تهرانی‌ها از پایتخت فرار می‌کردند!

«مری لئنورا وولف شیل» همسر جاستین شیل وزیرمختار انگلستان در اوائل دوره پادشاهی ناصرالدین شاه، همراه با همسرش به ایران آمد.

او در خاطرات خود که به نوعی سفرنامه‌ محسوب می‌شود یکی از اتفاقاتی را که در تهران رقم خورده است اینگونه روایت می‌کند: «با این‌که تهران در ارتفاع سه هزار پا از سطح دریا قرار دارد، ولی تابش خورشید به قدری ایجاد گرما ایجاد می‌کند که باید برای فرار از آن به مناطق کوهستانی پناه برد... تا ماه آینده نیز تقریبا نیمی از جمعیت تهران به همین ترتیب به ییلاق‌های دامنه کوه مهاجرت خواهد کرد تا از شر هوای نامطبوع تهران در امان باشند، چون پایتخت مملکت در این فصل به هیچ وجه قابل زندگی نیست.»

جالب اینکه این ماجرای مهاجرت از تهران در سفرنامه‌ها دیگر دوره قاجار نیز آمده است. جهانگرد ایتالیایی «مادام کارلا سرنا» در سفرنامه‌اش در سال ۱۲۵۶ شمسی نوشته است: «شهر تهران که در وسط دشتی بی‌آب و علف قرار گرفته است هیچ‌گونه سایبانی ندارد. چنارهایی که دلا واله سیاح ایتالیایی [در دوره صفویه] بدان‌ها اشاره می‌کند مدت‌هاست که از بین رفته‌اند. در تابستان جمعیت فعلی تهران تقریبا هشتاد هزار نفر و در زمستان دویست هزار نفر است.

"جهانگرد ایتالیایی «مادام کارلا سرنا» در سفرنامه‌اش در سال ۱۲۵۶ شمسی نوشته است: «شهر تهران که در وسط دشتی بی‌آب و علف قرار گرفته است هیچ‌گونه سایبانی ندارد"اما این تخمین قطعی نیست و مانند همه نواحی مشرق‌زمین دستیابی به اطلاعاتی دقیق در این موارد دشوار است.» البته او زیبایی منظره و کوه‌های اطراف تهران را هم ستوده و نوشته است: «تهران از شهرهای بسیار زیبای ایران است. مساجد و حمام‌ها و میدان‌های عمومی و کاروانسراها و بازارهایی دارد. منظره اطراف تهران وسیع است. سلسله جبال البرز با قله‌هایی که دماوند بر همه آن‌ها مسلط است در اطراف شهر محدوده‌ای شکوهمند را با شعاعی بسیار وسیع به وجود آورده است.»

۲۳۳۲۳۳