آیا می‌توان لغو تحریم‌ها را راستی آزمایی کرد؟

مهسا مژدهی: مسیر پیش روی ایران و امریکا برای بازگشت به توافق هسته ای مسیری پیچیده و احتمالا طولانی خواهد بود. با این حال بسیاری اغاز گفتگوهای جداگانه دو کشور با ۴+۱ را اغازی مناسب برای این راه می دانند که می تواند به بهبود اوضاع و در راس آن برداشته شدن تحریم های ظالمانه علیه تهران بیانجامد. با وجود آنکه ایالات متحده مدعی شده که مایل است تحریم های متناقض با توافق هسته ای را لغو کند اما به نظر می رسد که طرف ایرانی چندان به این حرف اعتمادی ندارد.ایران به دنبال آن است تا تضمینی برای قول و قرارهایی که از سوی غرب داده می شود بیابد.

در خبرآنلاین با دیاکو حسینی کارشناس مسائل بین الملل به گفتگو نشستیم:

بعد از جلسه ای که روز جمعه در وین برگزار شد، آقای عراقچی در مصاحبه ای گفت که آمریکا تمایلی به برداشتن تحریم هایی که در دوران ترامپ علیه ایران وضع شده نشان نمی دهد و این را مانعی برای پیشبرد مذاکرات دانسته است. در ده روز گذشته اما مقامات امریکایی می گویند که مایلند تحریم هایی که مانعی بر سر راه برجام هستند را بردارند. ماجرا از چه قرار است؟

تا جایی که من می توانم بگویم این است که طرف آمریکایی طبیعتا ترجیح می دهد که تحریم های کمتری را لغو کند.

"مهسا مژدهی: مسیر پیش روی ایران و امریکا برای بازگشت به توافق هسته ای مسیری پیچیده و احتمالا طولانی خواهد بود"به خاطر اینکه فکر می کنند عده ای ممکن است در دولت امریکا تصور کنند که تحریم ها می تواند باعث گرفتن امتیازات بیشتری از تهران باشد و این طبیعت هر نوع مذاکره ای است چون طردار نیاز به اهرم های چانه زنی هستند.

از سوی دیگر دولت بایدن در داخل امریکا با مخالفت های گسترده ای به ویژه از سوی کنگره و جمهوری خواهان رو به روست که می خواهند مانع برداشته شدن تحریم ها باشند. بنابراین آنها تلاش خواهند کرد تا مقدار کمتری از تحریم ها برداشته شود. این اختلافات قابل پیش بینی است.  تا به امروز برای آمریکایی ها روشن شده تا قبل از برداشته شدن همه تحریم‌های ناقض برجام، که در دوره ترامپ اعمال شده، امکان احیای برجام به نحوی که ایالات متحده آن را مطلوب می داند وجود ندارد. این انتخاب سختی است که آنها باید انجام بدهند.

به نظر من یک مقدار از این مقاومت هایی می بینیم که به لغو میل امریکا اتاق می افتد به خاطر فشارهای داخلی و استنباطی است که دارند و طبیعی است.

عراقچی می گوید در چهارتا شش هفته پیش رو آمریکایی ها باید ۱۵۰۰ تحریم علیه ایران را لغو کنند. آیا این تعداد همان تحریم هایی هستند که ترامپ آنها را علیه ایران وضع کرده؟

همینطور است. ما در حال حاضر وقتی از برداشته شدن تحریم های ناقض برجام صحبت می کنیم منظورمان همین تحریم هایی است که ترامپ علیه تهران وضع کرده است. به ویژه بعد از خروج آمریکا از برجام. البته از نظر ایران تحریم هایی هم در دوران اوباما وضع شد که نقض برجام بود.

"با این حال بسیاری اغاز گفتگوهای جداگانه دو کشور با ۴+۱ را اغازی مناسب برای این راه می دانند که می تواند به بهبود اوضاع و در راس آن برداشته شدن تحریم های ظالمانه علیه تهران بیانجامد"اما آنچه الان مورد بحث اصلی است تحریم های سه سال اخیر است. طبق محاسباتی که توسط وزارت خارجه انجام شده عددی حدود ۱۶۰۰ تحریم دیده می شود.

ایران نیاز به راستی آزمایی دارد تا مطمئن شود و خودش هم به اردیبهشت ۹۸ برگردد. این مسیر چگونه است و چطور تهران می تواند مطمئن باشد که ایالات متحده در گام های خود صادق است؟

تحریم ها به دو شیوه اعمال می شوند. یک شیوه این است که قانونی بر اساس قوانین داخلی امریکا یا قوانین بین المللی تصویب می شود و تحریم ها جنبه قانونی از نگاه تحریم کننده پیدا می کنند. دوم شکل سیاسی اعمال تحریم ها است .

ممکن است برای سلسله ای از فعالیت ها رسما قانونی وجود نداشته باشد اما ایالات متحده با ابزار های مختلف و روابطی که با دیگر کشورها دارد می تواند مسائلی را برای روابط تجاری با ایران پیش بیاورد. بنابراین راستی ازمایی صرفا جنبه قانونی ندارد. اما تجربه هر دو استفاده از این ابزارها را داشته ایم. ایران باید متوجه بشود که هم جنبه قانونی تحریم ها لغو شود و هم از نظر سیاسی ایالات متحده امریکا متعهد شود که اختلالی در روابط اقتصادی ایران ایجاد نکند و مانع تجارت نشود. این روند پیچیده است و راستی ازمایی آن هم ساده نیست.

"در ده روز گذشته اما مقامات امریکایی می گویند که مایلند تحریم هایی که مانعی بر سر راه برجام هستند را بردارند"برای مثال ممکن است انها قانونی را لغو کنند و برای مدتی از اخلال دست بردارد و بعد از مدتی امریکا به دلایل مختلف که برای خودش موجه است شروع به ایجاد اختلال کند در حالی که مساله قانونی وجود ندارد. ما باید مطمین باشیم که اگر امریکا به هر نحوی از تعهدات خودش امتناع کرد. جه رسمی و چه غیر رسمی ما باید بتوانیم از ابزارهای قانونی داخل برجام را استفاده کنیم و اگر کافی نبودند، مقابله به مثل کنیم و برخی از تعهدات خودمان را همچنان مستند بر بند ۳۶ برجام تعلیق کنیم. اگر این شرایط ایجاد شده و بشود چنین توازنی ایجاد کرد، کفایت می کند.

مخالفان برجام می گفتند که توافق هسته ای باعث شده تا توان هسته ای ایران کاهش یافته یا نابود شود.

اما امروز می بینیم که اقای صالحی از بالا رفتن توان هسته ای ایران و پیشرفت های چشم گیر صحبت می کند. داستان چیست؟

از ابتدایی که این بحث ها در ایران ایجاد شد، کاملا روشن بود که شبهاتی در این تصمیم رخ می دهد و کسانی که مخالف برجام بودند به مستندات نادرستی اشاره می کردند. برجام به هیچ وجه به لحاظ فنی به گفته کارشناسان این حوزه و در راس آنها سازمان انرژی اتمی اسیبی به پیشرفت ها وارد نکرد و راه را هموار تر کرد برای بخش کلیدی فناوری هسته ای ایران. یعنی بخش تحقیق و توسعه. براساس برجام ایران این مجوز را پیدا کرده تا بر روی تحقیق و توسعه کار کند.

"ماجرا از چه قرار است؟تا جایی که من می توانم بگویم این است که طرف آمریکایی طبیعتا ترجیح می دهد که تحریم های کمتری را لغو کند"زمانی که برجام منعقد شد ما بر روی IR1 کار می کردیم اما اکنون مشغول به کار با طیف گسترده ای از سانترفیوژهای پیشرفته تر هستیم. هدف امریکا در دوران اوباما متوقف کردن فعالیت های هسته ای و عقب راندن آن بود. اما هیچ کدام اتفاق نیفتاد. نه تنها ایران متوقف نشد و عقب نرفت، بلکه به جلو حرکت کرد. وضعیت اماری و محسوسی که در مورد برنامه های اتمی ایران وجود دارد صحت این موضوع را تایید می کند.

همانطور که اقای صالحی اشاره کردند حداکثر غنی سازی ایران پیش از برجام ۱۳ هزار سو بود.

امروز حداقل به ۱۶۵۰۰ سو رسیده است و همین نشان می دهد که ما کاملا به جلو حرکت کرده ایم. این امارها اثبات می کند که انتقاد هایی که انجام می شد، نادرست بودند و نیات سیاسی را دنبال می کردند.

سفر وزیر دفاع دولت بایدن به اسراییل میتواند بر جلسه ای که روز چهارشنبه در وین اتفاق خواهد افتاد اثر بگذارد. به نظر می رسد که با اقدامات و فعالیت های اخیر اسراییلی ها که تلاش می کنند تا امریکا نتواند به برجام برگردد، ممکن است اوضاع پیچیده شود.

ببینید اسراییل یک مانع عمده برای بازگشت امریکا به برجام است و دولت بایدن هم آن را به خوبی می داند. آنها تا جایی پیش رفته اند که دست به نوعی باج گیری هم زده اند و می گویند اگر بایدن به برجام برگردد تلاویو به تنهایی علیه فعالیت های هسته ای ایران اقدام خواهد کرد. این بلوف در خدمت منصرف کردن بایدن از بازگشت است.

" تا به امروز برای آمریکایی ها روشن شده تا قبل از برداشته شدن همه تحریم‌های ناقض برجام، که در دوره ترامپ اعمال شده، امکان احیای برجام به نحوی که ایالات متحده آن را مطلوب می داند وجود ندارد"اما آنها زیر بار حرف اسراییل نخواهند رفت چون منافعشان ایجاب نکند. این سفر به دو دلیل انجام می گیرد. اول اطمینان دادن وزیر دفاع آمریکا به اسراییل برای اینکه با وجود بازگشت به برجام واشنگتن از منافع امنیتی اسراییل در برابر خطرات دست نمی کشد و دوم برای اطمینان از اینکه آنها در صورت برگشت ایالات متحده به توافق با ایران دست به اقدامی نخواهند زد. چرا که این اتفاق برای اسراییل نوعی از دست دادن منافع محسوب می شود. در عین حال فکر می کنم که هیچ تاثیر مستقیمی در مسیر بازگشت به برجام نخواهد داشت.

>>> این مطالب را هم بخوانید:

ایران و آمریکا به یک دیدگاه مشترک رسیده‌اند
تروریسم هسته ای علیه نطنز/ صالحی خواستار برخورد جامعه جهانی با «تروریسم هسته ای» شد
چرا واشنگتن برای بازگشت به برجام عجله دارد؟
 

۳۱۲ ۳۱۰