پاسخ به شایعات زلزله ترکیه؛ زلزله‌ها کار دولت اردوغان است؟

ایرن مهرگان: اخبار زلزله همیشه اول با ترس و بهت همراه می‌شود و کمی که می‌گذرد، نگرانی و پرسش‌های بی‌جواب زود راه شایعه را باز می‌کند. زلزله هولناک ترکیه هم از این امر استثناء نبوده است و این مدت شایعات زیادی مطرح شده است، از اینکه اصلا زلزله نبوده و کار دست انسان‌ها بوده تا اینکه این زلزله از قبل پیش‌بینی شده است.

در همین باره، مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله به خبرآنلاین می‌گوید: اینکه می‌گویند تدام زلزله‌ها در ترکیه طبیعی نیست، غیرعلمی و اشتباه است، در واقع تداوم زلزله‌ها در ترکیه اتفاقی غیرطبیعی نیست، بعد از زلزله ۷.۸ تا مدت‌ها می‌توان شاهد پس‌لرزه‌های حتی شدید و بین ۶.۵ تا ۷ ریشتر هم در این منطقه باشیم.

او با اشاره به شایعه انسان‌ساز بودن این زلزله‌ها ادامه می‌دهد: اینکه گفته می‌شود عواملی غیرطبیعی و انسان‌ساز در این پس‌لرزها موثر هستند یک ادعای غیرعلمی است،‌ زلزله ۱۷ بهمن ماه در عمق حدود ۱۹ کیلومتری اتفاق افتاده است که حتی اگر بمباران هم رخ می‌داد، نمی‌توانست چنین زلزله‌ای و گسلی را فعال کند.

زارع معتقد است: درباره اثرات سدسازی و خصوصا سد آتاتورک هم باید بگویم که این زلزله‌ها در محل این دریاچه اتفاق نیفتاده و این زلزله مربوط به گسلی است که حدود ۳۰ تا ۶۰ کیلومتر با سد مذکور فاصله دارد، از طرفی کانون این زلزله هم حدود ۱۲۰ کیلومتر با محل سد آتاتورک فاصله دارد.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله با بیان اینکه «می‌توان پیش‌فرضی برای اینکه آب‌گیری مخرن سد در وقوع زلزله موثر بود، در نظر داشت» ادامه می‌دهد: اما اثبات آن نیازمند بررسی و کار کارشناسی دقیق است. در مباحث علمی بدون سنجش و بررسی نمی‌توان اظهار نظر دقیق کرد.

زارع می‌گوید: گفته شده که این منطقه در ترکیه اساسا زلزله‌خیز نبوده و زلزله نداشته و برنامه‌های دولت اردوغان باعث این زلزله‌ها شده و اشاره مشخصی هم به سدسازی‌ها شده بود، اول اینکه این منطقه کاملا زلزله‌خیز بوده، ۳ بهمن ۱۳۹۸ نیز در جوار همین گسل، زلزله‌ای با بزرگای ۶.۸ اتفاق افتاد و زلزله مهمی هم بود.

او ادامه می‌دهد: دوم اینکه پروژه‌های سدسازی در ترکیه سابقه طولانی‌ای دارد و این سد آتاتورک از سال ۱۹۹۲ آب‌گیری شده است، یعنی دست‌کم در ۳۰ سال پیش از زلزله اخیر این سد وجود داشته است.

مهدی زارع درمورد پیش‌بینی این زلزله از سوی فرانک هوگربیتس، یک محقق هلندی که در توئیتی به زلزله‌ای در این منطقه اشاره کرده بود، توضیح می‌دهد: کارهای این فرد را بررسی کردیم و باید بگویم اصلا علمی نیست. اینکه این شخص دو روز پیش از زلزله توئیتی نوشته و در آن بدون اشاره به زمان مشخص یک محدوده نامشخصی را هم اعلام کرده، شانسی و غیرعلمی بوده است.

او ادامه می‌دهد: این فرد نه زلزله‌شناس است و نه زمین‌شناس. سابقه چنین افرادی را داریم که علاقمند به حوزه زلزله و پیشگویی هستند و چنین پیش‌گویی‌هایی انجام می‌دهند و گاهی هم کارشان می‌گیرد.

به گفته زارع اما تجربه نشان داده که اغلب این پیشگویی‌ها در یک بازه زمانی نامحدود و یک جغرافیای بزرگی را شامل شده و هرگز دقت و درستی و شفافیت نداشته است.

بیشتر بخوانید:

چرا توئیت پیش‌بینی زلزله شیادی بود؟/ «زمان آقای احمدی‌نژاد هم گفتند دستگاه پیش‌بینی زلزله ساختیم»