کنوانسیون اروپایی حقوق بشر هفتاد ساله شد؛ خدمات آن برای شهروندان و مهاجران چیست؟

کنوانسیون اروپایی حقوق بشر (ECHR) روز یکشنبه هفتادمین سالگرد تأسیس خود را جشن گرفت. این معاهده مهم بین‌المللی در دفاع از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی در اروپا، در سوم سپتامبر ۱۹۵۳ لازم الاجرا شد.

آگهی

کنوانسیون اروپایی حقوق بشر توسط شورای اروپا و مستقل از اتحادیه اروپا تاسیس شده است و هم اکنون حدود ۴۷ کشور از ایسلند گرفته تا جمهوری آذربایجان، آن را امضا کرده‌اند.

کنوانسیون اروپایی حقوق بشر چه تأثیری بر اروپا داشته است؟

ماریا بوریچ، دبیرکل شورای اروپا در بیانیه‌ای به یورونیوز اعلام کرد که «صدها میلیون نفر از حمایت‌های این کنوانسیون بهره‌مند شده‌اند و [این حمایت‌ها] هر روز هم ادامه‌ دارد، حتی گاهی بدون این که خود فرد از آن مطلع باشد.»

وی افزود که «پس از ویرانی‌های به جای مانده از جنگ دوم جهانی، در همکاری با مقامات ملی کشورها، از این کنوانسیون به عنوان طرحی برای ساختن اروپای بهتر استفاده کردیم؛ که ثبات و امنیت را برای هفت دهه تضمین کرده است.»

۱۹ ماده برای دفاع از حقوق افراد

کنوانسیون اروپایی حقوق بشر از حقوق تک‌تک شهروندان هر کدام از کشورهای عضو، ذیل ۱۹ ماده جداگانه حمایت می‌کند. این موارد شامل حق محاکمه عادلانه، حق احترام به زندگی خصوصی و خانوادگی، حق تحصیل و حق انتخابات آزاد، در کنار آزادی اندیشه، بیان، آزادی تجمع و همچنین ممنوعیت شکنجه یا بردگی است.

شورای اروپا بیش از ۲۰۰ مورد از تأثیرات کنوانسیون اروپایی حقوق بشر را در وب سایت خود شرح داده است.

بنا بر احکامی که در سال‌های اخیر صادر شده است، نشان می‌دهد که کنوانسیون اروپایی حقوق بشر به افشاگران فساد، قربانیان خشونت خانگی، محیط زیست، کودکان، اقلیت‌های جنسی، آزادی‌های مذهبی، خانواده، رسانه‌ها و بیماران پزشکی و بسیاری دیگر از افراد و موضوعات کمک کرده است.

آیا کنوانسیون اروپایی حقوق بشر در معرض تهدید است؟

این طور نیست که بگوییم این معاهده منتقدان خودش را نداشته باشد. خانم ترزا می، نخست وزیر وقت بریتانیا در سال ۲۰۱۶ گفته بود که بریتانیا می‌بایست از کنوانسیون اروپایی حقوق بشر خارج شود، با این استدلال که این کنوانسیون «دستان پارلمان [بریتانیا] را می‌بندد، چیزی به رفاه کشور نمی‌افزاید، و با جلوگیری از اخراج اتباع خطرناک خارجی، موجب تضعیف امنیت [بریتانیایی‌ها] می‌شود.»

مضافا این که خانم می معتقد بود که «[این کنوانسیون] هیچ تغییری در نگرش دولت‌هایی همچون روسیه در موضوع حقوق بشر ایجاد نمی‌کند.»

دولت بریتانیا در ماه‌های اخیر نیز بار دیگر تهدید کرده است که از کنوانسیون اروپایی حقوق بشر خارج خواهد شد؛ چرا که به گفته لندن،‌ این کنوانسیون مانعی برای سیاست‌های بحث‌برانگیز لندن در جهت سرکوب‌ مهاجران به حساب می‌آید.

به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

میریام رانزونی، استاد نظریات سیاسی در دانشگاه منچستر در مورد احتمال خروج بریتانیا از این کنوانسیون، اخیرا به یورونیوز گفت که علاوه بر پیامدهای «نگران‌کننده و منفور اخلاقی» برای مهاجران؛ شهروندان بریتانیایی نیز ممکن است بیشترین ضرر را در صورت خروج کشورشان داشته باشند.

آگهی

«یکی از چیزهایی که دولت بریتانیا و نمایندگان محافظه‌کار طرفدار خروج از کنوانسیون اروپایی حقوق بشر به وضوح در مورد آن سکوت می‌کنند این است که بیشتر پرونده‌هایی که به کنوانسیون اروپایی حقوق بشر ارائه می‌شود مواردی در مورد نقض حقوق بشر توسط دولت‌ها علیه شهروندان خودشان است.»

«یکی از چیزهایی که دولت بریتانیا و نمایندگان محافظه‌کار طرفدار خروج از کنوانسیون اروپایی حقوق بشر به وضوح در مورد آن سکوت می‌کنند این است که بیشتر پرونده‌هایی که به کنوانسیون اروپایی حقوق بشر ارائه می‌شود مواردی در مورد نقض حقوق بشر توسط دولت‌ها علیه شهروندان خودشان است.» میریام رانزونی استاد نظریات سیاسی در دانشگاه منچستر

وینستون چرچیل، نخست‌وزیر بریتانیا در سال‌های جنگ، مدافع سرسخت کنوانسیون اروپایی حقوق بشر بود و معتقد بود که این کنوانسیون نقشی کلیدی در محافظت از شهروندان در برابر رفتارهای ظالمانه و غیرانسانی دولت‌های مستبد قاره اروپا ایفا می‌کند.

بریتانیا اولین امضاکننده کنوانسیون اروپایی حقوق بشر بود و وکلای بریتانیایی نقش مهمی در تهیه پیش‌نویس آن داشتند.

تاکنون تنها دو کشور از این معاهده خارج شده‌اند

یونان اولین کشوری بود که در سال ۱۹۶۹ به دنبال پس زدن حکومت مردم‌سالاری و استقرار حکومت نظامی از این کنوانسیون خارج شد. البته آتن همزمان با پایان حکومت نظامی در سال ۱۹۷۴، دوباره به عضویت این کنوانسیون در آمد. روسیه نیز پس از تهاجم به اوکراین در سال ۲۰۲۲ از آن اخراج شد.

خانم بوریچ، دبیرکل شورای اروپا گفت: «رویدادهای وحشتناک ۱۸ ماه گذشته [در اوکراین] نشان می‌دهد که وقتی دولت‌ها به این ارزش‌ها پشت کنند چه اتفاقی می‌افتد و چگونه دستاوردهای ۷۰ سال گذشته یک شبه بر باد می‌رود.»

آگهی

ساختمان دادگاه اروپایی حقوق بشر در شهر استراسبورگ فرانسه

آسوشیتدپرس

کنوانسیون اروپایی حقوق بشر چگونه اجرا می شود؟

کنوانسیون اروپایی حقوق بشر توسط دادگاه اروپایی حقوق بشر (ECtHR) اجرا می شود.

این نهاد قضایی یک دادگاه بین‌المللی مستقر در شهر استراسبورگ فرانسه است و وکلایی از سراسر کشورهای امضا کننده در آن فعالیت می‌کنند.

دادگاه اروپایی حقوق بشر هم مستقل از نهاد اتحادیه اروپا در بروکسل عمل می‌کند.

هر شخصی که احساس کند حقوق مندرج در کنوانسیون اروپایی حقوق بشر توسط یک دولت عضو نقض شده است، می‌تواند پرونده خود را به این دادگاه بکشاند.

اگر قضات در دادگاه اروپایی حقوق بشر متوجه شوند که حقوق این فرد نقض شده است، می‌توانند علیه آن دولت حکم کند و آن را به پرداخت غرامت محکوم کند.

همچنین کشور عضو ممکن است مجبور باشد اقداماتی را انجام دهد تا تضمین دهد که همان اتفاق دوباره تکرار نخواهد شد.

آگهی

با این حال، دادگاه این اختیار را ندارد که تصمیمات ملی یا قوانین ملی را لغو کند.