کاروانسرای «سرایان»

کاروانسرای سرایان خراسان جنوبی بخشی از یک مجموعه تاریخی است. این کاروانسرا در میدان آب انبار فاضل خانی قدیم که امروز به نام میدان کوثر شناخته می‌شود قرار دارد. به دلیل ساخت بنا در زمان شاه عباس صفوی، این کاروانسرا با عنوان رباط شاه عباسی نیز شناخته می‌شود. در گذشته کاروان‌های تجاری یا زیارتی که به سمت قهستان و خراسان حرکت می‌کردند در این کاروانسرا اطراق می‌کردند. کاروانسرای سرایان به صورت یک بنای دو ایوانی احداث شده است.

"این کاروانسرا در میدان آب انبار فاضل خانی قدیم که امروز به نام میدان کوثر شناخته می‌شود قرار دارد"این بنا دارای بخش‌های مختلفی اعم از سردر ورودی، هشتی، صحن، اصطبل یا شترخانه، ایوان‌ها و حجره‌های متعدد است. سردر ورودی بنا با طاق جناغی و تزئینات کاربندی در ضلع جنوبی کاروانسرا قرار دارد. پس از ورودی، یک هشتی با اتاق‌های فرعی قرار دارد و با گذر از هشتی به صحن اصلی کاروانسرا وارد می‌شویم.دو ایوان کاروانسرا با طاق جناغی در اضلاع شمالی و جنوبی کاروانسرا قرار دارند. برای سهولت بارگیری حیوانات، کف ایوان‌ها و حجره‌ها بالاتر از صحن کاروانسرا ساخته شده است. در چهار گوشه بنا راهروهایی برای دسترسی به فضای پشت ایوان و حجره‌ها وجود دارد.

راهروی گوشه شمال غربی برای دسترسی به اصطبل کاروانسرا طراحی شده است..کاروانسرای سرایان در فاصله سال‌های ۱۳۸۸-۱۳۸۴ به طور کامل بازسازی شده است. این مکان پس از بازسازی به یک موزه تبدیل شده است. این بنای تاریخی قرار است با هدف معرفی آداب و رسوم و فرهنگ مردم این منطقه به عنوان موزه مردم شناسی سرایان فعالیت کند. اولین فاز این پروژه در سال ۱۳۸۸ در شترخانه کاروانسرا افتتاح شده است. در این موزه لوازم زندگی مردم سرایان در گذشته و محصولات صنایع دستی سرایان در رشته‌هایی مانند شال بافی، ابریشم بافی و چاقو سازی به نمایش گذاشته شده است.