جایگاه جهانی دانشگاه تهران در نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی ارتقا یافت

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، به نقل از دانشگاه تهران، دانشگاه تهران در سال ۲۰۲۳ میلادی در اکثر نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی ارتقای رتبه داشته است. داده‌ها نشان می‌دهند که جایگاه دانشگاه تهران در سال ۲۰۲۳ میلادی، نسبت به سال ۲۰۲۲ میلادی، دست کم در ۱۱ نظام کلیدی و پرآوازه بین‌المللی بهبود یافته است. این نشان‌دهنده کوشش دانشگاه برای ارتقای کیفیت آموزش، پژوهش، و اثرگذاری بر جامعه پیرامونش است. این گزارش، دربردارنده روند جایگاه جهانی دانشگاه تهران در نظام‌های جهانی رتبه‌بندی تا سال ۲۰۲۳ میلادی است.

با آنکه نزدیک به دو دهه از عمر نظام‌های جهانی رتبه‌بندی می‌گذرد، هیچ موضوعی در آموزش عالی به اندازه نظام‌های رتبه‌بندی در تیتر اخبار آموزش عالی نیست. این نظام‌ها با تعریف شاخص‌ها و سنجه‌های گوناگون ارزیابی، جایگاه‌ها مؤسسه‌های آموزش عالی را در برابر یک‌دیگر ارزیابی می‌کنند.

"به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، به نقل از دانشگاه تهران، دانشگاه تهران در سال ۲۰۲۳ میلادی در اکثر نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی ارتقای رتبه داشته است"با این وجود، باید توجه داشت که هدف بیشتر نظام‌های رتبه‌بندی بازاریابی و برندسازی است، نه ارزیابی دقیق و درست مؤسسه‌ها. وجود نظام‌های رتبه‌بندی به ایجاد رقابتی میان مؤسسه‌های آموزش عالی منجر شده است که روز به روز در حال گسترش است. با آنکه این رقابت می‌تواند دانشگاه‌ها را تشویق کند تا برای بهبود کیفیت آموزش، پژوهش، و ارائه خدمات بهتر تلاش بیشتری کنند، نقدهایی جدی نیز به آنها وارد است. به هر شکل، رتبه‌بندی‌های جهانی می‌توانند اعتبار و شهرت دانشگاه را در سطح بین‌المللی افزایش دهند. این امر می‌تواند به جذب دانشجویان و اساتید برجسته، افزایش بودجه پژوهشی، و تقویت همکاری‌های بین‌المللی کمک کند.

از این رو، توجه آنها در جهان امروز برای مؤسسه‌های آموزش عالی انکارناپذیر است.

بیش از ۲۰ نظام جهانی رتبه‌بندی اکنون به ارزیابی مؤسسه‌های آموزش عالی مشغول هستند. با این حال، همه آنها اعتبار یا اشتهار کافی ندارند که در کانون توجه مؤسسه‌ها باشند. روی هم، ۱۵ نظام رتبه‌بندی هستند که بیش از دیگر نظام‌ها در کانون توجه جای گرفته‌اند. دانشگاه تهران در ۱۱ مورد از این نظام‌ها ارتقای رتبه داشته و در چهار مورد نیز جایگاهش افت کرده است.
 

نظام‌هایی که جایگاه دانشگاه تهران در آن بهبود یافته است
جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی بین‌المللی کیو.اس. که یکی از نظام‌های مشهور جهانی در زمینه رتبه‌بندی دانشگاه‌ها است در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال گذشته میلادی ۱۴۱ پله بهبود یافت (نمودار ۱).

"داده‌ها نشان می‌دهند که جایگاه دانشگاه تهران در سال ۲۰۲۳ میلادی، نسبت به سال ۲۰۲۲ میلادی، دست کم در ۱۱ نظام کلیدی و پرآوازه بین‌المللی بهبود یافته است"آوازۀ علمی، آوازۀ شغلی، نسبت دانشجو به هیئت علمی، سرانۀ استناد به هر عضو هیئت علمی، نسبت اعضای هئیت علمی جهانی، نسبت دانشجویان جهانی، شبکه جهانی پژوهش، برآیند شغلی، و پایداری نُه سنجۀ کلیدی این نظام برای ارزیابی مؤسسه‌ها هستند. منابع گردآوری داده برای اندازه‌گیری این سنجه‌ها؛ پیمایش‌های جهانی، نمایۀ استنادی اسکوپوس، و پرسشنامه‌ای است که مؤسسه‌ها پر می‌کنند.

 

 نمودار ۱. جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «کیو. اس.»

در نظام رتبه‌بندی «تایمز هایر اجوکیشن» یا مؤسسه آموزش عالی تایمز، جایگاه جهانی دانشگاه تهران از بازه ۶۰۱ تا ۸۰۰ در سال ۲۰۲۲ میلادی به بازه ۴۰۱ تا ۵۰۰ در سال ۲۰۲۳ میلادی بهبود پیدا کرد (نمودار ۲). رتبه‌بندی جهانی آموزش عالی «تایمز»، مؤسسه‌های پیشرو جهان را در پنج زمینۀ آموزش، چشم‌انداز جهانی، فضای پژوهشی، کیفیت پژوهش، و صنعت؛ بر پایۀ ۱۸ سنجۀ کمی ارزیابی می‌کند.

روش‌شناسی سنجش و سنجه‌های ارزیابی نظام رتبه‌بندی تایمز نسبت به سال گذشته با تغییرهایی کلیدی همراه بوده است. در حالی که این نظام رتبه‌بندی تا سال گذشته از ۱۳ سنجۀ کمی برای ارزیابی بهره می‌برد، در ویرایش ۲۰۲۴، ۱۸ سنجۀ کمی به کار گرفته شده‌اند. کلیدی‌ترین تغییر در شاخص کیفیت پژوهش رخ داده است. این شاخص که تا سال گذشته با عنوان «استنادها» مطرح بود و ۳۰ درصد امتیاز را به خود اختصاص می‌داد و سرانۀ استناد به هر عضو هیئت علمی در یک مؤسسه را محاسبه می‌کرد، در ویرایش ۲۰۲۴ به «کیفیت پژوهش» تغییر نام داده است و امتیاز سرانۀ استناد را به ۱۵ درصد از کل ارزیابی کاهش داده است. ماندۀ امتیاز این شاخص (یعنی ۱۵ درصد دیگر) به سه سنجۀ توان پژوهشی، برتری پژوهشی، و نفوذ پژوهشی داده شده است.

 نمودار ۲.

"این نشان‌دهنده کوشش دانشگاه برای ارتقای کیفیت آموزش، پژوهش، و اثرگذاری بر جامعه پیرامونش است"جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «مؤسسه آموزش عالی تایمز»

در نظام رتبه‌بندی «یورپ»، جایگاه دانشگاه تهران با یک پله بهبود، به رتبه ۲۳۱ جهان رسیده است (نمودار ۳). بر پایۀ گزارش سال ۲۰۲۳ میلادی نظام «رتبه‌بندی دانشگاه‌ها بر پایۀ عملکرد علمی» یا «یورَپ»، دانشگاه تهران در جایگاه نخست ملی است. «یورپ» برای ارزیابی مؤسسه‌های آموزش عالی از شش سنجۀ کلیدی بهره می‌برد که همگی بر جنبۀ پژوهش متمرکز هستند. این سنجه‌ها عبارتند از: مقاله‌ها (%۲۱ امتیاز): مقاله‌هایی که مؤسسه در سال گذشته در نشریه‌های چارک نخست، دوم، و سوم منتشر کرده است و آنهایی که بیش از ۱۰۰۰ پدیدآور دارند، کنار گذاشته می‌شوند. امتیاز دانشگاه در سنجه‌های ارزیابی این نظام رتبه‌بندی نیز در جدول یک، آمده است.

استناد (%۲۱ امتیاز): شمار استنادهای پنج ساله به آثاری که مؤسسه در پنج سال گذشته منتشر کرده است. مقاله‌هایی که بیش از ۱۰۰۰ پدیدآور دارند، کنار گذاشته می‌شوند. انتشارات (%۱۰ امتیاز): همه انتشارات مؤسسه (همانند مقاله نشریه، مقاله کنفرانس، فصل کتاب، و غیره) در یک دوره پنج ساله سنجش می‌شود. و بهره‌وری علمی (%۱۸ امتیاز): سرانه استنادی نرمال‌سازی شده یک مؤسسه در ۲۴ زمینه علمی گسترده را محاسبه می‌کند. برای نرمال‌سازی، سرانه استنادی مؤسسه تقسیم بر سرانه استنادی کل جهان شده، و سپس این عدد ضرب در شمار انتشارات می‌شود.

"این نظام‌ها با تعریف شاخص‌ها و سنجه‌های گوناگون ارزیابی، جایگاه‌ها مؤسسه‌های آموزش عالی را در برابر یک‌دیگر ارزیابی می‌کنند"تأثیر پژوهشی (%۱۵ امتیاز): سرانه استنادی نرمال‌سازی شده یک مؤسسه در ۲۴ زمینه علمی گسترده را محاسبه می‌کند. برای نرمال‌سازی، سرانه استنادی مؤسسه تقسیم بر سرانه استنادی کل جهان شده، و سپس این عدد ضرب در شمار استنادها می‌شود. همکاری جهانی (%۱۵ امتیاز): شمار مقاله‌های مؤسسه که با همکاری مؤسسه‌هایی در کشورهای دیگر پدید آمده‌اند. این عدد برای یک دوره پنج ساله محاسبه خواهد شد. «یورَپ» داده‌های لازم برای سنجش و ارزیابی مؤسسه‌های آموزش عالی را از پایگاه «اینسایتس» می‌گیرد، که منبع این پایگاه نمایه‌نامه استنادی «وب آو ساینس» است.

نمودار ۳.

جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «یورپ»

 
در نظام رتبه‌بندی «لایدن» نیز جایگاه دانشگاه تهران بهبود یافته است. در سنجه نسبت مقاله‌ها در ۱۰ درصد نشریه‌های برتر، رتبه دانشگاه تهران از ۶۴۸ جهان در سال ۲۰۲۲ میلادی به ۶۱۸ جهان در سال ۲۰۲۳ میلادی بهبود یافته است (نمودار ۴). این نظام رتبه‌بندی برای ارزیابی مؤسسه‌ها از ۲۵ سنجه در چهار گروه «تأثیر»، «همکاری»، «دسترسی آزاد»، و «برابری جنسیتی» بهره می‌گیرد. مؤسسه‌های برتر در این نظام، رتبۀ فراگیری ندارند و می‌توان رتبۀ آنها را در سنجه‌های گوناگون پایش کرد.

 نمودار ۴. جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «لایدن»

در نظام رتبه‌بندی «یو.اس.

"با این وجود، باید توجه داشت که هدف بیشتر نظام‌های رتبه‌بندی بازاریابی و برندسازی است، نه ارزیابی دقیق و درست مؤسسه‌ها"نیوز» جایگاه دانشگاه تهران با ۲۴ پله بهبود، به رتبه ۳۲۹ جهان در سال ۲۰۲۳ میلادی رسیده است (نمودار ۵). در تازه‌ترین ویرایش این نظام رتبه‌بندی، دانشگاه تهران در جایگاه نخست ملی است. مؤسسۀ «یو. اس. نیوز» از ۱۳ سنجۀ کلیدی (آوازه جهانی پژوهشی، آوازه منطقه‌ای پژوهشی، شمار انتشارات، کتاب‌ها، همایش‌ها، تأثیر استنادی تعدیل‌شده، شمار همه استنادها، شمار انتشارات در میان ۱۰ درصد انتشارات باکیفیت، نسبت انتشارات در میان ۱۰ درصد انتشارات باکیفیت، شمار همکاری جهانی [نسب به کشور]، شمار همکاری جهانی، شمار مقاله‌های پراستناد در میان یک درصد انتشارات باکیفیت، و نسبت مقاله‌های پراستناد در میان یک درصد انتشارات باکیفیت) برای ارزیابی مؤسسه‌ها بهره می‌گیرد.

داده‌های ارزیابی این سنجه‌ها با همکاری شرکت «کلاریویت آنالیتیکس» (ناشر پایگاه‌های «وب آو ساینس» و «اینسایتس») گردآوری می‌شوند.

 نمودار ۵. جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «یو.اس. نیوز»

در نظام «رتبه‌بندی عملکرد مقاله‌های علمی دانشگاه‌های جهان» یا «رتبه‌بندی دانشگاه ملی تایوان»، جایگاه دانشگاه تهران از ۳۶۹ جهان در سال ۲۰۲۲ میلادی به ۲۸۶ جهان در سال ۲۰۲۳ میلادی رسیده است (نمودار ۶). در این نظام رتبه‌بندی، دانشگاه تهران در جایگاه نخست ملی ایستاده است. گرایش این نظام رتبه‌بندی پژوهشی است و دانشگاه‌های بزرگ‌تر بخت بیشتری برای بودن در سیاهۀ پایانی دارند.

"وجود نظام‌های رتبه‌بندی به ایجاد رقابتی میان مؤسسه‌های آموزش عالی منجر شده است که روز به روز در حال گسترش است"«دانشگاه ملی تایوان» برای انتشار سیاهۀ پایانی ۱۰۰۰ مؤسسۀ برتر جهان از سه شاخص (بهره‌وری پژوهشی، تأثیر پژوهشی، و تعالی پژوهشی) و هشت سنجه (شمار مقاله‌های ۱۱ سال پیش، شمار مقاله‌های سال پیش، شمار استنادهای ۱۱ سال پیش، شمار استنادهای دو سال پیش، میانگین استنادهای ۱۱ سال پیش، شاخص «اچ» دو سال پیش، شمار مقاله‌های پراستناد ۱۰ سال پیش، و شمار مقاله‌ها در نشریه‌های با ضریب تأثیر بالا در دو سال پیش) بهره‌برداری می‌کند. از سنجه‌های این نظام پیداست که بیش از آنکه به کمیت انتشارات علمی بپردازد به کیفیت این انتشارات پرداخته است. نگاهی به وزن سنجه‌ها نشان می‌دهد که بهره‌وری علمی ۲۵ درصد و کیفیت علمی ۷۵ درصد روی امتیاز پایانی مؤسسه‌ها تأثیرگذار هستند. از این رو، مؤسسه‌هایی که اهمیت بیشتری به کیفیت انتشارات علمی می‌دهند شانس بیشتری برای کسب رتبه بالاتر در این نظام رتبه‌بندی بین‌الملل خواهند داشت.

 نمودار ۶. جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «رتبه‌بندی عملکرد مقاله‌های علمی دانشگاه‌های جهان»

در رتبه‌بندی «سی.دبلیو.یو.آر.» نیز جایگاه دانشگاه تهران بهبودی پنج پله‌ای داشته و از جایگاه ۴۹۵ جهان در سال ۲۰۲۲ میلادی به جایگاه ۴۹۰ جهان در سال ۲۰۲۳ میلادی رسیده است.

(نمودار ۷). کیفیت آموزش، اشتغال دانش‌آموختگان، کیفیت اعضای هیئت علمی، انتشارات پژوهشی، انتشارات باکیفیت بالا، تأثیرگذاری، و استنادها سنجه‌هایی هستند که این نظام رتبه‌بندی برای مقایسۀ مؤسسه‌ها از آنها بهره می‌برد.

 نمودار ۷. جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «سی.دبلیو.یو.آر.»

در نظام رتبه‌بندی «راوند» دانشگاه تهران با بهبودی ۱۲۷ پله‌ای، به رتبه ۱۹۸ جهان دست یافته است (نمودار ۸). نخستین هدف این نظام رتبه‌بندی، سنجش عملکرد مؤسسه‌های برتر جهان بر پایۀ چهار حوزۀ کلیدی (آموزش، پژوهش، تنوع جهانی، و پایداری مالی) و ۲۰ سنجه است. افزون بر این، مدیران دانشگاه می‌توانند وضعیت خود را تحلیل و ارزیابی کنند و دانشجویان نیز مؤسسۀ هدف خود را برای ادامه تحصیل آسان‌تر برگزینند.

 نمودار ۸.

"با آنکه این رقابت می‌تواند دانشگاه‌ها را تشویق کند تا برای بهبود کیفیت آموزش، پژوهش، و ارائه خدمات بهتر تلاش بیشتری کنند، نقدهایی جدی نیز به آنها وارد است"جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «راوند»

در نظام رتبه‌بندی «آسیایی مؤسسه آموزش عالی تایمز» نیز جایگاه دانشگاه تهران با پیرامون ۱۰۰ پله بهبود، به ۱۵۷ آسیا رسیده است (نمودار ۹). رتبه‌بندی دانشگاه‌های آسیایی «مؤسسۀ آموزش عالی تایمز»، مؤسسه‌های پیشرو آسیا را در پنج زمینۀ آموزش (با وزن ۲۵ درصد)، چشم‌انداز جهانی (با وزن ۷.۵درصد)، پژوهش (با وزن ۳۰ درصد)، استنادها (با وزن ۳۰ درصد)، و درآمدهای صنعتی (با وزن ۷.۵درصد)؛ بر پایۀ ۱۳ سنجۀ کمی ارزیابی می‌کند.

 نمودار ۹. جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «آسیایی مؤسسه آموزش عالی تایمز»

در ویرایش تازه رتبه‌بندی «وبومتریکس»، دانشگاه تهران به بهترین جایگاه جهانی خود در تاریخ انتشار این نظام رتبه‌بندی رسیده است. در ویرایش ژانویه ۲۰۲۴ این نظام رتبه‌بندی، دانشگاه تهران به رتبه ۲۸۵ جهان دست یافته است، که نسبت به ویرایش پیشین رشدی ۲۰ پله‌ای را نشان می‌دهد (نمودار ۱۰). جایگاه ملی دانشگاه تهران در این تازه‌ترین ویرایش این نظام رتبه‌بندی نخست ایران است.

هدف کلیدی از انتشار «وبومتریکس»، نه تنها رتبه‌بندی وبگاه‌ها، بلکه بهبود انتشارات وبی است. آزمایشگاه «سایبرمتریکس» سالانه دو ویرایش از نظام «وبومتریکس» در ماه‌های ژانویه و ژوئیه منتشر می‌کند. پشتیبانی از دسترسی آزاد، دسترسی الکترونیکی به انتشارات علمی، و دسترسی به دیگر منابع دانشگاهی از نخستین هدف‌های این نظام رتبه‌بندی است. تأثیر (یا رؤیت‌پذیری)، دسترسی (یا شفافیت / باز بودن)، و سرآمدی (پژوهش) سنجه‌هایی هستند که «وبومتریکس» برای ارزیابی وبگاه مؤسسه‌ها به کار می‌برد.

 نمودار ۱۰. جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «وبومتریکس»

در نظام رتبه‌بندی دانشگاه‌ها بر پایۀ استناد «گوگل اسکالر» جایگاه دانشگاه تهران با ۲۱ پله بهبود، به ۳۹۹ جهان رسیده است (نمودار ۱۱).

"به هر شکل، رتبه‌بندی‌های جهانی می‌توانند اعتبار و شهرت دانشگاه را در سطح بین‌المللی افزایش دهند"هدف کلیدی از انتشار این نظام رتبه‌بندی، تشویق مؤسسه‌ها به حضور بیشتر و فعال‌تر در فضای وب است. آزمایشگاه «سایبرمتریکس» سالانه دو ویرایش از این نظام در ماه‌های ژانویه و ژوئیه منتشر می‌کند. این نظام رتبه‌بندی نخست مؤسسه‌ها را با نشانی وب‌سایتشان در پایگاه «گوگل اسکالر» شناسایی و ۱۰ «پروفایل» عمومی آنها را پایش می‌کند. استنادها شمارش و مؤسسه‌ها بر پایۀ شمار استنادهایشان رتبه‌بندی می‌شوند. اگر «پروفایل» های گوناگونی برای یک پدیدآور در «گوگل اسکالر» باشد، «پروفایلی» گزینش می‌شود که عملکرد بهتری دارد.

 نمودار ۱۱.

جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «استنادهای گوگل اسکالر»

 

نظام‌هایی که جایگاه دانشگاه تهران در آن تنزل یافته است

بر پایۀ گزارش سال ۲۰۲۳ نظام رتبه‌بندی علمی دانشگاه‌های جهان یا «شانگهای» دانشگاه تهران توانسته است جایگاه نخست ملی را به خود اختصاص دهد و در میان ۵۰۰ مؤسسۀ برتر جهان جای گیرد. در ویرایش پیشین این نظام دانشگاه تهران در جایگاه نخست ملی و در میان ۴۰۰ مؤسسۀ پیشرو جهان جای گرفته بود (نمودار ۱۲). رتبه‌بندی جهانی «شانگهای» مؤسسه‌های پیشرو در جهان را بر پایۀ شش سنجۀ کلیدی ارزیابی می‌کند. دانش‌آموختگان برندۀ جایزۀ «نوبل» یا مدال «فیلدز» (۱۰ درصد امتیاز)، اعضای هیئت علمی برندۀ جایزۀ «نوبل» یا مدال «فیلدز» (۲۰ درصد امتیاز)، پژوهشگران پراستناد در ۲۱ زمینه علمی (۲۰ درصد امتیاز)، انتشارات در نشریه‌های «ساینس» و «نیچر» (۲۰ درصد امتیاز)، انتشارات در نمایه‌های استنادی علوم و علوم اجتماعی (۲۰ درصد امتیاز)، و سرانۀ عملکرد اعضای هئیت علمی (۱۰ درصد امتیاز) سنجه‌های ارزیابی در این نظام رتبه‌بندی هستند.

 نمودار ۱۲. جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «شانگهای»

بر پایۀ ویرایش ۲۰۲۳ رتبه‌بندی جهانی دانشگاهی «گرین‌متریک» دربارۀ توسعۀ پایدار، دانشگاه تهران با امتیاز ۴۹۸۵ در جایگاه ۷۹۲ جهانی جای گرفته است.

"این امر می‌تواند به جذب دانشجویان و اساتید برجسته، افزایش بودجه پژوهشی، و تقویت همکاری‌های بین‌المللی کمک کند"در ویرایش پیشین این نظام، دانشگاه تهران در جایگاه ۶۷۱ جهانی جای گرفته بود (نمودار ۱۳). این نظام رتبه‌بندی به دنبال ارزیابی علمی و دانشگاهی مؤسسه‌های آموزش عالی نیست. «گرین‌متریک» با هدف ارائۀ چشم‌اندازی فراگیر از وضعیت و سیاست‌های زیست‌محیطی و توسعۀ پایدار مؤسسه‌های آموزش عالی جهان راه‌اندازی شده است. «گرین‌متریک» در گونۀ خود یگانه و ابزاری برای آگاه‌سازی مدیران و سیاست‌گذاران دانشگاهی به چالش‌های زیست‌محیطی و مصرف انرژی است. محیط و زیرساخت، انرژی و تغییر اقلیم، مدیریت پسماند، آب، حمل‌ونقل، و آموزش و پژوهش سنجه‌هایی هستند که در این نظام رتبه‌بندی برای سنجش مؤسسه‌ها به‌کار می‌روند.

داده‌های «گرین‌متریک» برای ارزیابی مؤسسه‌ها، از پرسشنامه‌ای است که برای آن‌ها می‌فرستد.

 نمودار ۱۳. جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «گرین‌متریک»

بر پایۀ گزارش رتبه‌بندی «سکیمگو» در سال ۲۰۲۳ میلادی، دانشگاه تهران در جایگاه دوم ملی و ۷۳۹ جهان جای گرفته است. در ویرایش پیشین این نظام رتبه‌بندی دانشگاه تهران در جایگاه ۷۳۵ جهان قرار گرفته بود (نمودار ۱۴). در سال ۲۰۲۳، «سکیمگو» شیوه و روش رتبه‌بندی خود را تغییر داده است. نخستین هدف آزمایشگاه «سکیمگو» از انتشار سیاهه دانشگاه‌های برتر، نه رتبه‌‌‌بندی مؤسسه‌‌‌ها، بلکه ارائۀ یک ابزار فراگیرِ علم‌‌‌سنجی برای سیاست‌گذاران، مؤسسه‌‌‌ها، و مدیران پژوهشی است.

"از این رو، توجه آنها در جهان امروز برای مؤسسه‌های آموزش عالی انکارناپذیر است.بیش از ۲۰ نظام جهانی رتبه‌بندی اکنون به ارزیابی مؤسسه‌های آموزش عالی مشغول هستند"از این رو، آنها می‌‌‌توانند برون‌دادهای پژوهشی خود را تحلیل و ارزیابی کنند و راه‌‌‌هایی برای بهبود بیابند. رتبه‌‌‌بندی «سکیمگو» از فراگیرترین نظام‌های رتبه‌‌‌بندی جهانی مؤسسه‌های آموزشی، پژوهشی، و بهداشتیِ دولتی، و خصوصی در جهان به شمار می‌رود. پژوهش، نوآوری، و تأثیر اجتماعی سه بُعدی هستند که ۱۳ سنجۀ کلیدیِ ارزیابی مؤسسه‌ها را در این نظام پوشش می‌دهند.

 نمودار ۱۴. جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «سکیمگو»

بر پایۀ گزارش «آژانس رتبه‌بندی رار» در سال ۲۰۲۳ میلادی، دانشگاه تهران در جایگاه نخست ملی و ۲۲۲ جهان در رتبه‌بندی «پرآوازه‌ترین مؤسسه‌های جهان» جای گرفته است. در ویرایش پیشین این نظام رتبه‌بندی دانشگاه تهران در جایگاه ۱۱۱ جهان قرار گرفته بود.

هدف این نظام رتبه‌بندی سنجش آوازۀ جهانی مؤسسه‌ها بر پایۀ دو حوزۀ کلیدی آموزش و پژوهش است. این نخستین نظامی است که به شکل خاص آوازۀ مؤسسه‌ها را در کانون توجه قرار داده است. منطق ایجاد این نظام رتبه‌بندی آن است که آوازه و نام مؤسسه‌ها عامل کلیدی موفقیت و از مزایای رقابتی آنها در بازار آموزش عالی است. آژانس «رار» برای ارزیابی آوازۀ مؤسسه‌ها از پیمایش‌های جهانی بهره می‌گیرد. مؤسسۀ «کلاریویت آنالیتیکس» پیمایش‌های لازم را اجرا و داده‌های گردآوری شده را برای تحلیل به آژانس «رار» ارائه می‌کند.

"روی هم، ۱۵ نظام رتبه‌بندی هستند که بیش از دیگر نظام‌ها در کانون توجه جای گرفته‌اند"پاسخ‌دهندگان به پیمایش‌ها از سراسر جهان و در حوزه‌های گوناگون علم هستند. در این پیمایش‌ها اعضای هیئت علمی (۷۲%)، پژوهشگران (۱۳%)، مدیران مؤسسه‌ها (۱۳%)، دانشجویان دکتری (۳%)، و دیگر افراد (۵%) شرکت می‌کنند. تجربۀ کاری بیشتر پاسخ‌دهندگان نیز نزدیک به ۲۰ سال است.

 نمودار ۱۵. جایگاه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی «آوازه رار»

جمع‌بندی
در سال ۲۰۲۳ میلادی، جایگاه دانشگاه تهران در بسیاری از نظام‌های جهانی رتبه‌بندی بهبود یافته است. این روند صعودی در ۱۱ نظام رتبه‌بندی کلیدی از جمله «کیو.اس.»، تایمز هایر اجوکیشن، و وبومتریکس برجسته‌تر است.

همچنین، دانشگاه تهران با کسب رتبه نخست ملی در بیشتر نظام‌های جهانی رتبه‌بندی، جایگاه پیشرو خود را در ایران تثبیت کرده است. افزون بر این، جایگاه دانشگاه تهران در چهار نظام جهانی رتبه‌بندی نیز نتزل داشته است. در میان این چهار نظام، رتبه‌بندی «شانگهای» کلیدی‌تر و پرآوازه‌تر است. اگرچه رتبه‌بندی‌ها شاخص‌های ارزشمندی هستند، اما تنها یک جنبه از ارزیابی عملکرد دانشگاه‌ها را تشکیل می‌دهند. دستاوردهای دانشگاه تهران در سال ۲۰۲۳، تعهد آن را به پیشرفت و مسیر مستمرش به سوی برتری برجسته می‌کند.

"که یکی از نظام‌های مشهور جهانی در زمینه رتبه‌بندی دانشگاه‌ها است در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال گذشته میلادی ۱۴۱ پله بهبود یافت (نمودار ۱)"گفتنی است که نظام‌های رتبه‌بندی، با همه انتقادهایی که متوجه‌شان است، به شکل روزافزونی در کانون توجه بهره‌برداران و بهره‌داران آموزش عالی جای می‌گیرند. از این رو، پایش و کاوش همیشگی راهبردهایی برای بهبود مستمر جایگاه دانشگاه در این زمینه نیاز است.