مدیران از جنس تولید نیستند/واحدهای R&D واحد تغییر رنگ اند!

مدیران از جنس تولید نیستند/واحدهای R&D واحد تغییر رنگ اند!
خبرگزاری مهر
خبرگزاری مهر - ۳۰ آذر ۱۴۰۰

به گزارش خبرنگار مهر، تحصیل نخبگان و استعدادهای برتر در خارج از کشور برای ارتقا توانمندیهای علمی شأن، موضوع مهمی است که سابقه‌ای طولانی دارد. نکته حائز اهمیت در این سفرهای تحصیلی قصد بازگشت یا عدم بازگشت محققان است. نخبگانی که اندیشه بازگشت دارند در تمام مدت تحصیل خود از یاد نبرده‌اند که در کدام بستر اجتماعی و فرهنگی رشده کرده‌اند و همان بستر نیاز به علم و تخصص آنها دارد.

در آخرین دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی با رهبر انقلاب، رهبری به حل مسائل کشور با اتکا به توانمندی‌های محققان ایرانی و پرکردن شکاف علمی با علم جهانی، عبور از مرزهای جهانی دانش و تحقق آینده درخشان کشور تاکید فراوانی کردند. ایشان در این دیدار همچنین مطرح کردند: «در کشور جوانان نخبه می‌توانند رشد و پیشرفت کنند ولی همچنانکه قبلاً هم گفته‌ایم تمایل یک نخبه برای مهاجرت به کشوری دیگر با این نگاه و توجه که بدهکار کشور است و پس از تحصیل بازخواهد گشت، مانعی ندارد».

در همین راستا معاونت علمی نیز در قالب برنامه «همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور» زمینه‌ای را برای بازگشت نخبگان به کشور فراهم کرده و براساس اعلام این نهاد تاکنون ۲ هزار و ۴۰۰ محقق به کشور بازگشته‌اند و در شرکتهای دانش بنیان و مراکز علمی و تحقیقاتی مشغول فعالیت شده‌اند.

همچنین طی ۶ سال، بیش از ۸ هزار پژوهشگر ایرانی همکاریهای علمی و فناورانه خود را با پژوهشگاه‌ها، مراکز علمی و دانشگاه‌های ایرانی آغاز کرده‌اند.

خبرگزاری مهر قصد دارد طی سلسله گفتگوها و نشست‌هایی با نخبگان و محققان بازگشته به کشور، جویای انگیزه‌ها، اهداف و برنامه‌های آنان بعد از حضور دوباره در کشور شود و پای درد دل آنها در زمینه چالشهای سد راه تولیدات دانش بنیان بنشیند.

دکتر احسان شریف پاقلعه فارغ التحصیل «کینگز کالج لندن» و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر حسین شاهسوارانی فارغ التحصیل دانشگاه «اوساکا ژاپن» و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران دو محققی هستند که به ایران بازگشته‌اند و با حضور در خبرگزاری مهر درباره انگیزه‌های بازگشت خود سخن گفتند. آنها همچنین از بروکراسی‌های اداری و فرایندهای طولانی ایجاد کسب و کار و دشواری‌های انجام پروژه‌های تحقیقاتی در ایران انتقاد کردند.

شریف بعد از ۲۳ سال زندگی در انگلستان و تحصیل در رشته ایمنولوژی و تصویربرداری پزشکی و فوق دکترای تصویربرداری ایمنولوژی «کینگز کالج لندن»، ۷ سال است به ایران بازگشته است.

شاهسوارانی بعد از ۱۰ سال زندگی در ژاپن و تحصیل در رشته بیوتکنولوژی حدود سه سال پیش به ایران بازگشت.

"به گزارش خبرنگار مهر، تحصیل نخبگان و استعدادهای برتر در خارج از کشور برای ارتقا توانمندیهای علمی شأن، موضوع مهمی است که سابقه‌ای طولانی دارد"وی که اکنون سرپرست آزمایشگاه طب بازساختی انستیتو پاستور ایران است، موفق به راه اندازی دو شرکت دانش بنیان در زمینه تولید کیت‌های تشخیص کرونا نیز شده است.

مشروح این گفتگو به شرح زیر است؛

*اولین سوال را با انگیزه و اهدافتان از بازگشت به کشور آغاز کنیم؛ چه دلیلی باعث شد فعالیت در کشور خودتان را به تحصیل و کار در کشوری که درس خواندید ترجیح دهید؟

شریف، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران: من از چهار سالگی در انگلستان درس خواندم. اقوام ما هم، همان دوستانمان در انگلیس بودند و شاید سالی یک الی دو ماه به ایران می‌آمدیم. با اینکه شاید خیلی، مفهوم «کشور» را درک نمی‌کردم اما دوست داشتم به ایران برگردم و در همینجا کار کنم. این عرق به وطن همیشه در من وجود داشت.

بعد از تحصیل در انگلیس با تلاش فراوان قبل از «برنامه همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور» به ایران بازگشتم و طی این ۷ سال از بودن در ایران راضی ام. من بعد از تحصیلاتم، دو مسیر را پیش روی خود داشتم یکی انجام تحقیقات علمی در انگلیس و دیگری ایجاد زیرساخت‌های تحقیقاتی در ایران.

با توجه به اینکه ایران نیاز به پیشرفت داشت ترجیح دادم که تلاشی برای بستر سازی در کشور خودم داشته باشم تا اینکه تحقیقات شخصی خود را در انگلیس ادامه بدهم.

اکنون خوشحالم که توانسته‌ام طی این مدت کاری کنم که بیش از ۴۰۰ تحقیق و پروژه در حوزه‌ای که تاکنون در کشور وجود نداشته انجام شود و این بستر سازی در حوزه سلولی و مولکولی فراهم شده است.

شاهسوارانی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی: در هر صورت ما همیشه در خارج از کشور یک خارجی و غریبه محسوب می‌شویم. خارجی‌ها در ژاپن همیشه یک درجه عقب تر از افراد دیگر بودند. همین انگیزه اصلی را برای بازگشتم به کشور تقویت کرد؛ در جایی که تحصیل کردم یک خارجی همیشه چند پله عقب تر در حوزه‌های رقابتی علمی بود. در کل، هر کسی به آنجایی که متولد شده تعلق خاطر دارد ولی درجات آن متفاوت است.

*موضوع تحصیل در خارج از کشور و ارتقا سطوح علمی دانشجویان موضوعی کاملاً منطقی است اما همانطور که مستحضر هستید وجود برخی مشکلات مانع بازگشت ایرانی‌ها به کشور می‌شود. نظر شما در این باره چیست؟ شما مشکلاتی که باعث می‌شود دانشجویان ترغیب به ترک کشور شوند یا بعد از تحصیلات در خارج کشور تمایلی به بازگشت نداشته باشند در چه می‌بینید؟

شریف: در ایران به اندازه کافی پژوهشگر و محقق داریم ولی ارزشگذاری غلط به عنوان مثال در زمینه ارائه مقاله باعث شده انگیزه برای کار علمی و تحقیقاتی کم شود.

شاهسوارانی: این موضوع را با ذکر مثالی توضیح می‌دهم.

"اقوام ما هم، همان دوستانمان در انگلیس بودند و شاید سالی یک الی دو ماه به ایران می‌آمدیم"در ابتدای شروع کار ما در ایران، مناقصه‌ای در حوزه کیت کرونا برگزار شد اما تمام تلاش‌ها برای بردن خارجی‌ها در این مناقصه صرف شد! این در حالی بود که رهبری مدام تاکید می‌کردند که باید محصول ایرانی استفاده شود.

با تمام سختی‌ها، ما شرکت پیشرو در زمینه تولید کیت‌های کرونا شدیم و بعد از ما شرکتهای دیگری نیز روی کار آمدند.

یکی از مشکلات این بود که در زمان شیوع اپیدمی کرونا، کسی عملاً در دولت گوش نمی‌کرد که یک شرکت ایرانی برنده مناقصه باشد تا اینکه از دفتر آقا به این موضوع تاکید کردند. این حمایت بود که سبب شد تولید کیت در ایران به خوبی شکل بگیرد.

از سوی دیگر بارها تاکید شده که نیروهای جوان تزریق شود اما همچنان مسن‌ها را در بدنه دولت هستند. در حال حاضر هم حرف و شعارهایی در راستای استفاده از نیروهای جوان شنیده می‌شود اما در عمل با کندی مواجه هستیم. این نقدها را به دولت مطرح می‌کنم اما به این دلیل نیست که بخواهم در عرصه‌های دولتی فعالیت کنم. ترجیح می‌دهیم به عنوان یک تولید کننده موفق باشم.

یکی از مشکلاتی که باعث می‌شود ایرانی‌ها تمایل به بازگشت نداشته باشند، ساختار وزارت علوم است که با همان فرمان قبل پیش می‌رود.

باید نسل h-index

نژادها منقرض شوند.
اگر مسئولان از مقاله دست بردارند جوانان انگیزه می‌گیرند؛ باید بتوان آن حس را در دانشجویان ایجاد کرد تا از جایی که متولد شده بدشان نیاید.

یکی از مشکلاتی که باعث می‌شود ایرانی‌ها تمایل به بازگشت نداشته باشند، ساختار وزارت علوم است که با همان فرمان پیش می‌رود باید نسل h-index

نژادها منقرض شوند؛
اگر مسئولان از مقاله دست بردارند جوانان انگیزه می‌گیرند

همه علاقه دارند در کشور بمانند اما باید شرایط برایشان مهیا کرد؛ اگر فرصت را برای دانشجو ایجاد کنیم و همان دانشجو تأمین شود، می‌تواند طی یک سال تز خوب در حد کلان بدهد و دیتا ساز شود.

شریف: نظرم کاملاً با دکتر یکی است و با وجود اینکه از دو قاره مختلف بودیم انقدر دل خونین داریم و حرف‌ها یکی است.

*یعنی اجبار به نوشتن مقاله در دانشگاه‌ها را یکی از دلایل بی انگیزه شدن دانشجویان به کار تحقیقاتی می‌دانید؟

شاهسوارانی: بله یکی از دلایل است. از سوی دیگر یک سری پژوهش‌ها می‌تواند توسط دانشجویان انجام شود نه توسط افرادی که سمت دارند و در قالب رانت پژوهشی! این اقدام باعث می‌شود که دانشجو احساس بیگاری دادن داشته باشد. پژوهش‌ها به درستی مدیریت نمی‌شوند و رانت پژوهشی در دانشگاه‌ها وجود دارد در صورتیکه می‌توان یک پروژه پژوهشی را به دانشجویان سپرد و با این کار احساس اهمیت داشتن را به آنها داد.

از سوی دیگر ارتباط علم، صنعت و دانشگاه در حد شعار عملی شده است و بله این نیز می‌تواند دلیل رفتن دانشجویان باشد. اگر فردی از علم خود تولید ثروت کند خوب است؛ نه تنها خوب است بلکه در صدر می‌نشیند؛ اگر این اتفاق توسط یک استاد دانشگاه بیافتد و گرنت از بیرون برای دانشگاه بیاورد خوب است. اما در ایران گرنت پژوهشی از دولت به دولت (وزارتخانه مسئول) منتقل می‌شود که این فرایندها باید اصلاح شود.

*شاید بتوان بخشی از انگیزه‌های مهاجرتهای علمی را به حس جویندگی علم در بهترین مراکز دنیا نیز مربوط دانست.

شریف: ما ذاتاً دوست داریم در قله باشیم و در علم و دانش نیز به دنبال بهترین جاها برای کسب آن هستیم.

"با اینکه شاید خیلی، مفهوم «کشور» را درک نمی‌کردم اما دوست داشتم به ایران برگردم و در همینجا کار کنم"اما من مهمترین عامل را «مدیریت و ارزشگذاری غلط» می

دانم
.

هیچ چیزی نیست که قادر به انجام آن نباشیم حتی قادر به تولید انواع تکنولوژی‌ها هستیم به همه اینها می‌توان رسید. یعنی اکثر کارهای آن طرف (کشورهای خارجی) را می‌توانیم اینجا، در کشور خودمان انجام دهیم. من در حضور رهبری هم به ارتباط غلط صنعت و دانشگاه و ارزشگذاری اشتباه در کشور اشاره کردم. چرا پول بیت المال را صرف انتشار مقاله در ژورنال‌های خارجی می‌کنیم که آنها دارو و کیت تولید کنند بعد ما این محصولات را وارد می‌کنیم آیا هر کسی که مقاله بیشتری دارد، علم بیشتری دارد؟ آیا ابوعلی سینا که مقاله نداشت، علم نداشت!.

منابع خبر

اخبار مرتبط