«فلسفه ایده اولیه داستان» در حوزه هنری رونمایی شد

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست رونمایی از کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان» نوشته احمد شاکری توسط انتشارات سوره مهر در تالار سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد.

در این نشست محمدرضا سنگری، مهدی کاموس، حجت الاسلام مهدی جهان، احمد شاکری نویسنده کتاب و محمدحسن شاهنگی حضور داشته و به سخنرانی پرداختند.

محمدرضا سنگری در ابتدای این جلسه گفت: انتشار این کتاب اتفاقی ارزنده است که باید آن را به فال نیک گرفت. نویسنده قلم و زبان خاصی دارد و توانسته در بین مخاطبان جای خود را باز کند. موضوع چگونگی گسترش ایده اولیه در فیلمنامه و داستان باید مورد توجه اهل تحقیق قرار گیرد. کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان» با این سوال آغاز می‌شود که ایده اولیه داستان از چه جنسی است و با چه هدفی مورد توجه نویسنده قرار می‌گیرد؟ ما پیش از این کتاب سلول بنیادین داستان نوشته محمدرضا سرشار را داریم خصوصیت اصلی این کتاب را باید در مخاطب و رویکرد آن‌ها دانست. مخاطب این کتاب داستان نویسانی هستند که برای نوشتن داستان خود به دنبال یافت سوژه خواهند بود.

"موضوع چگونگی گسترش ایده اولیه در فیلمنامه و داستان باید مورد توجه اهل تحقیق قرار گیرد"لذا مسأله اصلی این کتاب سوژه‌یابی یا ایده‌یابی است. اما از آنجا که تا خود ایده روشن نشود، ایده‌یابی نیز مشخص نخواهد شد به این‌مقوله نیز به نحو مختصری پرداخته شده است.

وی افزود: تحقیق حاضر با معرفی روش‌شناسی تقصیر در پاسخ به پرسش چگونگی تجزیه روایت داستانی به جوانب بنیادین آن و تفکیک جوانب از ارکان، اجزا، ابزارها و عناصر این امکان را فراهم می‌آورد تا در فرایندی مرحله‌مند، جوهره اصلی روایت داستانی استخراج شود. بدین ترتیب موضع کتاب فلسفه ایده اولیه داستان به عنوان محصول نهایی کاربست فرایند تقصیر فراهم می‌شود.

در ادامه این‌نشست مهدی کاموس گفت: کتاب تئوریک در زمینه فلسفه ایده اولیه داستان با این‌حجم واقعاً ارزشمند است. اولین اثری که از شاکری خواندم «عریان در برابر باد» بود که در همین انتشارات سوره مهر چاپ شده بود. در همان سال‌ها با شاکری در خصوص ادبیات توحیدی و در حاشیه کنگره ایثار و شهادت در بین سال‌های ۸۹ تا ۹۱ مباحثه می‌کردیم.

نویسنده آثار ارزشمند دیگری در حوزه مانایی و میرایی ادبیات دفاع مقدس، ادبیات سیاه دفاع مقدس تولید نموده است که در حوزه نظریه ادبی در خور توجه هستند. پیشنهاد می‌کنم یک اصطلاح نامه در انتهای کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان» درج شود. همچنین جای نمایه در انتهای کتاب خالی است. قطع و فونت کتاب خوب است. جایگاه ایده اولیه در میان عناصر داستان و نسبت و مناسبات آن با علل اربعه روایت داستانی مورد توجه نویسنده قرار گرفته است.

"مخاطب این کتاب داستان نویسانی هستند که برای نوشتن داستان خود به دنبال یافت سوژه خواهند بود"علت صوری شکل دهنده روایت است. بنابر این آنچه هیأت داستان به واسطه آن محقق می‌شود علت صوری‌اش خواهد بود.

وی افزود: در این کتاب شاکری مطرح می‌کند که تأمل در ماهیت ایده اولیه، جایگاه آن را در هندسه معرفتی از لطیفه‌ای ذوقی به عنصری رکنی ارتقا می‌بخشد. تا جایی که باید گفت، نظریه پردازی، نقد و آموزش داستان منوط به کشف و تحلیل ایده است.

سخنران بعدی این‌مراسم حجت‌الاسلام مهدی جهان بود که گفت: فلسفه‌نویسی کار پیچیده‌ای است و فلسفه مضاف نیز شرایط خاص خودش را دارد. ما در فلسفه مضاف، مسایل کلی علی و معلولی را مورد توجه قرار می‌دهیم. در حقیقت در فلسفه مضاف دو محور کلان وجود دارد؛ علم و موضوعات آن.

ایده اولیه چیزی است که حاکی از ظهور یک پدیده برای ذهن برای ارایه و تولید است. اگر این ایده در ادبیات باشد، منجر به آفرینش ادبی می‌شود. نسبت فصول کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان» متوازن نیست و بهتر است نویسنده آن را مورد بازنگری قرار دهد. باید به این سوال مهم بیندیشیم که یک کار هنری از کجا شروع می‌شود؟ در سینما این عنوان با مفهوم بازنمایی گره خورده است و تعبیر نزدیک دیگری که در این زمینه می‌توان ذکر کرد محاکات است که موازی با ایده اولیه مطرح می‌گردد.

احمد شاکری نیز در این‌نشست گفت: یکی از مهمترین ضرورت‌های پرداخت به چنین مباحثی در حوزه فلسفه روایت، فهم ماهیت روایت و در نتیجه نسبت آن با مقوله دین و تبیین ادبیات داستانی دینی یا ادبیات داستانی انقلاب است. طبعاً چنین‌نسبتی جز با شناخت طرفین نسبت محقق نخواهد شد.

"اولین اثری که از شاکری خواندم «عریان در برابر باد» بود که در همین انتشارات سوره مهر چاپ شده بود"و شناخت طرف ادبیات یا روایت داستانی از اهم مباحثی است که در شناخت لایه‌های آن تنزل پیدا می‌کند. بنابراین فهم اینکه داستان دینی چیست؟ در این کتاب به پرسش‌هایی از این دست تبدیل می‌شود که داستان دینی در چه سطحی متصف به وصف دینی می‌شود؟ به تعبیری ماهیت دینی برای ادبیات در چه سطحی از روایت قابل فرض است؟ آیا در سطحی که هنوز درون‌مایه به واسطه عدم تمامیت روایت محقق نشده است می‌توان روایت (ایده اولیه) را متصف به دینی کرد؟

این‌نویسنده در ادامه گفت: بحث دیگری که جنبه آفرینشی و کاربردی بسیار با اهمیتی دارد، مقوله چگونگی و کجایی داستان است. اینکه داستان از کجا می‌آید در ایده اولیه و در ضمن بحث از ایده‌یابی قابل بیان است. تردیدی در این نیست که فهم ایده‌یابی و اینکه اثر روایی در کوچک‌ترین کمیت خود و اولین مراحل شکل‌گیری اش از کجا می‌آید و چگونه شکل می‌گیرد نیازمند شناخت ایده اولیه یا همان کمیت ابتدایی است.

در انتهای این‌نشست محمدحسن شاهنگی گفت: تعیین ماهیت و واکاوی و دسته بندی خصایص ایده اولیه، گامی نخست در جهت ورود به چیستی بطون روایت و جوانب و لایه‌های آن خواهد بود. از این منظر، فلسفه ایده اولیه خود یکی از موضوعات اساسی در نیل به فلسفه روایت و پس از آن فلسفه ادبیات داستانی انقلاب اسلامی است.

نگارنده کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان»، با این فرض اولیه که ادبیات داستانی کشورمان به خصوص پس از پیروزی انقلاب اسلامی وارد مرحله نوزایی و تغییر و تحول شده و در مرحله گذار از تجربه ابتدایی به سمت اسلوب و صورت آرمانی است، رویکرد پیشینی را در پژوهش فلسفه ایده اولیه برگزیده است. از این مجرا ایده اولیه متوقع را به مثابه امر مفروض و موجود ذهنی برای شکل مطلوب ادبیات داستانی معیار مورد واکاوی قرار داده است.