کره جنوبی و تاملی در باب دیپلماسی فرهنگی جومونگی

خبرگزاری مهر _

گروه فرهنگ و ادب: جواد امینی منش رئیس روابط عمومی سازمان فرهنگ ارتباطات اسلامی یادداشتی را با عنوان «دیپلماسی فرهنگی جومونگی» نوشته که برای انتشار در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته است. نویسنده مطلب در این یادداشت به توجه کشور به فرهنگ و تمدن کره جنوبی پرداخته است.

مشروح متن این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:

در سال‌های اخیر بسیار اسم کره جنوبی را به واسطه سریال‌هایی که از این کشور در تلویزیون ما پخش شده است می‌شنویم؛ کمتر کسی هست که سریال جومونگ و یانگوم را ندیده یا دست کم اسم آنها را نشنیده باشد؛ از رهگذر این تولیدات فرهنگ و زبان کره‌ای برای بسیاری از ایرانیان جلب توجه کرده و به خصوص در نسل کم سن و سال ایرانی شیفتگانی را برای خود دست و پا کرده است. جالب است که بدانیم این توجه به کُره و فرهنگ و تمدن آن به عنوان کشور کوچکی در کرانه شرقی آسیا صرف ما ایرانی‌ها نیست و امروز برای بسیاری از مردم جهان محلی از اعراب دارد.
اما سوال اینجاست که چرا و به ناگهان فرهنگ و تمدن این کشور به چشم مردم دنیا آمده است؟

کره جنوبی سالهاست که برنامه بلندمدتی را برای شناساندن هویت خود به مردم جهان دنبال می‌کند و توجهات جهانی به فرهنگ و تمدن این کشور نتیجه به بار نشستن همین برنامه‌ها و سیاست هاست. سیاست‌هایی که در صادرات فرهنگی به مدد بهره گرفتن از صنعت سینما، تصویر و موسیقی اشاعه زبان و فرهنگ این کشور را با بسته بندی جذابی به مخاطبانی جهانی عرضه کرده‌اند.

نکته کلیدی در موفقیت کره جنوبی این است که در حین حال که تمام تلاش خود را وقف صادرات فرهنگ و تقلی برای حضور در بازارهای جهانی کرده اما برای این ادغام زبان خود را از تولیداتش حذف نکرده است؛ آنان اگرچه امروز گروه‌های موسیقی مشهوری چون بی تی اس-BTS؛ گروه پسرانه هفت نفره اهل کره جنوبی (در سال ۲۰۱۹، بی‌تی‌اس سالانه بیش از ۴٫۶۵ میلیارد دلار، یعنی ۰٫۳ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور، برای اقتصاد کره جنوبی ارزش دارد و یک نفر از هر ۱۳ توریست خارجی را به کره جنوبی جذب می‌کند)، فیلم سینمای شاخصی چون انگل-paraside (نخستین فیلم غیر انگلیسی‌زبان که برنده جایزه بهترین فیلم از مراسم اسکار ۲۰۱۹ شد)؛ و سریالی مشهوری چون بازی مرکب-Squid Game؛ مجموعه تلویزیونی درام بقا ساخته کره جنوبی که توسط هوانگ دونگ-هیوک برای نتفلیکس ساخته شد (در هفته اول نمایش، به یکی از پربیننده‌ترین مجموعه‌های نتفلیکس در ۹۰ کشور تبدیل شد و ۲۸ روز پس از انتشار با بیش از ۱۱۱ میلیون بیننده، رکورد بریجرتون را شکست و به پربیننده‌ترین مجموعه این شبکه تبدیل شد (را در کارنامه خود دارند اما ویژگی همه این آثار زبان کره‌ای است؛ زبانی که به شدت و بسیار غلیظ با فرهنگ کره‌ای عجین شده است. امروز زبان کره‌ای به لطف صنعت فرهنگی اقتصادمحور و برنامه ریزی شده کره جنوبی به گوش مردم جهان آشنا شده است.

"جالب است که بدانیم این توجه به کُره و فرهنگ و تمدن آن به عنوان کشور کوچکی در کرانه شرقی آسیا صرف ما ایرانی‌ها نیست و امروز برای بسیاری از مردم جهان محلی از اعراب دارد"زبانی که نه ساده و روان نیست اما جای خود را بازکرده است. قطعاً کره اگر می‌خواست با استفاده از زبان انگلیسی به صنعت فرهنگی جهان ورود کند راه هموارتر و مخاطب بیشتری داشت اما آنان از زبان خود دست نکشیدند چرا که هدفی بزرگ‌تر داشتند و آن اشاعه فرهنگی و سبک زندگی کره‌ای بود؛ چیزی که امروز به آن دست یافته‌اند و همانند تجربه آمریکا مردم جهان امروز درک و دریافتی از سبک زندگی این ملت آن گونه که خودشان می‌خواستند، دارند. سبکی که هم ساده است و هم مدرن و هم سخت است و هم سهل؛ و تمایل به دیدن و حتی تجربه این سبک زندگی سالانه گردشگران بسیاری را به این کشور می‌کشاند.

کره جنوبی مثال موفقی از این فلسفه است که برای اثرگذاری بر ذهن مردم سایر کشورها و اشاعه فرهنگی باید زبان خود را گسترش و سیطره داد. تجربه زبان انگلیسی کاملاً گویاست که در جامعه جهانی هر تمدنی که قدرتمندتر و فراگیر بوده، دیگران را ناگزیر به استفاده از زبان خویش کرده است.

رابطه زبان و فرهنگ رابطه‌ای ناگسستنی است؛ چراکه انسان‌ها با استناد و استفاده از زبان است که می‌توانند فرهنگ و آنچه بدان می‌اندیشند، عمل می‌کنند و باور دارند را به دیگران منتقل کنند.
زبان یک ملت صرف ادای مجموعه‌ای از حروف نیست و مفاهیم سنگین و متنوع یک فرهنگ را دربرمی گیرد؛ آنچه سالهاست تحت عنوان سبک زندگی آمریکایی به ویژه با استفاده از بازوی قدرتمند هالیوود دنبال می‌شود ساخت فیلم‌های سینمایی به زبان انگلیسی و با تلفظ آمریکایی است. در این مفهوم آمریکا از قدرت خودش در اقتصاد و سیاست با تمسک به ابزار سینما که ترکیبی از زبان و هنر استفاده می‌کند تا سبک زندگی مطبوع خود را رواج دهد.

سبکی از زندگی که ارزش‌های آمریکایی را اشاعه می‌دهد.

شاید به نظر برسد که مفهوم سبک زندگی در زبان و ادبیات فارسی موضوعی تازه است اما لازم است بدانیم که این مفهوم (سبک زندگی) و موضوعات مرتبط با آن از دیرزمانی در متون تعلیمی ادبیات فارسی موردتوجه بوده و از آن با عنوان «سیاست یا تدبیر منزل» یاد شده است. در حقیقت از اواخر عصر قاجار توجه به مسائلی چون سبک زندگی و آموزش شیوه‌های زندگی کردن رونق می‌گیرد و گویی بار دیگر ادبیات تعلیمی به سبک و شیوه‌ای تازه رواج می‌یابد؛ مؤلفه‌های تدبیر منزل یا ادبیات تعلیمی را می‌توان در زمره مواردی چون آداب معاشرت، اصول خانه داری، سلامت جسمی و طرز پوشش ملاحظه کرد.

اما فایده استفاده از زبان در ترویج سبک زندگی چیست؟ پاسخ ساده است کشوری که سبک زندگی و فرهنگ خود را به سایر ملل ارائه داده و مورد اقبال واقع می‌شود در حال انتقال ارزش‌ها، باورها و اصول خود به دیگران است. هرچه پذیرش فرهنگ یک کشور برای مردم کشورهای دیگر تسهیل شود اثرگذاری و به طبع قدرت آن کشور در عرصه جهانی افزایش می‌یابد.

در نتیجه بسیار نیاز داریم که به اهمیت زبان و اثرگذاری سبک زندگی فرهنگی در مواجهه با جهان برون مرزی دقت کنیم. وقتی تولیدات هدف گذاری شده خود را توأمان با زبان فارسی به خارج از کشور ارائه کنیم می‌توانیم الگو و سبک زندگی موردنظرمان را نیز به آنان عرضه کنیم و اثرگذار باشیم. تلاش برای تولیدات فاخر فرهنگی که بدون حذف زبان فارسی می‌کوشند تا به رقابت در فضای جهانی بپردازند یکی از راه‌هایی است که به تجربه اثبات شده که به جواب می‌رسد پس برنامه ریزی و فراهم سازی شرایط تولید در این عرصه می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در رونق سبک زندگی ایرانی-اسلامی در جهان داشته باشد.

رایزنان فرهنگی کشورمان، در میدان دیپلماسی فرهنگی، به مثابه ناخدایانی هستند که می‌توانند کشتی داشته‌های فرهنگی مان را به سلامت در دیاری دیگر، هدایت کنند و به سرمنزل مقصود برسانند.

شناخت عرصه‌های اثرگذار، استفاده از بهترین متخصصان در هر حوزه فرهنگی، تبلیغات مؤثر، تاکید بر زبان فارسی، شناخت نیاز بازار و ارائه محتوای موردنظر داخلی متناسب با نیاز بازارهای خارجی از جمله مواردی است که دستگاه دیپلماسی فرهنگی می باید که بر آن همت گمارد و دستاوردهای شیرین آن را تقدیم کشور کند.