته پیش بود که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه اعلام کرد: «ما برای محافظت از شهروندان خود در شرایطی که قیمت انرژی در جهان و مخصوصا اروپا بین دو تا پنج برابر شده است، هر فداکاری می‌کنیم.».

اما از آن‌جایی که ترکیه با بحران منابع مالی مواجه است، این راه حل طولانی مدت نبود.

لونت چاگدال، رئیس انجمن پمپ بنزین‌های شمال به تازگی اعلام کرده که قیمت نفت ترکیه بر اساس قیمت ارز هر ۱۵ روز یک بار به روز می‌شود.

از طرف دیگر، شرکت‌های پخش کننده مواد نفتی حتی با افزایش قیمت‌ها هم دچار ضرر می‌شوند، زیرا هربار باید مواد نفتی را به قیمت بالاتری خریداری کنند. تغییر قیمت بعدی در تاریخ ۲۶ اکتبر اتفاق خواهد افتاد و گفته می‌شود شرکت‌های پخش همچنان در حال ضرر دادن هستند.

البته در سال‌های اخیر ترکیه برای حل بحران سوخت چاره‌ای اندیشیده است. چاره‌ای که بر پیچیدگی این بحران افزوده و برای این کشور کم هزینه نبوده است: تأمین سوخت از آب‌های نزدیک سواحل قبرس.

«ترکیه، قبرس، یونان» سه ضلع مثلث یک درگیری تاریخی

مناقشات ترکیه و یونان سابقه‌ای تاریخی دارد. اوایل قرن هجدهم میلادی، یونان از زیر سلطه امپراطوری عثمانی بیرون آمده و استقلال خود را باز پس گرفت. کمی بعدتر قبرس نیز از سایه این امپراطوری بیرون آمده و به تصرف انگلیس درآمد.

"مطالعه‌ای که سال ۲۰۰۹ توسط دانشگاه صنعتی ییلدیز در این کشور انجام شده نشان می‌دهد ۴۷ درصد مصرف انرژی ترکیه مربوط به گاز طبیعی می‌شود"سرانجام در ۱۶ اوت ۱۹۶۰ قبرس استقلال خود را از انگلیس باز پس گرفت، اما به دلیل موقعیت استراتژیک خود همواره مورد بحث بین یونان و ترکیه بود. قسمت شمالی قبرس ترک نشین و قسمت جنوبی آن یونانی نشین است و در ابتدای استقلال توافق بر این بود که رئیس جمهور قبرس از میان یونانی‌ها و معاون رئیس جمهور از میان ترک‌ها انتخاب شود.

هرچند این صلح دیری نپایید. ساعات اولیه ۲۱ دسامبر سال ۱۹۶۳ بود که پلیس یونانی قبرس خواستار مشاهده مدارک شناسایی و بازرسی چند زن ترک اهل قبرس شد. این درخواست به درگیری انجامید و در جریان این درگیری دو تن از ترک‌های قبرسی کشته شده و ۸ نفر دیگر زخمی شدند. این حادثه بعدا به تجمعات و خشونت‌های بیشتری کشیده شد که از آن به عنوان «کریسمس خونین» یاد می‌شود.

در جریان این درگیری‌ها تا اواخر سال ۱۹۶۰ حدود ۲۶۰ هزار نفر از ترک‌های قبرسی مجبور به ترک خانه‌های خود شدند.

اختلافات ترکیه و یونان بر سر قبرس تا امروز به شکل‌های گوناگون ادامه یافته است. مورد نسبتا جدید اختلاف، درگیری بر سر آب‌های شرق مدیترانه است. ترکیه کشوری فاقد مخازن هیدروکربنی است؛ بنابراین همواره نگاهی ویژه به مناطق شرقی مدیترانه داشته است. چرا که این مناطق سرشار از ذخایر گازی هستند. از طرفی، یونان این منطقه را «منطقه اقتصادی انحصاری اتحادیه اروپا» می‌خواند و بنابراین حفاری ترکیه در این منطقه غیرقانونی است.

در جریانات پیش آمده، اتحادیه اروپا در کنار یونان ایستاده است.

"پس از آن، انرژی هیدرولیک و ذغال سنگ در رتبه دوم و سوم قرار دارند.بحران سوخت ترکیه در پی سقوط ارزش لیر به وجود آمده است"اروپا که خود با بحران کمبود انرژی مواجه است از این «تکروی» ترکیه خشمگین شده و حفاری‌های آن را غیرقانونی اعلام کرده است.

بیشتر بخوانید:

• هجوم به پمپ بنزین‌ها در ترکیه در پی افزایش بهای سوخت
• سقوط شدید ارزش لیر ترکیه مقابل دلار
• یونان: ترکیه با تهدید به حفاری در دریای مدیترانه اقدامات تحریک‌آمیز انجام می‌دهد
• آزادی «عثمان کاوالا» هزینه عضویت یا حق رای آنکارا در شورای اروپا

تحریم، پاسخی به ماجراجویی‌های ترکیه

ماه دسامبر سال گذشته اتحادیه اروپا تحریم‌هایی علیه ترکیه وضع کرد. علت این تحریم‌ها «حفاری غیر مجاز» گاز طبیعی در آب‌های مورد مناقشه در دریای مدیترانه اعلام شد. تحریم‌ها روابط ترکیه و اتحادیه اروپا را تیره و تار کرد و سخنرانی اردوغان بر تیرگی این روابط افزود.

دسامبر ۲۰۲۰ بود که اردوغان خطاب به خبرنگاران گفت: «مکرون برای فرانسه یک دردسر است و با وجود او، این کشور دوران خطرناکی را سپری می‌کند. امیدوارم فرانسه هرچه سریع‌تر از دست مکرون خلاص شود».

فرانسه و ترکیه بر سر مسائل گوناگونی اختلاف دارند. از جمله این مسائل می‌توان به جنگ داخلی در سوریه و لیبی، حفاری ترکیه در آب‌های مورد مناقشه مدیترانه شرقی و درگیری‌های اخیر ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر قره باغ اشاره کرد.

اظهارات اردوغان از سوی فرانسه بی‌پاسخ نماند.

پاریس سفیر خود را از آنکارا فرا خواند و کشور‌های اروپایی نیز از فرانسه حمایت کردند. چنین رخداد‌هایی جایگاه ترکیه را در اتحادیه اروپا بیش از پیش تضعیف کرد.

اتحادیه اروپا راه‌های گوناگونی را برای تحت فشار قرار دادن ترکیه امتحان کرده است. این اتحادیه افراد و شرکت‌هایی را که در فرآیند اکتشاف یا حفاری گاز ترکیه به نوعی نقش دارند را با منع ورود به کشور‌های این اتحادیه و همچنین بلوکه کردن سرمایه‌های آن‌ها جریمه کرده است. در حال حاضر نایب رئیس شرکت نفت ترکیه و معاون بخش اکتشاف در لیست تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار دارند.

نتیجه

این‌گونه به نظر می‌رسد که اظهارات اخیر اردوغان، فرستادن کشتی‌های اکتشافی به حریم دیگر کشورها، مداخله نظامی در لیبی و موارد دیگری از این دست با شرایط داخلی کنونی ترکیه چندان سازگاری نداشته باشد. اقتصاد توریستی ترکیه در ۲۰۲۱ به خاطر بحران همه‌گیری کرونا حتی با یک دهه پیش از آن قابل مقایسه نیست.

"لیر که تا کمتر از یک دهه پیش تقریبا معادل یک دلار بود، این روز‌ها با ۱۰ دلار مبادله می‌شود"در حال حاضر شاید اصلی‌ترین چالش پیش‌روی ترکیه، جلوگیری از سقوط لیر باشد. چالشی که درگیری با اتحادیه اروپا قطعا راه حل خوبی برای آن نخواهد بود.

منابع:

Near Future Energy Crisis in Turkey and New Opportunities: Wind Energy
DOI:۱۰.۱۱۰۹/ICCEP.۲۰۰۹.۵۲۱۲۰۰۱
https://www.yjc.news/00XJXQ
https://www.thenationalnews.com/opinion/comment/۲۰۲۱/۱۰/۱۹/is-there-no-respite-in-sight-for-the-turkish-lira/
https://www.financialmirror.com/۲۰۲۱/۱۰/۲۰/fuel-crisis-in-north-after-turkish-lira-collapse/
https://menafn.com/۱۱۰۲۹۴۳۰۴۳/Turkey-struggling-with-defending-residents-from-increasing-worldwide-energy-values
https://en.wikipedia.org/wiki/Ottoman_Empire
https://www.france24.com/en/middle-east/۲۰۲۰۱۲۰۴-erdogan-expresses-hope-that-france-will-get-rid-of-macron-as-soon-as-possible
https://www.aljazeera.com/news/۲۰۲۰/۱۰/۲۴/turkeys-erdogan-says-macron-needs-treatment-over-attitude-to-m
https://en.wikipedia.org/wiki/Bloody_Christmas_(۱۹۶۳)
https://www.aa.com.tr/en/europe/eu-to-impose-limited-new-sanctions-on-turkey/۲۰۷۳۲۰۶
https://www.dw.com/en/eu-leaders-back-sanctions-on-turkey-over-gas-drilling/a-۵۵۹۰۰۷۴۷
https://www.bbc.com/news/world-europe-۵۳۴۹۷۷۴۱

تهیه و تنظیم: زهرا نجفی

انتهای پیام/