نیازمند همکاری بیماران کرونایی بهبود یافته‌ایم/ دومین کشوری هستیم که پلاسما درمانی را شروع کردیم / با سخت‌گیرانه‌ترین استاندارد پلاسما می‌گیریم و امن هستیم/ کرونا، ویروسی «عادل» است، حتی در گروه های خونی

مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران گفت: با توجه به توفیقاتی که در پلاسما درمانی حاصل شد، تقاضا‌ها در این خصوص تا جایی افزایش یافت که نیمی از پلاسمای دریافتی خارج از کارآزمایی صرف درمان شد.

به گزارش «تابناک»؛ دکتر پیمان عشقی در نشست آنلاین با اصحاب رسانه گفت: اگر کسی دو هفته از بهبود علائم بالینی او در مورد ابتلا به کرونا گذشته باشد و چه بستری بوده و چه در منزل مورد مراقبت قرار گرفته، مشروط به اینکه تست «پی سی آر» (PCR) منفی کرونا داشته باشد، می‌تواند پلاسما اهدا کند. البته اگر یک ماه از بهبودی وی گذشته باشد، نیازی به تست ندارد.
 
وی افزود: بر اساس استاندارد‌هایی که اکنون در بانک خون‌های معتبر جهان در مورد کرونا مورد تایید است، سخت گیرانه ترین استاندارد را ما در ایران انتخاب کرده‌ایم و جدای اهدای خون که می شود از آن پلاسما استحصال کرد، اکنون بهبود یافتگان کرونا می‌توانند تنها پلاسما هم اهدا کنند و برای این کار چهارده مرکز در سراسر کشور در دسترش ایشان است.

رئیس سازمان انتقال خون گفت: بر اساس استاندارد ما، کسانی که ۲۸ روز از بهبود علائم بالینی آن‌ها گذشته و حالشان خوب شده و اگر بستری بوده مرخص شده یا اگر در منزل مورد مراقبت بوده و بهبود یافته اند، آخرین روزی که فرد به یاد می‌آورد که بهبود یافته ملاک قرار می‌گیرد و ۲۸ روز پس از آن، فرد به تست هم نیاز ندارد و می‌تواند اهدای خون انجام بدهد.   وی افزود: البته ما از بیماران می‌خواهیم که خون اهدا نکنند و پلاسما اهدا کنند. این فرایند به این صورت است که فرد به دستگاهی ویژه متصل می شود که پلاسمای خون فرد یا همان زردابه خونش را جدا می کند و گلبول های خونش به فرد بازمی گردد. در این روش تنها ۵۰۰ سی سی پلاسما از فرد دریافت می شود.

"این فرایند به این صورت است که فرد به دستگاهی ویژه متصل می شود که پلاسمای خون فرد یا همان زردابه خونش را جدا می کند و گلبول های خونش به فرد بازمی گردد"البته فرد باید مثل اهدای خون قبلش مصرف مایعات را افزایش داده باشد و بعد هم مایعات مصرف کند.   عشقی در ادامه در پاسخ به سوالی در خصوص دریافت پلاسما توسط بخش خصوصی گفت: جمع کردن پلاسما وظیفه سازمان انتقال خون است و در اساسنامه مان هم مورد تاکید قرار گرفته است اما بخش خصوصی ابراز تمایل به همکاری کرد و به صورت کارآزمایی بالینی مشغول به کار شده است.   رئیس سازمان انتقال خون کشورمان در پاسخ به سوالی در خصوص کاهش مصرف خون در بحران کرونا در ایران و جهان گفت: درست است که با بحران کرونا مصرف خون و فرآورده های خونی در جهان کاهش یافت اما اهدای بیش از آن با کاهش مواجه شد تا جایی که اسفند ۹۸ به نسبت اسفند ۹۷، اهدای خون در کشورمان ۳۵ درصد کاهش یافت. البته این کاهش در برخی کشورهای صاحب نام تا ۷۵ درصد نیز رسید.   وی افزود: در دو هفته نوروز میزان درخواست خون نسبت به سال گذشته حدود ۴ تا ۵ درصد کاهش داشت، اما اهدای خون هم حدود ۲۰ درصد کاهش یافت.

در شروع بحران شرایط به گونه ای پیش رفت که هفته سوم اسفند، دقیقا روز ۱۷ اسفند، ذخایر خون کشور به چهار روز رسید که نگران کننده بود. البته از آن روز به بعد فعالیت هایمان جواب داد و اکنون به جایی رسیده ایم که شش روز ذخیره داریم؛ در نرم جهانی، شش تا هفت روز ذخیره «خوب» است و بالای هفت روز، مازاد محسوب می‌شود.     عشقی در ادامه گفت: ذخیره خونی کشور روزانه رصد می‌شود و با توجه به رسیدن ماه مبارک رمضان و شروع اعمال جراحی و فعالیت‌های روتین بیمارستان‌ها نیاز به همکاری مردم برای نجات جان هموطنان و بیماران داریم. البته در تمام ایام بحران کرونا، بالای ۹۰ درصد درخواست خون‌ها پاسخ داده شده که مربوط به بیماران تالاسمی، سرطان، شیمی درمانی، تروماها، بیماران دیالیزی و فوریتی بوده است. الان نگران این هستیم که با وجود این‌که اهدای خون امیدوارکننده است، با افزایش درخواست خون، دچار مشکل نشویم.

"البته فرد باید مثل اهدای خون قبلش مصرف مایعات را افزایش داده باشد و بعد هم مایعات مصرف کند"   وی افزود: از مردم می‌خواهیم برای اهدای خون به ویژه در ماه رمضان هم مراجعه کرده و همکاران ما در بیمارستان‌ها هم تقاضای خون را مدیریت کنند. از سوی دیگر تلاش داریم که پایگاه‌های سیار بیشتری با کمک شهرداری‌ها فراهم کنیم و در اختیار مردم بگذاریم تا بدون این‌که بخواهند به پایگاه‌های انتقال خون مراجعه کنند، به این پایگاه‌های سیار برای اهدای خون بروند.   رئیس سازمان انتقال خون با تاکید بر اینکه «سالانه دو میلیون و ۵۰۰ هزار نفر برای اهدای خون مراجعه می‌کنند که از دو میلیون و صد هزار نفر خون گرفته می‌شود و شرمنده ۴۰۰ هزار نفر دیگر می‌شویم»، در پاسخ به سوالی در خصوص تدابیر ویژه شب قدر گفت: اگر در شب های قدر اجازه برگزاری مراسم مذهبی داده شود، مثل هر سال طرح نذر خون در نزدیکی برخی محل های تجمع اجرا خواهد شد.
وی در پاسخ به سوالی در خصوص نگرانی از مراجعه به پایگاه های انتقال خون گفت: همواره تاکید کرده ایم که بعد از منازل مردم، امن ترین جا برایشان پایگاه های انتقال خون است و ما به شدت در این خصوص مراقبیم تا جایی که کوچکترین نشانه ای در فرد ببینیم، از او خون نمی گیریم و برای رعایت فاصله گذاری هم برخی مراجعان را بازمی گردانیم. البته بسیاری از کشور‌ها استاندارد‌های اهدای خون را پایین آوردند، اما در ایران این اقدام را انجام ندادیم و بنابراین خون‌هایی که در اختیار بیماران قرار می‌گیرد با سخت‌گیرانه‌ترین استاندارد‌های جهانی قابل بررسی است.

عشقی در پاسخ به سوالی در مورد گروه‌های خونی که بیشتر مبتلا به کرونا شدند، اظهار کرد: بیماران کرونا مثل بقیه بیماران از همه گروه‌های خونی هستند.

برخی مقاله‌های منتشر شده در این زمینه اعتبار علمی زیادی ندارد. همان توزیع گروه خونی در سطح جامعه در میان مبتلایان به کرونا نیز وجود دارد. ویروس کرونا ویروس عادلی است و همان گونه که فقیر و غنی را مبتلا می کند، همه گروه های خونی را هم مبتلا می کند.

وی در پاسخ به سوالی در خصوص چرایی دریافت هزینه از مراکز درمانی برای ارائه خون و فرآورده های خونیِ اهدا شده گفت: این هزینه حداقلی که دریافت می شود برای ما سودآوری ندارد و تنها به دو دلیل دریافت می شود: یکی اینکه ده پانزده فرآورده خونی داریم که با انجام کار اضافه روی خون به دست می‌آیند و هزینه فیلتر و پاکت و اشعه دارند و دوم اینکه دریافت این مبلغ مدیریت مصرف را در مراکز درمانی به دنبال دارد، چون قدر چیزی که رایگان باشد دانسته نمی شود.  
رئیس سازمان انتقال خون ایران در پاسخ به سوال «تابناک» درباره میزان پلاسمای مورد استفاده برای پلاسمادرمانی بیماران کرونایی، گفت: پلاسما درمانی یعنی استفاده از پلاسمای خون افراد بهبود یافته برای درمان بیماران، چراکه در خون بهبود یافتگان پادتن باقی می ماند. این روش سابقه صد ساله دارد و از آنفلوانزای اسپانیایی شروع شده و بعد در درمان بسیاری از بیماری ها مورد استفاده قرار گرفته است.

"  وی افزود: در دو هفته نوروز میزان درخواست خون نسبت به سال گذشته حدود ۴ تا ۵ درصد کاهش داشت، اما اهدای خون هم حدود ۲۰ درصد کاهش یافت"  وی افزود: سازمان بهداشت جهانی توصیه کرد که از این روش استفاده شود و چین اقدام به این کار نمود و بعد از چین، ما دومین کشوری هستیم که از این روش استفاده کردیم و به نتایج خوبی رسیدیم. البته بنده در مقام محقق باید  اصل بی طرفی را رعایت کنم و بگذارم کارآزمایی های بالینی در این خصوص به نتیجه برسد. اساسا همه درمان ها حتی اگر تجویز آب هم باشد، باید کارآزمایی بالینی شود و در صورتی که در نتایج موفق باشد برای عموم تجویز شود.   عشقی در ادامه گفت: کارآزمایی بالینی قواعدی دارد از جمله اینکه یک گروه مورد و یک گروه شاهد انتخاب می شود که به یک گروه درمان داده می شود و گروه دیگر داده نمی شود تا نتایج مشخص شود. از آنجایی که بیماری کووید۱۹ ناشناخته است و پلاسما درمانی در مرحله کارآزمایی بالینی است، تجویزها متفاوت است و برخی پزسکان یک بار در روز ۲۰۰ سی سی تزریق را تجویز می کنند و برخی دو بار تزریق ۲۰۰ سی سی در روز را.

وی در پاسخ به سوال دیگر «تابناک» در خصوص موانع بروکراتیک در مسیر اهدای خون، گفت: برخی از سخت‌گیری‌ها برای اهدای خون ضرورت دارد و بروکراسی نیست.

به عنوان مثال ما هم شماره موبایل و هم شماره تلفن ثابت اهداکننده را دریافت می‌کنیم. اگر از خون بیماری متوجه مشکلی شویم، باید این مشکل را به سرعت به او اطلاع دهیم. گاهی هم موبایل را پاسخگو نیستند و باید تلفن ثابت فرد را هم داشته باشیم. دریافت کد ملی هم که ضرورت دارد.   رئیس سازمان انتقال خون با تاکید بر اینکه توفیقات به دست آمده در پلاسما درمانی موجب شده تقاضاهای فراوانی از نقاط مختلف کشور برای دریافت پلاسما داشته باشیم، افزود: این تقاضاها موجب شد از ۴۰۰ واحد پلاسمای دریافت شده نصفش خارج از کارآزمایی بالینی صرف درمان بیماران شود.

"در شروع بحران شرایط به گونه ای پیش رفت که هفته سوم اسفند، دقیقا روز ۱۷ اسفند، ذخایر خون کشور به چهار روز رسید که نگران کننده بود"  وی در پاسخ به سوالی درباره مشکل کمبود خون برای مصرف برخی بیماران خاص به‌ویژه در ابتدای فروردین ماه، گفت: پرس‌وجو کردیم که چرا بیماران شاکی هستند و اعلام می‌کنند که خون کم است، متوجه شدیم که بیمارستان‌ها درخواست‌های کمی را ارائه می‌دهند تا فاصله گذاری بین بیماران را رعایت کنند. در شرایط معمول جامعه این فاصله‌گذاری وجود نداشت، بنابراین مراکز درمانی برای حفظ فاصله‌گذاری بین بیماران، مجبور شدند که نوبت را با فاصله بیشتر بدهند و بر این اساس بیماری که همیشه سه هفته یک بار مراجعه می‌کرده، حالا چهار هفته یک بار باید مراجعه کند.   عشقی افزود: رعایت فاصله گذاری موجب شده بود این احساس در بیمار ایجاد شود که خون کم است، در حالی که اینطور نبود. البته در بیمارستان ها کار غیرعلمی نکرده بودند و نتیجه همین اقدام را حالا می توانیم ببینیم. اینکه میزان بیماران تالاسمی به کرونا کمتر از میزان ابتلای دیگر گروه های مردم به ویروس است.

    وی در پاسخ به سوالی در خصوص هزینه پلاسمادرمانی گفت: یکی از چیز‌هایی که در فضای مجازی منتشر شد این بود که گفتند پلاسما درمانی روش پرهزینه و سختی است. این مورد هم حتی ارزش پاسخ دادن نداشت، اما تیم اقتصاد درمان برای این موضوع گذاشتیم تا محاسبه کنند که هزینه تامین و نگهداری و حتی پول برق فریزر و پرسنل خدماتی را هم حساب کنند. این هفته قرار است در شورای پژوهشی طب انتقال خون این موضوع به بحث گذاشته شود و عدد آن بعد از محاسبه اعلام خواهد شد.

عشقی در ادامه گفت: تامین پلاسما برای برخی کشور‌ها مشکل است و تامین آن برای ما ساده است. اگر این روش پرهزینه باشد، این قدر در دنیا گسترش پیدا نمی‌کرد. سازمان غذا و دارو آمریکا اجازه استفاده از این روش را داده است.

"البته از آن روز به بعد فعالیت هایمان جواب داد و اکنون به جایی رسیده ایم که شش روز ذخیره داریم؛ در نرم جهانی، شش تا هفت روز ذخیره «خوب» است و بالای هفت روز، مازاد محسوب می‌شود"فرانسه، ایتالیا و انگلستان هم این کار را انجام داده‌اند. این روش پرهزینه نیست و ساده و در دسترس است. البته شدیدا نیازمند همراهی بیماران بهبود یافته هستیم. دیروز در نیویورک هزار نفر اهدای پلاسما انجام داده‌اند، اما این روش هنوز برای مردم ما جا نیفتاده است.
  وی افزود: هنوز باور اهدای پلاسما در بهبود یافتگان کرونا وجود ندارد و این باور باید ایجاد شود. این تلاش باید از طرف سازمان انتقال خون و روابط عمومی و رسانه‌ها انجام شود که حرف‌های ناصحیح منتشر نشود.

گاهی می‌گویند پلاسمای مردم را می‌گیرند و می‌فروشند که این موارد اصلا ارزش پاسخ دادن هم ندارد. از افرادی که کرونا گرفته و بهبود یافته‌اند می‌خواهیم به شکرانه بهبود، به مراکز تعیین شده مراجعه کنند و حتی هزینه رفت و آمد هم توسط سازمان انتقال خون تقبل می‌شود تا پلاسما اهدا کنند.   رئیس سازمان انتقال خون در پاسخ به سوالی درباره استفاده از آنتی بادی خاص ویروس کرونا که از پلاسما جدا شده باشد، گفت: همه ویروس‌ها شبیه هم نیستند و پاسخ ایمنی بدن در مقابل ویروس‌ها هم شبیه هم نیست. هنوز درباره نوع آنتی بادی و سطح حداکثری و سطح حداقلی آن‌ها در ویروس کرونا، اتفاق نظر وجود ندارد. این موضوع در مورد هپاتیت بی کاملا شناخته شده است؛ بنابراین خیلی زود است که درباره رفتار ویروس و سیستم ایمنی بدن اظهار نظر کنیم، اما درباره اینکه آیا امکان جداسازی آنتی بادی خاص این ویروس از پلاسما وجود دارد، باید گفت بله؛ امکان جداسازی و تغلیظ و تخلیص وجود دارد.

"البته در تمام ایام بحران کرونا، بالای ۹۰ درصد درخواست خون‌ها پاسخ داده شده که مربوط به بیماران تالاسمی، سرطان، شیمی درمانی، تروماها، بیماران دیالیزی و فوریتی بوده است"  وی افزود: در برخی کشورها این کار شروع شده و حتی همکاران ما در بخش خصوصی هم مدعی شده اند توانایی انجام این کار را دارند که ما این ادعاها را بررسی می کنیم و اگر تایید شد و به جداسازی فاکتور رسید، مثل درمان تالاسمی که فاکتور ۸ فقط تزریق می شود، فاکتور خاص کووید ۱۹ تزریق خواهد شد.
عشقی در پاسخ به سوالی در مورد زمین پالایشگاه خون اظهار کرد: مسئله زمین پالایشگاه کاملا حقوقی است. وزارت بهداشت در مجموعه دولت نسبت به تقدم و تاخر انجام وظیفه شرکت پالایش و پژوهش پلاسما بر تصاحب این زمین اعتراض جدی و پافشاری کرد. در دوره‌ای یک واگذاری انجام و قراردادی نوشته شد. شرکت پالایش و پژوهش پلاسما که به بخش خصوصی واگذار شد، تعهدات خود را ایفا نکرده و خواست سند زمین زودتر به این شرکت واگذار شود.

این موضوع نه از نظر وزارت بهداشت و نه از نظر سازمان انتقال خون منطقی نیست. تا وقتی تعهدات به معنی استقرار پالایشگاه و تحویل تولیدات صنعتی به جامعه انجام شود، موضوع واگذاری زمین قابل بحث است.

وی افزود: باید پالایشگاه و داروی مربوطه دیده و سپس زمین واگذار و مسائل حقوقی و حق دولت در این زمینه رعایت شود. در حال حاضر سند این زمین در اختیار دولت است. این شرکت مسائلی مانند عدم همکاری وزارت بهداشت در گذشته و تحریم‌ها را برای توقف فعالیت مطرح می‌کنند و می‌گویند نمی‌توانند تعهدات خود را انجام بدهند.  .