برنامه‌ریزی حلقه مفقوده پساکرونا/ ظرفیت گردشگری همچنان در محاق

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: انتشار یک آگهی عجیب از یک کشور حاشیه خلیج فارس که سفر ارزان قیمتی را تقریباً معادل یک دهم درآمد یک شهروند آن کشور به مقصد شمال ایران کافی بود تا یک بار دیگر موضوع مهم گردشگرپذیری و سهم استان‌ها در این ماجرا نقل محافل اقتصادی و گردشگری شود. محافلی که دو سالی می‌شود سردی کرونا بر تنشان احساس می‌شود و این نوع جرقه‌ها هر از گاهی گرمایی را به این بازار کساد وارد می‌کند.

شمال کشور جذابیت وسیعی برای خلیج نشینان دارد چرا که به آنها کمک می‌کند برای چند روز هم شده چشم‌هایشان را به روی آبی دریا و قهوه‌ای خاک بسته و سبزی جنگل را ببینند و برای چند روز هم که شده از طبیعت ایران لذت ببرند، اما چرا تلاشی برای حضور گردشگران این چنینی در استان مستعد و زیبای سمنان نمی‌شود؟ در این گزارش به پاسخ این سوال خواهیم پرداخت، اما قبل از آن باید ساختار گردشگری استان را بررسی کنیم.

هرچند گردشگری یکی از هشت محور توسعه استان سمنان در کنار آب، راه و شهرسازی، صنعت، معدن و… است اما واقعاً به اندازه یک هشتم از ظرفیت‌های توسعه استان سمنان بر روی آن کار نشده و دلیل این مدعا نیز آمار گردشگر پذیری استان سمنان و مقایسه آن استان‌های دیگر است و دیگر مدعا میزان اعتبارات میراث فرهنگی است که حتی به یک هشتادم از اعتبارات استان نزدیک هم نیست چه برسد به یک هشتم.

نگاه‌ها باید تغییر کند

برای انجام کارهای مناسب و کسب نتایج ارزشمند و سازنده، نگاه‌ها باید تغییر کند، نه مدیران موضوع دیگر اما این است که تفکر حاکم بر صنعت گردشگری استان سمنان نامناسب است و مشخص هم نیست چرا این رویه و سیاست گذاری تغییر نمی‌کند. آنطور که کارشناس حوزه گردشگری به خبرنگار مهر، می‌گوید: نگاه فرسوده و نادرست مدیران میراث فرهنگی که هنوز هم با وجود تمام مشکلات اقتصادی، کرونا و بازار تقاضای پس از آن، به جای گردشگری اقتصادی همچنان به دنبال هتل سازی و جذب سرمایه گذاری در این زمینه هستند از این بابت است که ما معتقد هستیم نگاه‌ها باید تغییر کند نه مدیران چرا که هر مدیری می‌آید پس از چند مدت هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد چرا که اصلاً برنامه‌ای وجود ندارد.

مرتضی بنی‌هاشمی با بیان اینکه نهایت هنر میراث فرهنگی استان سمنان برای جذب گردشگر اقتصادی اعطای فله‌ای و بدون کار کارشناسی مجوز بوم گردی در روستاهای استان سمنان بوده که یکباره تب بوم گردی را در این استان بالا برد و به همان سرعت نیز فروکش کرد تا جایی که در یک روستا مانند رضاآباد در هر کوچه دو بوم گردی است که ۸۰ درصد طول ایام هفته نیز خالی هستند، بیان کرد: ترویج بوم گردی بدون اینکه مزیت شناسی صورت بگیرد سبب شد تا بسیاری از بوم گردی‌ها امروز به ورطه ورشکستگی برسند و در این میان، بدهی‌های وام‌ها و تسهیلات بانکیشان باقی مانده است.

وی افزود: مشکل اینجا است که مدیران ما اصلاً برنامه جامعی برای ترویج میان مدت و بلندمدت گردشگری تخصصی مثلاً ورزشی، بوم گردی، کویر نوردی، درمانی، استفاده از ظرفیت سدها، کاروانسراها و… نداشته‌اند و فقط به کارهایی علاقه دارند که در ابعاد بزرگ باشد و به چشم بیاید که بعداً اعلام شود میراث فرهنگی فلان پروژه را صورت داده است. برای مثال در سرخه پروژه مولتی میلیارد تومانی در دست اجرا است که نظیر آن شاید در کشورهای خلیج فارس دیده شود اما چندصد متر آن‌طرف‌تر در سمنان یک مسیر گردشگری با محوریت بافت تاریخی تعریف نشده است.

حمایت از توسعه گردشگری

استاندار سمنان با بیان اینکه سازمان برنامه و بودجه کشور برای استان تا پایان تیر ماه ۱۴۰۱ برنامه‌ای ارائه کرد که در آن سهم اعتبارات به خوبی رشد داشته است، گفت: در این برنامه برای بخش خدمات و گردشگری رشد ۶.۹ درصد پیش بینی شده که امیدواریم با توجه مسئولان میراث فرهنگی و برنامه‌ریزی به این امر دست پیدا کنیم.

سید محمد رضا هاشمی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه گردشگری به لحاظ دارا بودن استان سمنان از ظرفیت‌های عظیم، یکی از پایه‌های توسعه محسوب می‌شود، بیان کرد: ابنیه تاریخی و گردشگری خوبی در استان وجود دارد که فهرست آنها باید در اختیار سرمایه‌گذار بخش خصوصی قرار گیرد تا بتوانیم بهره برداری خوبی از این موضوع داشته باشیم.

وی با بیان اینکه میراث فرهنگی می‌بایست برنامه منسجمی برای توسعه گردشگری داشته باشد تا واحدهای بوم گردی از ۹۳ واحد در شرایط کنونی به ۱۵۰ واحد افزایش پیدا کند از سوی دیگر شهرداری‌ها می‌بایست زمین برای ایجاد بازارچه صنایع دستی در اختیار میراث فرهنگی قرار بدهند تا بتوانیم شاهد ارائه آثار و صنایع دستی استان، با توجه به تردد سالانه میلیون‌ها زائر رضوی از مسیر استان سمنان باشیم.

فقدان برنامه درست و مدون

استاندار سمنان با بیان اینکه نیاز است که یک کارگروه متشکل از اساتید دانشگاه، سازمان‌های مردم‌نهاد و اقشار مختلف به مثابه یک نوع کمیته هم اندیشی در استان سمنان شکل گیرد که هدفش توسعه گردشگری استان باشد از سوی دیگر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان باید در هر هشت شهرستان استان هشت بازارچه صنایع دستی ایجاد کند همچنین برای تعیین دهیاران روستاهای هدف گردشگری حتماً مصاحبه تخصصی با رویکرد گردشگری نیز با مساعدت میراث فرهنگی انجام شود.

یک شهرستان میلیاردها تومان اعتبار ملی و استانی را برای یک طرح در اختیار دارد اما در یک شهرستان دیگر حتی یک خانه قدیمی مرمت هم نمی‌شود موضوعاتی که استاندار سمنان بیان می‌کند فقط در زمانی محقق می‌شوند که اهتمام مسئولان میراث فرهنگی در زمینه توسعه گردشگری وجود داشته باشد اما چیزی که در این پنج سال اخیر در استان مشاهده شده، بی برنامگی است. یک شهرستان میلیاردها تومان اعتبار ملی و استانی را برای یک طرح در اختیار دارد اما در یک شهرستان دیگر حتی یک خانه قدیمی مرمت هم نمی‌شود و دلیل آن نیز کمبود اعتبارات است.

گردشگری استان سمنان امروز دچار دو آفت بزرگ است نخست دیدگاه مسئولانی که همه چیز را در هتل می‌بینند و دوم نداشتن برنامه‌ریزی مدون و جامع برای مسیرهای گردشگری اقتصادی که بتواند در دوران پسا کرونا مردم را از تمام ایران اسلامی به استان سمنان بکشاند و همچنین بتواند ماندگاری زائران رضوی را ارتقا ببخشد.

دوران پساکرونا و گردشگری

یک کارشناس اقتصاد گردشگری نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه دوران پسا کرونا دوران بسیار خوبی برای جذب گردشگر از سراسر ایران و حتی دیگر کشورها است، گفت: مشکل ما در استان این است که انگار مدیران کل آن در کشور دیگری زندگی می‌کنند.

منوچهر صادقی ادامه داد: دوران پسا کرونا دوران انفجار و فوران تقاضای گردشگری است اما گردشگری که اقتصادی‌تر باشد چرا که شرایط کنونی جامعه باعث شده تا درآمدهای مردم به مخارجشان نرسد و در سال‌های اخیر به خصوص در دوران کرونا، سفر از سبد خانوار حذف شده است.

وی افزود: دوران پسا کرونا زمانی است که ما بتوانیم مسیرهای کوتاه و سبک و همچنین ارزان قیمت گردشگری که در آنها بوم گردی، صنایع دستی، ابنیه تاریخی و… باشد را برای مدت دو روز طراحی و با کمترین قیمت به تورهای تهرانی و مازندرانی و کاشانی و قمی و… بسپاریم تا برای‌مان مسافر بیاورند.

از سوی دیگر باید بتوانیم به مدلی مسیرهای گردشگری را ایجاد کنیم که یک خانواده چهارنفره تهرانی بتواند با خودروی خود سه روزه بخشی از استان را بگردد.

چیزی که در استان سمنان نداریم

این کارشناس گفت: آیا نمی‌توان یک خانواده چهارنفره را از فیروزکوه به سمنان آورد یک روز در بافت تاریخی شهر سمنان نگهداری کرد پس از آن به سرخه و افتر برد و بعد نیز شهمیرزاد را به آنها نشان داد و دوباره به تهران بازگرداند؟ اینها مسائلی است که نه اعتبار می‌خواهد نه بودجه می‌خواهد … فقط یک مدیریت درست متکی بر شناخت کافی از شرایط استان سمنان و اقتصاد می‌خواهد.

صادقی بیان کرد: استان سمنان دارای قلعه‌ها و مسیرهای تاریخی و طبیعی بسیاری مانند جنگل ابر و اولنگ، چشمه علی، افتر و معلمان است که هرکدام را می‌توان با یک برنامه‌ریزی سه روزه ارزان قیمت با محوریت بوم گردی‌های استان سمنان و اقامت روستایی طراحی و معرفی کرد. تفاوت استان سمنان با مازندرانی که قرار است میزبان گردشگران عرب باشد در این است که آنها اهمیت و جایگاه برنامه‌ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت را درک کرده و طرح‌های مزیت شناسی گردشگری را تهیه کرده‌اند اما در استان سمنان هنوز همان تفکر قدیمی ساخت مجتمع در سرخه، هتل در مهدی شهر و سمنان و شاهرود و… وجود دارد.

وی افزود: این تفکر باعث شده در بسطام هتل ساخته شود در حالی که حتی یک مسیر جامع گردشگری ارزان قیمت با تاکید بر طبیعت گردی و گردشگری عرفانی توأم با هم تهیه نشده است و نتیجه این تفکر آن است که امروز هتل بسطام میزبان همایش‌ها و ناهار کاری مسئولان شهرستان شاهرود و استان سمنان است نه گردشگرانی که از کشورهای مختلف برای بازدید به بسطام می‌آیند دلیل آن این است که گردشگری که بسطام و یا شهمیرزاد را انتخاب می‌کند به دنبال هتل نیست و همین امر را متأسفانه مسئولان ما در میراث فرهنگی سمنان مد نظر قرار نمی‌دهند.

گردشگر برای هتل نمی‌آید

این کارشناس بیان کرد: وقتی گردشگری سمنان را بر می‌گزیند خیالتان راحت باشد که برای هتل نیامده در نتیجه باید به او طبیعت، روستا، زیبایی، معماری و… را نشان داد.

امروز اتفاقی که در استان سمنان رخ داده این است که مسئولان برنامه‌ریزی درستی برای دوران پسا کرونا نداشته و شناخت از گردشگران داخلی و خارجی نیز متأسفانه وجود ندارد تا جایی که به جای ارائه طرح‌های ارزان قیمت گردشگری برای دوران پسا کرونا که تقاضای گردشگری افزون می‌گردد، مسئولان به‌دنبال طرح‌های بزرگ گردشگری هستند که معمولاً هم کم فایده هستند.