بریتانیا عربستان را به خاطر پول دوست دارد

نویسنده: سیمون تیسدال

دیپلماسی ایرانی: انتقادات «بوریس جانسون»، وزیر امور خارجه انگلیس در خصوص بمباران های غیرقانونی عربستان سعودی در یمن و جنگ های نیابتی مهلک و مرگ آور این کشور با ایران در سوریه تا حد بسیار زیادی دقیق و درست هستند. اما متأسفانه انتقاداتی از این دست تغییری در سیاست های بریتانیا ایجاد نخواهند کرد و موضع گیری مشخص دولت بریتانیا نسبت به اظهارات اخیر وزیر امور خارجه این کشور به وضوح نشان داد که سخنان وی، بیانگر مواضع انگلیس نیست. در حقیقت سخنان جانسون ثابت کرد که وی مهره نامناسبی برای ریاست دستگاه دیپلماسی بریتانیا است.

"دانش کم چیز خطرناکی است" و هر زمان که جانسون زبان به سخن باز می کند، این گزاره را بیش از پیش اثبات می کند. اظهارات تند و کوبنده هفته گذشته جانسون در خصوص عربستان سعودی نیز از این قاعده مستثنی نیست. شایان ذکر است که چند روز پس از این اظهارات، جانسون با حضور در برنامه «اُندرو مار» از رژیم عربستان سعودی دفاع کرده است.

این حقیقت دارد که مقامات سعودی از دولت ضعیف و ناتوان یمن در برابر شورشیان تحت الحمایه ایران پشتیبانی کنند و تلاش می کنند تا دولت یمن را همچنان سر پا نگه دارند.

"اظهارات تند و کوبنده هفته گذشته جانسون در خصوص عربستان سعودی نیز از این قاعده مستثنی نیست"این که جانسون رهبران سعودی را به گردانندگان نمایش خیمه شب بازی تشبیه کرده نیز چندان غیرمنطقی و نامعقول نیست. این درست است که بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی سازمان ملل، ۶۰ درصد از ۲۰۶۷ غیرنظامی کشته شده در جنگ یمن از ژوئیه سال گذشته تاکنون، به واسطه بمباران و حملات هوایی عربستان سعودی بوده است (ذکر این نکته ضروری است که آمار تلفات و کشته شدگان جنگ یمن کمتر از میزان اصلی برآورد شده است).

این درست است که بر اساس اعلام پنل شورای حقوق بشر سازمان ملل در ماه ژانویه، ۱۱۹ حمله هوایی انجام شده از سوی عربستان سعودی، ناقض قانون بین المللی حقوق بشر بوده است. این حقیقت دارد که در میان میلیون ها آواره یمنی، کودکان بیش از سایرین متحمل رنج و سختی شده اند. اما جانسون در اظهارات خود همچنان معتقد است که بریتانیا و عربستان سعودی متحدان بسیار نزدیکی هستند و اقدامات عربستان سعودی در یمن خط قرمزهای قانونی و اخلاقی را رد نکرده است. جانسون در سخنان خود به این موضوع اشاره کرده که اختلافات سیاسی به وجود آمده میان مسلمانان شیعه و سنی موجب سوء استفاده از اسلام شده و در حال حاضر نیز جای خالی رهبران فهیم و روشنفکر در منطقه به شدت احساس می شود.

این اظهارات و انتقادات جانسون همگی درست و بجا است.

اما بریتانیا در این جنگ جانب بی طرفی را رعایت نکرد. مقامات بریتانیا از تلاش های آمریکا و اسرائیل برای انزوا و تضعیف هر چه بیشتر تهران حمایت و پشتیبانی کردند و همه با هم از پرونده تسلیحات هسته ای ایران که هیچ گاه نیز به اثبات نرسید به عنوان اهرم فشاری علیه این کشور استفاده کردند. بریتانیا در همین حال به حمایت های خود از عربستان سعودی ادامه داد و به بزرگترین تأمین کننده تسلیحات عربستان تبدیل شد.

بریتانیا در این مدت همواره چشم خود را به روی مسائلی همچون نقض حقوق بشر در عربستان سعودی، اعدام های بیشمار در این کشور و همچنین سرکوب و دستگیری فعالان حقوق بشر در بحرین بست. یکی از اتهاماتی که همواره به عربستان سعودی وارده بوده این است که برخی از افراد ثروتمند سعودی چه در گذشته چه در حال حاضر از گروه هایی همچون القاعده و داعش پشتیبانی مالی کرده و بودجه های لازم برای آنان را تأمین می کنند. مقامات عربستان سعودی این اتهام مطرح شده را به شدت تکذیب کرده اند و بریتانیا نیز در این خصوص موضع سکوت را اختیار کرده است.

"این که جانسون رهبران سعودی را به گردانندگان نمایش خیمه شب بازی تشبیه کرده نیز چندان غیرمنطقی و نامعقول نیست"ماه گذشته، دو کمیته پارلمانی بریتانیا پیشنهاد داد که فروش تسلیحات به ریاض به حالت تعلیق در آید، اما بوریس جانسون به عنوان وزیر امور خارجه بریتانیا مخالفت خود را با این طرح اعلام کرد. پیش از این نیز جانسون با برنامه مطرح شده از سوی حزب کارگر به منظور توقف کامل فروش تسلیحات مخالفت و عنوان کرد که این اقدام موجب کاهش نفوذ بریتانیا در عربستان خواهد شد. اما به نظر می رسد که اظهارات ناشیانه، توهین آمیز اما درست جانسون در رم ممکن است دقیقاً این نتیجه را به همراه داشته باشد.

سوالی که در این جا مطرح می شود این است که با این اظهارات مطرح شده از سوی جانسون چه تغییری در روابط میان بریتانیا و عربستان سعودی به وجود خواهد آمد؟ روابط بریتانیا و عربستان سعودی مدت هاست که به رابطه ای مسموم، فاسد و ناسالم تبدیل شده است. دولت و تمام کسانی که از ارتباط با عربستان سعودی حمایت و پشتیبانی می کنند این گونه استدلال می کنند که اتحاد با عربستان سعودی دارای اهمیت استراتژیک است. سال گذشته «دیوید کامرون» مدعی شد که همکاری اطلاعاتی دولت بریتانیا با عربستان سعودی موجب جلوگیری از بروز حملات تروریستی در بریتانیا شده است.

هیچ شکی نیست که قرارداهای تسلیحاتی منعقد شده میان عربستان سعودی و بریتانیا برای صنعت بریتانیا اهمیت بسیاری دارد و موجب ایجاد اشتغال و ورود ارز به این کشور می شود.

برخی نیز در این میان این گونه استدلال می کنند که از آن جا که رفتارهای ایران همچنان غیرقابل پیش بینی است، عربستان سعودی یک سنگر مهم برای بریتانیا محسوب می شود. «ترزا می»، نخست وزیر بریتانیا نیز در سفر هفته گذشته خود به منطقه و دیدار با رهبران کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، زمینه را  برای روابط و تعاملات تجاری میان بریتانیا و عربستان سعودی در دوران پس از برگزیت ایجاد کرد و بدین ترتیب توجیه قابل قبولی را برای ارتباط با این کشور یافت و کودکان صنعا را به دست فراموشی سپرد.

اگر جانسون به حرف ها و اظهارات اخیر خود واقعاً پایبند است و به ارزش های بریتانیا نیز احترام می گذارد وقت آن رسیده تا وی و در کل دولت بریتانیا اقداماتی را در خصوص عربستان سعودی انجام دهند. به عنوان مثال تا زمانی که سازمان ملل به پیروی عربستان سعودی از قوانین بین المللی مهر تأیید نزده است، بریتانیا می تواند فروش تسلیحات به این کشور را به حالت تعلیق در آورد، می تواند از مدافعان حقوق بشر در بحرین حمایت و پشتیبانی کند، شاهزاده «محمد بن سلمان»، جانشین ولیعهد عربستان سعودی را برای انجام اصلاحات داخلی در این کشور به خصوص انجام اصلاحاتی در موضوع حقوق زنان تشویق و ترغیب کند، در مقابل دونالد ترامپ و سیاست های وی بایستد و همان رویکرد دولت اوباما را در خصوص ایران را ادامه دهد و در نهایت تلاش کند تا ذهنیت عربستان سعودی و مسلمانان سنی را نسبت به جنگ مذهبی تغییر دهد.

منبع: گاردین / مترجم: زهره شهریاری