مالچ‌پاشی؛ آخرین مرحله مقابله با ریزگرد‌ها / سرخس نیازمند برنامه‌های بلندمدت و بادوام است

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛ * شمال شرق کشور، در سال‌های اخیر که گردوغبار حاصل از دشت‌های خوزستان و دشت‌های خشکیده عراق مردم مناطق مرکزی و غربی کشور را گرفتار کرده بود، تا حدودی از این مهمان ناخوانده در امان بود. شاید بتوان گفت اولین بار اثر گردوغبار در تابستان ۹۷ بود که به وضوح در آسمان مناطق مرکزی مشهد آسمان دیده شد. تابستان امسال بار دیگر هجوم گردوغبار در آسمان شمال شرق و شرق کشور رخ داد و آلودگی هوا به سطح خطرناک برای همه گروه‌ها رسید.

علی محمد طهماسبی بیرگانی، دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار برای بررسی شرایط به استان رفت و از سرخس بازدید کرد. برخی رسانه‌ها از قول طهماسبی اخباری درخصوص مالچ پاشی در کانون‌های گردوغبار سرخس مطرح کردند که البته در تیتر رسانه‌ها موضوع مالچ سازگار با محیط زیست لحاظ شده بود. با این حال، او به خبرنگار ما توضیح می‌دهد که مالچ پاشی قرار نیست به همین سادگی‌ها در سرخس صورت گیرد.

"شاید بتوان گفت اولین بار اثر گردوغبار در تابستان ۹۷ بود که به وضوح در آسمان مناطق مرکزی مشهد آسمان دیده شد"هرچند فرماندار سرخس در سمینار بیابان زدایی در کانون‌های گردوغبار این شهرستان که چند روز گذشته برگزار شده، سخنرانی کرده و گفته که «با وجود همه خطرات محیط زیستی و اثرات منفی، مجبوریم مساحت بین هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار هکتار از اراضی این شهرستان را مالچ پاشی کنیم».

البته طهماسبی به خبرنگار ما می‌گوید که مالچ پاشی تأکید مدیران استانی بوده و سازمان حفاظت محیط زیست و ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار برای انجام این عملیات ملاحظاتی دارند.

 

ملاحظات ستاد ملی برای مقابله با گردوغبار

دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار توضیح می‌دهد که عرصه‌هایی که در سرخس مدنظر مدیران استانی برای مالچ پاشی هستند، عمدتا عرصه‌های مرتعی یا اراضی زارعی شخم خورده هستند و مالچ پاشی در چنین کاربری‌هایی عرف نیست. در گذشته هم که از این روش استفاده می‌شده، در تپه‌های ماسه‌ای متحرک بوده نه اراضی مرتعی و کشاورزی.

او می‌گوید که در مشهد و سرخس به مدیران استانی گفتیم که درصورتی اقدام به مالچ پاشی صورت می‌گیرد که هیچ اقدام دیگری در آن نقطه خاص قابل انجام نباشد.
به گفته طهماسبی مالچ حتی زیستی یا پلیمری سازگار با محیط زیست و مورد تأیید ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت گردوغبار تنها در صورتی انجام می‌شود که همه راه‌های دیگر امتحان شده باشند و راه دیگری نباشد.

او توضیح می‌دهد: عمده مطالبی که در مشهد و سرخس مطرح شد این بود که اقدامات برای مقابله با ریزگرد‌ها باید اولا گستره وسیعی را شامل شود و ثانیا کم هزینه باشد و مشارکت مردم را هم دخیل کند تا به اثربخشی کامل برسد.

دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار ادامه می‌دهد: این اقدامات باید در راستای افزایش سبد غذایی مردم هم باشد؛ اینطور که مرتع دار و کشاورز به سود خود برسند. حفاظت، قرق، مدیریت چرا در اراضی مرتعی و کشاورزی حفاظتی در اراضی کشاورزی در اولویت هرگونه اقدام برای مقابله با ریزگرد‌ها است.

او می‌گوید که اگر قرار بر مالچ پاشی هم باشد در سطوحی بسیار کمتر از دو کاربری مطرح شده در سرخس خواهد بود که همان مقدار هم با بررسی کارشناسی و به عنوان راهکار پایانی و نهایی باید مدنظر قرار گیرد و از مالچ سازگار با محیط زیست استفاده شود.

به گفته طهماسبی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در حال مطالعه همان سطوح مشخص شده در سرخس است.

 

بسته مقابله با گردوغبار باید کامل باشد

او می‌گوید: تأکید ما این است که بسته مقابله با گردوغبار باید کامل باشد و به تصویب و تأیید همه نهاد‌های مربوطه برسد و ارگان‌های اجرایی و نظارتی براساس آن نظر بدهند تا اعتبارات مرتبط را پیگیری کنیم و اختصاص دهیم؛ بنابراین تصمیم گیری نهایی فرد نیست، گروهی است که ستاد مقابله با پدیده گردوغبار هم یکی از اعضای این گروه است.

دبیر ستاد مقابله با گردوغبار این روند بر مبنای سیاست‌ها و راهبرد‌های مصوب ستاد ملی است که همه دستگاه‌های مرتبط در آن عضو هستند یا معاون وزیر این دستگاه‌ها در جلسات حضور داشته است. دولت سیزدهم هم این سیاست‌ها و راهبرد‌ها در دستگاه‌های مختلف تعیین و ابلاغ کرده است.

گفته می‌شود که ۱۳۰ هزار هکتار از ۲۰۰ هکتار اراضی شهرستان سرخس درگیر پدیده گردوغبار است.

مقابله با این پدیده نیاز به برنامه ریزی بلندمدت دارد و مسلما پاشیدن مالچ روی سطوح گسترده، حتی به عنوان درمان موقت هم کارساز نیست؛ چون در هر صورت آنجه به صورت مالچ در این اراضی پخش می‌شود، شامل ذراتی مغایر با طبیعت و محیط زیست منطقه است که احتمال ایجاد اختلال در اکوسیستم را هم دارد.