فقدان ژانر مانع پیوند تماشاگر و سینما /سینما، بدون ژانر سینمای بدون چهره است

مهسا بهادری: منصور براهیمی دبیر علمی چهارمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران در آستانه برگزاری این رویداد درباره ارزیابی‌اش از سطح علمی بیان کرد: در این دوره بیش از آنچه من انتظار داشتم، مقالات جدی و درخوری در حوزه «ژانر در سینما» به دستم رسید. اگرچه بعضی از آن‌ها به مرحله نهایی راه پیدا نکردند اما موضوعات شان به خودی خود درخور بود. برای مثال اگر بخواهیم آن را با سینمای بلند مقایسه کنیم، فکر می‌کنم این نوع گسترش مباحث و توجه به موضوعات خاص در حوزه ژانر را حتی در فیلم بلند هم دست کم در سینمای ایران پیش از این ندیده‌ بودم. به نظرم همین که فیلم کوتاه توانست به طور مستقل و بدون این که به اصطلاح به طفیلی نظریه ها و چشم انداز تولید در فیلم بلند تبدیل شود، خود اتفاق مهمی است.

وی افزود: به نظرم می‌آید فیلم کوتاه به موقعیتی رسیده است که بتواند خود را به صورت یک جریان مستقل پیش ببرد و البته همین اتفاق هم افتاده است. اگر این رویکرد همزمان در تولید و پژوهش نیز مدنظر باشد دریچه‌های امید باز خواهد شد.

"اگرچه بعضی از آن‌ها به مرحله نهایی راه پیدا نکردند اما موضوعات شان به خودی خود درخور بود"

براهیمی در پاسخ به این که همزمانی تمرکز بر رویکرد «ژانر» در سینمای کوتاه در جشنواره فیلم کوتاه تهران و چهارمین همایش مطالعات فیلم کوتاه چقدر به تنوع آثار این سینما منجر خواهد شد، عنوان کرد: قطعا اگر چشم انداز نظری ما تغییر کند در تولید وی افزود: به نظرم می‌آید فیلم کوتاه به موقعیتی رسیده است که بتواند خود را به صورت یک جریان مستقل پیش ببرد و البته همین اتفاق هم افتاده است. اگر این رویکرد همزمان در تولید و پژوهش نیز مدنظر باشد دریچه‌های امید باز خواهد شد.

براهیمی در پاسخ به این که همزمانی تمرکز بر رویکرد «ژانر» در سینمای کوتاه در جشنواره فیلم کوتاه تهران و چهارمین همایش مطالعات فیلم کوتاه چقدر به تنوع آثار این سینما منجر خواهد شد، عنوان کرد: قطعا اگر چشم انداز نظری ما تغییر کند در تولید هم تغییراتی حاصل می‌شود. شاید یکی از انسدادها یا موانعی که سینما در پیوند با تماشاگر خود در امر تولید و سرمایه گذاری دارد، فقدان ژانر است.

وی ادامه داد: به نظرم سینما، بدون ژانر سینمای بدون چهره است به این معنا که سینمای ایران ژانرهایی ندارد که پیوند طبیعی آن را با تماشاگر تامین کند. اگر نویسندگان و کارگردانان بر این موضوع تمرکز کنند، تغییرات نگرشی و ژنریک جانشین محتواگرایی خاص آثار می‌شود.

البته ژانری که موسوم به ژانر اجتماعی است و بخش عمده ای از تولیدات را دربرمی‌گیرد، هم به نوعی یک ژانر است اما تاکید بر این که من می خواهم در اثر این نکته را بگویم، محتوا و خاص‌گرایی است و شاید متعلق به سینمای ایران در دهه ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ بوده است اما متاسفانه تغییر بر سر اینکه در فیلم چه بگویم، همیشه بوده است. فیلم یک نوع داد و ستد فکری میان فرم هنری و اندیشه کارگردان، نویسنده و عواملی است که هرکدام به نوعی درگیر تولید هستند. در این فرآیند هم اندیشه تغییر یافته و سینما متحول می‌شود و برمخاطب نیز تغییر دارد. باید امیدوار باشیم این الگو که به همت همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران رقم خورده است، ادامه دار باشد.

این استاد دانشگاه درباره اهمیت همراهی حوزه نظر و عمل با محوریت ژانر در سینما گفت: تاکید بر موضوع ژانر در سینما در همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران کمک کرد تا آنچه اصولی‌تر نوشته شده و ظرفیت پر کردن خلاها و فقر پژوهشی را در نسل جوان را دارد، میدان پیدا کند. چراکه به نظرم یکی از ضعف‌های اصلی حوزه فرهنگ ضعف پژوهش است.

"برای مثال اگر بخواهیم آن را با سینمای بلند مقایسه کنیم، فکر می‌کنم این نوع گسترش مباحث و توجه به موضوعات خاص در حوزه ژانر را حتی در فیلم بلند هم دست کم در سینمای ایران پیش از این ندیده‌ بودم"ما در چهارمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران پژوهش را به این سمت نبردیم که به اصطلاح با ۴ فرمول و طرح پرسش حل شود. بلکه به ذهن پرسشگری که همواره در پی پاسخ‌هایی برای حل مشکلات خود باشد، فکر کردیم و این اساس پژوهش است. افرادی که به مرحله نهایی راه یافتند نیز نه تنها این پرسش را داشتند که توانستند به آن نظم پژوهشی هم بدهند که هر دو عامل شرط بود و البته دیگر دوستان هم پرسش داشتند و شاید در مرحله دوم چندان موفق نبودند.

وی همچنین از همراهی هیات علمی این رویداد تقدیر کرده و گفت: جمع بسیار خوبی برای هیات علمی چهارمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران انتخاب شد که هریک از اعضا از نظر سوابق دانشگاهی، تولید و نقد و تخصص بهترین هستند.

چهارمین همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران با ارائه شش مقاله تخصصی و علمی با محوریت ژانر در سینما روز شنبه ۲۶ آذر از ساعت ۱۵ در خانه اندیشه ورزان به کار خود پایان می‌دهد.

۵۷۵۷