تغییر رئیس آی‌اس‌آی؛ پاکستان چه طرح جدیدی برای منطقه دارد؟

مهسا مژدهی: کار رییس پیشین آی اس آی پاکستان به پایان رسید تا او جایش را به یک نیروی تازه نفس تر و تحصیل کرده تر دهد. ژنرال ندیم احمد انجم، به عنوان رئیس جدید مهمترین سازمان اطلاعاتی پاکستان، سازمان استخبارات ارتش آی‌اس‌آی منصوب شده است. و فارغ التحصیل کالج سلطنتی مطالعات دفاعی، بریتانیا سندهرست است. ژنرال پرویز مشرف و ژنرال راحیل شریف، هم از همین کالج فارغ‌التحصیل شده بودند.پیش از این فیض حمید در چنین جایگاهی بود اما اخرین تصویر منتشر شده از او در کابل در حالی که در مقر طالبان بود و فنجانی هم در دست داشت، جنجال زیادی به راه انداخت. برخی حضور حمید در افغانستان بلافاصله بعد از سقوط دولت این کشور به دست گروه طالبان را نشانه ای شفاف از همراهی این کشور در به قدرت رسیدن طالب ها دانستند.

"مهسا مژدهی: کار رییس پیشین آی اس آی پاکستان به پایان رسید تا او جایش را به یک نیروی تازه نفس تر و تحصیل کرده تر دهد"امری که ظاهرا برای این ژنرال گران تمام شد.

اما ندیم احمد انجم سابقه طولانی دارد.ژنرال انجم تجربه کاری زیاد و موفق در ایالت‌های خیبر پختونخوا، بلوچستان و کراچی به عنوان فرمانده قول اردو/ سپاه در این استان‌ها دارد. گزارش شده است که ماموریت‌های پیشین او عمدتا موفقیت آمیز بوده است. حالا انتظار می رود که با تغییرات عمده در مهم ترین سازمان امنیتی پاکستان نوع رفتار این کشور در قبال افغانستان و قفقاز تغییرات زیادی کند.

در خبرآنلاین با پیرمحمد ملازهی در این زمینه به گفتگو نشسته ایم:

ندیم احمد انجم که به تازگی در آی اس آی مشغول شده به نظر پرونده درخشان و پرباری در زمینه کاری خود دارد و شخصیت مهمی است. او چه کسی است و چرا جای فیض حمید را گرفته؟

او یکی از فرمانده های مهم  ارتش بوده و تجربه های زیادی در منطقه خیبر و بلوچستان داشته و فرماندهی آن منطقه نیز به دست همین شخص بوده است. از نظر تجربه کاری فردی با تجربه ای است.

از نظر تحصیلی هم رتبه خوبی دارد و فارغ التحصیل آن دانشگاه انگلیسی است که اغلب فرماندهان ارتش پاکستان هم درس خوانده و فارغ التحصیل آن هستند. از هر نظر هم تجربه و هم آموزش وی فردی کارایی است. اما این که چرا به این پست رسیده به این بر می گردد که به هر حال ژنرال حمید که رئیس آی اس آی بود، بعد از تحولاتی که در افغانستان پیش آمد و دخالت اشکاری کرد، لزوم تغییراتی در فرماندهی ارتش به وجود آمد که البته تنها در این بخش هم خلاصه نمی شد. آنها با تغییر اخیر تلاش کرده اند تا آن دخالت را جبران کنند.

به نظر می رسد که این فرمانده ارتش پاکستان تجربه زیادی در افغانستان دارد. یکی از مهم ترین ماموریت هایی که آی اس آی برای خودش تعیین کرده، امور مرتبط با کشور افغانستان است و حامی طالبان هم شناخته می شود.

"ژنرال ندیم احمد انجم، به عنوان رئیس جدید مهمترین سازمان اطلاعاتی پاکستان، سازمان استخبارات ارتش آی‌اس‌آی منصوب شده است"ایا رویکرد پاکستان به این کشور با حضور احمد ندیم تغییری خواهد کرد؟

من بعید می دانم که شاهد تغییرات عمده ای باشیم. سیاست پاکستان در قبال این کشور همسایه یک سیاست استراتژیک است و تعیین کننده اش ارتش این کشور در کلیت آن است. دو مساله وجود دارد که ارتش نسبت به آن حساس است یکی مساله افغانستان و دیگری کشمیر. دولت در این دو مورد دخالت ندارد. در کلیت نظام ارتش پاکستان این دو موضوع در حوزه کاری هیچ گروه و ارگان خاصی قرار نمی گیرد.

بلکه کل ارتش یک نگاه استراتژیک به آن دارد و همان را هر کسی که در آی اس آی بیاید باید از آن پیروی کند.

یک مساله ای که مطرح می شود این است که با تغییرات عمده در آی اس آی، عموما تغییراتی در رفتار پاکستان در قبال افغانستان ایجاد می شود..

واقعیتش این است که این یک ذهنیت است. افغانستان به هر حال یک خط قرمز برای پاکستان است. اسلام اباد چند هدف اصلی را در این کشور دنبال می کند که هر دولتی که در این کشور بر سر کار بیاید، چه طالبان باشد و چه نباشد، تغییری در سیاست هایش نخواهد داد. پاکستان در وهله اول به دنبال به رسمیت شناختن خط دیورند است. دوم می خواهد دولت دست نشانده ای در کابل باشد که این موضوعات را دنبال نکند و اسلام اباد دست بازی در این خصوص داشته باشد.

"برخی حضور حمید در افغانستان بلافاصله بعد از سقوط دولت این کشور به دست گروه طالبان را نشانه ای شفاف از همراهی این کشور در به قدرت رسیدن طالب ها دانستند"سوم اینکه هند نتواند در افغانستان دست بالا را داشته باشد و چهارم اینکه یک خط ترانزیتی از پیشاور به اسیای مرکزی برود که مطرح شده با طالبان چنین اتفاقی هم بیفتد. بنابراین اهداف این چنینی خیلی به افراد بستگی ندارد.

با توجه به ویژگی های کاری و شخصیتی آیا او مجری توانمندی برای این اهداف هست؟

موضع و هدف همه آنها یکسان بوده. ممکن است کسی برود و دیگری بیاید. اما خط کلی که پیاده می شود را کسی نمی تواند تکان بدهد.

ماجرای قفقاز هم نگران کننده است. پاکستان مایل به دخالت در این منطقه هم هست.

ایا با شرایط جدید اسلام اباد به چنین خواسته ای درقفقاز، با حمایت آی اس آی می رسد؟

به نظر می رسد که بله. ترکیه و پاکستان به یک جمع بندی رسانده اند که احتمالا پشت سرش اسراییل و امریکا قرار دارند و رقابت در قفقاز شروع شده. واقعیتش این است که یک اتحاد میان پاکستان و اذربایجان و ترکیه در حال شکل گیری است و دستگاه های امنیتی سه کشور با یکدیگر هماهنگ عمل خواهند کرد. بنابراین به نظر می رسد که پاکستان و ترکیه و اذربایجان در اینده در قفقاز حضور پررنگ تری داشته باشند. البته فقط آی اس آی نیست که در این مساله دخالت دارد.

"او چه کسی است و چرا جای فیض حمید را گرفته؟او یکی از فرمانده های مهم  ارتش بوده و تجربه های زیادی در منطقه خیبر و بلوچستان داشته و فرماندهی آن منطقه نیز به دست همین شخص بوده است"مجموعه حاکمیتی در پاکستان به چنین نتیجه ای رسیده است.حتی به نظر می رسد که یکی از اهداف آنها محاصره ایران باشد و در طولانی مدت تهران باید توجه ویژه ای به این اتحاد در قفقاز داشته باشد. وگرنه بی توجهی می تواند مشکل ساز باشد.
 

>>> این مطالب را هم بخوانید:
تکرار سیاه‌چاله‌ دهه‌هفتاد؛ایران باید تهدید را به‌ فرصت تبدیل کند
سایه‌خطر«بازی بزرگ جدید»بر سر ایران؛چه شد که همسایه‌ به‌این‌روز افتاد؟
بازی زیرپوستی مثلث عربی در افغانستان؛ رقابت‌ پشت‌پرده برای چیست؟

۳۱۱۳۱۲/۲۳