چهره پنهان عبدالناصر

عبدالناصر متولد ۱۵ ژانویه ۱۹۱۸ و یکی از افسران آزاد بود که در کنار سرلشکر محمد نجیب  همراه با افسران دیگر علیه حکومت پادشاهی وقت کودتا کردند و قدرت را به دست گرفتند.

از سال ۱۹۵۲تا سال ۱۹۵۶ ژنرال محمد نجیب به عنوان رئیس جمهوری و جمال عبدالناصر به عنوان نخست وزیر زمام امور را در دست داشتند اما عبدالناصر که نمی خواست زیر چتر ژنرال نجیب باشد تلاش کرد تا رئیس جمهور را به حاشیه براند.

ناصر که بر خلاف محمد نجیب از یک کاریزمای سیاسی  و قدرت بیان بالاتری برخوردار بود در سفرهای متعدد به استان های مختلف مصر از رهگذر طرح مسائل پوپولیستی مانند ملی کردن کانال، ملی کردن اراضی کشاورزی و سهیم ساختن کارگران در سود کارخانه ها، درصدد آن بود تا خود را ناجی ملت مصر قلمداد کند.

ناصر برای اینکه خود را در جامعه مصر و در رسانه های عربی مطرح کند با کمک ژنرال عبدالحکیم عامر، حسن ابراهیم و جمال سالم از افسران آزاد نزدیک به وی حادثه تروریستی " المنشیه " را برای ترور ساختگی جمال عبدالناصر طراحی کرد.

در ۲۶ اکتبر ۱۹۵۴ در حالی که جمال عبدالناصر در میدان المنشیه شهر بندری اسکندریه سخنرانی می کرد یکی از اعضاء جنبش  اخوان المسلمین به نام محمود عبداللطیف با اسلحه کمری به جایگاه سخنرانی نزدیک شد و۷ گلوله شلیک کرد.

اما به عبدالناصر کوچکترین آسیبی نرسید. جنبش اخوان المسلمین پس از کودتای افسران آزاد یک سازمان تروریستی تلقی شد و فعالیت این جنبش اسلامی که در سال ۱۹۲۸ توسط حسن البناء تاسیس شده بود ممنوع شد.

شماری از اعضاء این جنبش اسلام گرا که به صورت زیر زمینی فعالیت می کردند دستگیر و در یک دادگاه نظامی محاکمه و به اعدام محکوم شدند. از آن زمان ناصر با کنار گذاشتن محمد نجیب از پست ریاست جمهوری قدرت را در دست گرفت و در سال ۱۹۵۶ کانال سوئز را ملی اعلام کرد که با حمله مشترک انگلیس، فرانسه و رژیم صهیونیستی به مصر مواجه شد.

در این حمله که با شکست مواجه شد،آمریکا شرکت نداشت و شورای امنیت سازمان ملل نیز با صدور قطعنامه ای این حمله را محکوم کرد.

با اینکه جمال عبدالناصر خود را قومیت گرای عربی و مخالف سیاست های آمریکا و رژیم اسرائیل تلقی می کرد اما انتشار خاطرات ژنرال حسین الشافعی معاون وقت رئیس جمهوری و یکی از افسران آزاد خلاف این نظریه را ثابت کرد.

حسین الشافعی اعتراف کرد که قبل از کودتای افسران آزاد در سال۱۹۵۲ عبدالناصر روزانه تمام تحرکات افسران آزاد برای سرنگونی رژیم پادشاهی مصر را به صورت دست نوشته در اختیار حسین الشافعی برای ارسال به سفیر آمریکا در قاهره قرار می داد.

بر اساس اعترافات حسین الشافعی، آمریکا در کودتا علیه ملک فاروق پادشاه وقت مصر با افسران آزاد همراه بود و ظاهرا ملی کردن کانال سوئز هم با اطلاع قبلی آمریکا و در راستای کاهش نفوذ انگلیس و فرانسه در مصر صورت گرفته است.

انگلیس و فرانسه سهامداران اصلی کانال سوئز بودند و با ملی شدن این کانال که دو دریای سرخ و مدیترانه را به یکدیگر متصل می کند منافع خود را از دست دادند.

عبدالناصر با استفاده از دانش رسانه ای و قدرت تحلیل بالای مرحوم محمد حسنین هیکل روزنامه نگار و نویسنده برجسته مصری توانست خود را قهرمان ملی مصر و رهبر قومی جهان عرب قلمداد کند. هیکل علاوه بر سر دبیری روزنامه پر نفوذ الاهرام پست وزارت ارشاد ملی "اطلاع رسانی " را در اختیار داشت و او بود که از جمال عبدالناصر یک چهره بی بدیل در جهان عرب ایجاد کرد. تاسیس رادیو صوت العرب که منادی وحدت اعراب به رهبری جمال عبدالناصر بود یکی از ابتکارات حسنین هیکل روزنامه نگار برجسته مصری بود.

"هیکل علاوه بر سر دبیری روزنامه پر نفوذ الاهرام پست وزارت ارشاد ملی "اطلاع رسانی " را در اختیار داشت و او بود که از جمال عبدالناصر یک چهره بی بدیل در جهان عرب ایجاد کرد"رویکردهای انقلابی، تاسیس تعاونی های کارگری و کشاورزی ،کوتاه کردن دست فئودالها ،حرکت به سمت خود کفائی کشاورزی، باز سازی ارتش مصر با استفاده از فناوری های نظامی اتحاد جماهیرشوروی سابق، تاسیس دانشگاه های مختلف و خارج کردن تحصیلات دانشگاهی از انحصار قشرهای مرفه بخشی از اقدامات مثبت رئیس جمهوری فقید مصر تلقی می شود.

از سیاست های منفی عبدالناصر که جایگاه وی را در حوزه دینی به شدت کاهش داد، اعدام رهبران برجسته اخوان المسلمین از جمله سید قطب بود که شکاف عمیقی بین حاکمیت مصر و اسلام گرایان ایجاد کرد. جنگ ژوئن ۱۹۶۷ که به شکست دردناک ارتش مصر و اشغال بخش های مهمی از خاک این کشور از جمله صحرای سینا، العریش و شرم الشیخ توسط ارتش رژیم صهیونیستی، جایگاه پان عربیستی ناصر را نیز متزلزل کرد. از دیگر اقدامات اشتباه آمیز و غیر قابل بخشش جمال عبدالناصر دخالت ارتش وی در جنگ داخلی یمن بین زیدی ها به رهبری  امام بدر بن احمد بن یحیی و نیروهای نظامی طرفدار ژنرال عبدالله سلال بود.

عبدالناصر دو لشکر از نیروهای خود را برای پایان دادن به حاکمیت ۱۱۰۰ساله امامان شیعه زیدی به یمن اعزام کرد و در نهایت حاکمیت زیدی ها که زیر مجموعه مذهب تشیع هستند در سال ۱۹۶۲ به پایان رسید و نظامیان یمنی هوادارعبدالناصر قدرت را در دست گرفتند.

مشابه چنین اقدامی در عراق نیز صورت گرفت زیرا عبدالناصر به این دلیل که عبدالکریم قاسم رئیس جمهوری وقت عراق به مذهب تشیع گرایش داشت جریان های ناسیونالیستی عربی به رهبری عبدالسلام عارف را تشویق کرد که دست به کودتا بزنند.

این کودتای خونین در ۹ فوریه ۱۹۶۳ با پشتیبانی غیر مستقیم ارتش مصر و با جریان سازی های رادیو صوت العرب علیه عبدالکریم قاسم انجام شد و قاسم پس از ۵ سال حاکمیت بر عراق به طرز دردناکی توسط عبدالسلام عارف رهبر کودتاچیان به قتل رسید.

سر انجام جمال عبدالناصر در ۲۸ سپتامبر ۱۹۷۰ پس از ۱۸ سال حاکمیت مطلق بر مصر و تا اندازه ای جهان عرب به طرز مشکوکی در سن ۵۲ سالگی در گذشت که پس از ۵۰ سال همچنان حرف وحدیث های زیادی پیرامون مرگ مشکوک وی بر سر زبان ها است.

حسنین هیکل وزیر اطلاع رسانی، یار وفادار و همراه همیشگی جمال عبدالناصر قبل از مرگ خود در سال ۲۰۱۶ در یک مصاحبه جنجالی با رسانه های عربی مدعی شد که انور سادات معاون وقت جمال عبدالناصر که بعدا جانشین وی شد ،در فنجان قهوه عبدالناصر سم سیانور قرار داد و موجب مرگ رئیس جمهوری محبوب مصر شد.

این اظهار نظر با واکنش های جهانی همراه شد و خانواده انور سادات علیه حسنین هیکل در دادگاه های مصر شکایت کردند اما با وساطت حسنی مبارک رئیس جمهوری مخلوع مصر پرونده مختومه شد.

۳۱۰۳۱۱