درسنامه‌ای برای نظریات ارتباطات/درکی روشمند از ماهیت نظریه‌ها

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «نگاه اول به نظریه ارتباطات» نوشته ام. گریفین، اندرو لدبتر و گلن اسپارکس با ترجمه غلامرضا آذری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت) در دو جلد در مجموع به بهای ۵۴۵ هزار تومان در زمستان ۱۴۰۰ منتشر شده است.

مرجع بودنِ این درسنامه پایدار در «حوزه ارتباطات و رسانه‌ها» بر تمامی علاقه‌مندان جهانِ نظریه روشن است؛ گریفین، به همراه همکارانش اندرو لدبِتر و گلن اسپارکس، دانشجویان، مدرسان و استادانِ سراسر دنیا را تشویق و تشجیع می‌کنند تا بی‌هیچ ابهامی با گستره وسیع «نظریه‌های ارتباطات و رسانه‌ها» مبتنی بر برنامه درسیِ کارآمد و تخصصی آشنا شوند. نویسندگان ۳۲ نظریه را در بخش‌های گوناگون برگزیده‌اند و بیش از ۸۰ نظریه ارتباطی و رسانه‌ایِ متنوع را معرفی و تدریس و توصیه می‌کنند، نظریه‌هایی که ترکیبی از مطالعات بنیادی و معاصر هستند. آنها با بهره‌مندی از مثال‌های متعدد و ارتباط با فرهنگ و رفتارِ روزمره، به دانش‌پژوهان این حوزه کمک می‌کنند تا این نظریه‌ها را در زندگیِ خویش به کار ببرند.

جلد اول کتاب «نگاه اول به نظریه ارتباطات» در ۲۳ فصل تضمین می‌کند که دانشجویان دوره‌های کارشناسی تا دکتری تخصصیِ ارتباطات و رسانه‌ها، منبعِ قابل اعتمادی را برای آموزش و درک و کاربردِ نظریه‌های ارتباطات و رسانه‌ها انتخاب کرده‌اند. در این جلد با نظریه‌هایی مانندِ همگرایی نمادین، تعامل‌گرایی نمادین، سازه‌گرایی، نفوذ اجتماعی، کاهشِ عدم‌قطعیت، پردازشِ اطلاعات اجتماعی، جدل‌های ارتباطی، ساخت‌یابیِ انطباقی، بلاغت، نمایش‌گرایی، سرمشق روایی و… آشنا می‌شوید.

جلد دوم این درس‌نامه، در ۲۲ فصل به همراه بخشِ تکمیلی نظریه‌های ارتباطات و رسانه‌ها و به روز سازی فصول از ویراست ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۹، گفت‌وشنودها، ضمیمه‌ها، یادداشت‌ها، واژه‌نامه توصیفی و… بحث می‌کند که دانشجویان دوره‌های کارشناسی تا دکتری تخصصیِ ارتباطات و رسانه‌ها، منبعِ قابل اعتمادی را برای آموزش و درک و کاربردِ نظریه‌های ارتباطات و رسانه‌ها انتخاب کرده‌اند؛ در این مُجلد، با نظریه‌هایی مانندِ بوم‌شناسی رسانه‌ها؛ مطالعات فرهنگی؛ مارپیچِ سکوت؛ چهره‌مذاکره؛ رمزگانِ گفتاری؛ فریبکاری میان‌فردی؛ مدیریت حریمِ ارتباطی؛ چندگانگیِ رسانه‌ها؛ توازنِ رسانه‌ها؛ هم‌فرهنگی و… آشنا می‌شوید.

در بخشی از سخن مترجم این اثر آمده است: «محتوا، متن و فصل‌نامه‌های این کتاب به گونه‌ای تنظیم و تدوین شده است که می‌توان آن را به یقین نوعی درس نامه نظریات ارتباطات: تبیینی و تفسیری تلقی کرد؛ چه، مباحث و عنوان‌ها، رویکرد آغازین درک بنیادی بسیاری از سرخط‌های اصول و مبانی نظریه‌های ارتباطات را به توصیف و تشریح می‌گذارد.»

در بخشی از پیشگفتاری برای مدرسان نوشته شده است: «کتاب نگاه اول برای دانشجویانی به نگارش درآمده که هیچ گونه زمینه‌ای در مورد نظریه ارتباطات ندارند.

"نویسندگان ۳۲ نظریه را در بخش‌های گوناگون برگزیده‌اند و بیش از ۸۰ نظریه ارتباطی و رسانه‌ایِ متنوع را معرفی و تدریس و توصیه می‌کنند، نظریه‌هایی که ترکیبی از مطالعات بنیادی و معاصر هستند"این اثر برای دانشجویان مقطع کارشناسی پذیرفته شده در دوره‌های مقدماتی، صرف نظر از طبقه بندی آنها نوشته شده است. روند موجود در این زمینه، مقدمه وسیع و به نسبت اولیه‌ای را در باب نظریه در برنامه‌شان قرار می‌دهد. نگاه اول برای این دانشجویان تازه وارد به نگارش درآمده است. با وجود این، اگر یک بخش دانشگاهی به ارائه اولین دوره نظریه در سطح پایین یا بالا بپردازد، این کلاس همواره نخستین نگاه جامع دانشجویان به نظریه خواهد بود و نیز این کتاب، نیاز آنها را هر جایی که باشند برآورده خواهد کرد.

هدف این متن ارائه ۳۲ مورد از نظریه خاص است که هم جالب توجه و هم قابل فهم باشند. از این رو زمانی که خوانندگان مطالعه این کتاب را کامل می‌کنند باید به یک دانش کاری در مورد نظریه‌ها دست یافته باشند تا قادر شوند گسترده وسیعی از پدیده‌های ارتباطی را تبیین کنند.

هدف غایی من کمک به دانشجویان برای مشاهده رابطه میان مواضع نظری متفاوت است.

فصل پایانی تلفیق یکپارچه‌ای از نظریه‌ها را عرضه خواهد کرد، اما پیش از آنکه دانشجویان اقدام به تکمیل و پیشروی عقاید نظری هدایتگر در حوزه ما کنند، ضروری است که درک روشنی در مورد چگونگی و ماهیت نظریه‌ها داشته باشند.»

هر فصل کتاب به معرفی یک نظریه ارتباطی جداگانه در حدود ۱۸ تا ۲۴ صفحه می‌پردازد. فصل آغازین با عنوان آغاز مطالعه شما در نظریه ارتباطات، تعاریف کارآمد از هر دو مفهوم نظریه و ارتباط را به دست می‌دهد و دانشجویان را به ترتیب قرارگیری فصول و ویژگی‌های درون آنها نیز آماده می‌سازد.

فصل دوم با نام صحبتی درباره نظریه، کاری مقدماتی برای درک تفاوت‌های موجود میان نظریه‌های عینی و تفسیری فراهم می‌کند. فصل سوم تحت عنوان وزن بخشی واژگان، ارائه دهنده دو مجموعه از معیارهایی است که برای تعیین یک نظریه تفسیری یا عینی خوب می‌توانند به کار گرفته شوند. فصل چهارم با عنوان نقشه برداری قلمرو به معرفی و تحلیل سنت‌های هفت‌گانه رایج در حوزه نظریه ارتباطات می‌پردازد.

به دنبال این چارچوب تلفیقی، نویسندگان به معرفی ۳۱ نظریه دیگر در ۳۱ فصل مستقل خواهد پرداخت. هر نظریه در متن عناوین ارتباطی چون پیام‌های میان فردی، گسترش رابطه، حفظ رابطه، نفوذ، تصمیم سازی گروهی، ارتباطات سازمانی، بلاغت عمومی، رسانه‌ها و فرهنگ، تأثیرات رسانه‌ها، ارتباطات میان فرهنگی و جنسیت و ارتباطات مورد بحث و نظر قرار خواهد گرفت.

این بخش‌های متن و زمینه ارتباطی به طور معمول مشتمل بر دو یا سه نظریه هستند.

"این اثر برای دانشجویان مقطع کارشناسی پذیرفته شده در دوره‌های مقدماتی، صرف نظر از طبقه بندی آنها نوشته شده است"هر بخش دارای یک مقدمه کوتاه است که به طرح مسائل بسیار مهم نظریه‌های ارتباطات مرتبط با آن می‌پردازد و زمینه را برای ارائه فصول مسائل بسیار مهم نظریه‌های ارتباطات مرتبط با آن می‌پردازد و زمینه را برای ارائه فصول بعدی در آن متن فراهم می‌کند. فصل پایانی با عنوان رگه‌های مشترک در نظریه‌های ارتباطات، ارائه دهنده شکل جدیدی از انسجام است که به دانشجویان کمک می‌کند تا نظم و ترتیب پنهان در نظریه ارتباطات را شناسایی کنند که در غیر این صورت موارد فوق آشفته و بی نظم به نظر خواهند رسید.