اگر صبح از خواب بیدار شدید و دیدید نمی توانید کارت به کارت کنید، ممکن است همسرعزیزتان بخاطر مطالبه مهریه حسابتان را مسدود کرده باشد

علل این تقابل و تغییر معنایی قوانین سنت مهریه ریشه در عوامل و مولفه‌های اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاست فرهنگ جهانی دارد. ریشه‌هایی در هم تنیده که باعث بروز تنوع کیفی و تعدد کمی مهریه‌هایی برابر با سال تولد یا طول عمر زوجه بر حسب روز و حتی ساعت(!) می‌شود و از سویی نیز تعیین اصلاحیه‌هایی بر میانبرهای قانونی چگونگی دریافت مهریه که گاه علاوه بر ستاندن حقی که به‌طور شرعی و رسمی عندالمطالبه و عندالاستطاعه خوانده می‌شود، حاصلی جز بزرگ‌تر شدن پُشته آسیب‌های اجتماعی ناشی از طلاق ندارد.

طرح چند پرسش مهم
خانم جوانی.با صدایی گرفته که گاه در بخش‌هایی از روایتش تند می‌شد، گفت: «سال گذشته به واسطه یکی از دوستان، برادرم با خانمی آشنا شد و کمی بعد هم تصمیم به ازدواج گرفتند. کمتر از یک سال از عقدشان نگذشته بود که یک روز برادرم با ما تماس گرفت و گفت همه حساب‌های بانکی و اموالش ازجمله خودروی شخصی‌اش توقیف شده است! یک روز از علت این ماجرا بی‌خبر بودیم. تا اینکه با کلی پرس و جو بالاخره متوجه شدیم همسر ایشان بدون اطلاع قبلی و حتی بدون بروز کوچک‌ترین اختلاف و دعوایی میان‌شان، با مراجعه به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی، اموال ایشان را به عنوان طلب مهریه، توقیف کرده‌اند! توقیف اموال کسی که سال‌ها برای به‌دست آوردن‌شان شب و روز عرق ریخته و زحمت کشیده است! آن هم توقیف به سود کسی که به‌معنای واقعی، انسانی و عاطفی هیچ سهمی در آنها ندارد! از تحمیل هزینه‌های مالی به برادرم برای رسیدگی قانونی به پرونده دریافت مهریه و طلاق، فشار روحی و کاری و افسردگی و بیماری والدینم به سبب بروز این مسئله اگر بگذریم باید به آسیب فکری آن اشاره کنم که برادرم را حسابی تحت‌تأثیر قرار داده است. به‌طوری که مطمئن هستم ایشان برای همیشه عطای ازدواج را به لقایش بخشیده است چون متأسفانه دیدی منفی نسبت به بانوان پیدا کرده؛ دیدی که از آن به‌عنوان شیوه کاسبی تعدادی از بانوان با مهریه یاد می‌کند! خب حالا پرسش من این است که در این شرایط، سلامت روانی (اعتماد، محبت، نگرش مثبت، نشاط، دوام بنیان خانواده و...) جامعه چه می‌شود؟ افزایش آمار ازدواج و فرزندآوری چه؟ لطفا به این پرسش‌ها که ممکن است پرسش بسیاری از افراد باشد، پاسخ دهید.»

عندالمطالبه و عندالاستطاعه، باید پرداخت شود
برای یافتن پاسخی درست و تخصصی به گفت‌وگو با مهدیه محمدتقی‌زاده، عضو هیأت علمی دانشگاه پرداختیم.

"علل این تقابل و تغییر معنایی قوانین سنت مهریه ریشه در عوامل و مولفه‌های اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاست فرهنگ جهانی دارد"او ضمن شرح انواع مهریه می‌گوید: «درکشور ما پس از آنکه عقد نکاح به‌طور صحیح میان زن و مرد جاری می‌شود، قانون مدنی یک‌سری حقوق و تکالیف اعم از مالی و غیرمالی برای هر ۲طرف نکاح درنظر می‌گیرد که یکی از این تکالیف، پرداخت مهریه از سوی زوج است. پرداخت مهریه به مانند یک حق برگردن مرد به‌صورت عندالمطالبه و عندالاستطاعه قرار می‌گیرد. در این‌باره می‌توان به قانون ۱۰۸۲ مبنی بر «به محض آنکه نکاح بین طرفین صورت گرفت زن مالک مهریه خود می‌شود و می‌تواند هر نوع دخل و تصرفی در آن داشته باشد» اشاره کرد. مهریه زمانی که مرد دادخواست طلاق را تقدیم دادگاه کرده باشد باید به‌طور کامل به زوجه پرداخت شود و درصورتی که طلاق از طرف زوجه از نوع طلاق بائن باشد، مقداری از مهریه به سود مرد بذل می‌شود. در طلاق توافقی هم که تکلیف مهریه مشخص است، براساس توافق بین زوج و زوجه پرداخت می‌شود.»

سنت ازدواج هم قرارداد عاطفی است، هم حقوقی
این حقوقدان در ادامه به شیوه‌های مطالبه و پرداخت مهریه اشاره می‌کند و می‌گوید: «شیوه نخست مطالبه مهریه که از زمان تعیین قانون رسمی مهریه در کشور پیگیری می‌شود آن است که زوجه با مراجعه به دادگاه خانواده دادخواست مطالبه مهریه را ارائه می‌دهد.

این امر نیازمند رسیدگی در دادگاه و صدور حکم مبنی بر پرداخت مهریه است. شیوه دوم که از حدود سال۱۳۹۵ با اصلاحیه بخش‌هایی از قانون مهریه، روال شده، این است که زوجه باید به جای دادگاه به اداره اجرای ثبت اسناد واحد مهریه مراجعه کند و از طریق ثبت، مهریه‌اش را برابر سند ازدواج که سندی رسمی است، ضمن ممنوع‌الخروج کردن زوج، وصول کند. اگر زوجه مشخصات اموال زوج را نداند، اداره مذکور از مراجع ذی‌صلاح استعلام می‌گیرد. درصورتی که اموال ثبتی یافت شود، توقیف و ارزیابی و در ادامه مزایده آنها صورت می‌گیرد. اما این اموال نباید جزو مستثنیات دین یعنی بدهی‌های زوج باشند و درصورت اثبات اعسار بودن زوج، توقیف اموال صورت نمی‌گیرد.

"کمتر از یک سال از عقدشان نگذشته بود که یک روز برادرم با ما تماس گرفت و گفت همه حساب‌های بانکی و اموالش ازجمله خودروی شخصی‌اش توقیف شده است! یک روز از علت این ماجرا بی‌خبر بودیم"از شرط ضامن مهریه هم نباید غافل شد؛ شرطی که توپ پرداخت مهریه را درصورت تأیید ناتوانی مالی زوج، به زمین ضامن می‌اندازد.»

آموزش مهارت‌های زندگی
محمدتقی‌زاده می‌افزاید: «اینکه شرایط گرفتن طلاق یا مطالبه و پرداخت مهریه برای کدام‌یک از طرفین سنت ازدواج سخت بوده یا دشوار شده، اینکه اصلاحیه‌های قانونی یکی پس از دیگری صورت می‌گیرند تا در نهایت دوام و قوام زندگی مشترک اتفاق بیفتد بیش از هر چه به استمرار آموزش مهارت‌ های زندگی و نیز نگرش زوجین به سنت ازدواج از منظرگاه عاطفی نه تماما حقوقی بازمی‌گردد.از سوی دیگر نباید از تأثیرگذاری محتوای تبلیغاتی برخی از آگهی‌هایی که وکلا به‌منظور رونق کسب‌وکارشان با عناوینی مانند طلاق در یک هفته یا دریافت فوری مهریه تا سکه آخر و ... منتشر می‌کنند، به آسانی گذشت.»

۲۳۳۰۲