کاهش قابل توجه سرعت فرونشست در اصفهان

به گزارش «تابتاک»، دکتر معصومه آمیغ پی در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: سازمان نقشه‌برداری با توجه به ماموریت ذاتی که دارد، از هرگونه تغییر شکل سطحی زمین با مشاهدات ژئودزی(زمین سنجی) و پایش‌هایی که انجام می‌دهد، نقشه جامع فرونشست زمین را تهیه کرده است.

وی با بیان اینکه این نقشه‌های جامع در بازه سال‌های ۹۵ تا سال ۹۷ بوده است، اظهار کرد: بعد از این محاسبات و تهیه نقشه‌های جامع، دستور کار بعدی سازمان، مطالعات فرونشست زمین در شهرهای مهم بود و در این دستور کار بررسی مجددی بر پدیده فرونشست در شهرهای مهم در دستور کار ما قرار گرفت.

آمیغ پی اضافه کرد: مطالعات قبلی نشان داد که در برخی از شهرهای کشور پدیده فرونشست زمین رو به گسترش است و در مطالعات بازنگری، این مطالعات درباره شهرهایی که بیشتر با این مخاطره مواجه بودند، در اولویت قرار گرفتند.

رئیس اداره ترازیابی دقیق، اداره کل زمین سنجی و نقشه برداری سازمان نقشه‌برداری کشور، شهر اصفهان را یکی از مناطقی دانست که به طور گسترده با پدیده فرونشست زمین مواجه است و اظهار کرد: در حال حاضر اکثر کلانشهرها مانند تهران و یا مشهد با پدیده فرونشست مواجه شده‌اند، به گونه‌ای که در بخش‌هایی از شهر درگیر آن هستند، ولی اهمیت فرونشست در شهر اصفهان در این است که این پدیده بخش زیادی از حریم شهر را تحت تاثیر قرار داده است.

وی اضافه کرد: در شهر اصفهان برخی از شهرک‌های مسکونی تخلیه شدند و همچنین شاهد این بودیم که فرونشست به لبه مرزی آثار باستانی شهر اصفهان به‌ویژه "نقش جهان" رسیده است.

آمیغ پی ادامه داد: بر این اساس ما نقشه‌ای را در باز زمانی سال‌های ۹۵ تا ۹۷ برای شهر اصفهان تهیه کرده بودیم که نشان می‌داد مرز فرونشست به نقش جهان رسیده است و آثار تاریخی مانند منار جنبان در مسیر فرونشست قرار دارند.

وی بیشینه نرخ فرونشست در این شهر را بین ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر در سال در این بازه زمانی عنوان کرد و یادآور شد: در مطالعات به روز رسانی نقشه‌های فرونشست اصفهان شاهد این بودیم که بیشینه نرخ فرونشست شهر اصفهان به ۱۱ سانتی‌متر در سال رسیده است و این عدد نشان می‌دهد که نرخ فرونشست به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.

این مقام مسوول به دلایل کاهش نرخ فرونشست زمین در شهر اصفهان اشاره کرد و توضیح داد: در کارگروه سازگاری با کم آبی زحمات قابل توجهی در زمینه مصرف آب صورت گرفته است و در کل کشور نیز بر روند برداشت از آبخوان‌ها کنترل دقیقی صورت گرفته است. از سوی دیگر در شهر اصفهان نیز در زمینه استخراج بی‌رویه آب‌های زیر زمینی برنامه‌ریزی و کنترل‌های خاصی صورت گرفت.

وی ادامه داد: علاوه بر این‌ها وزارت جهاد کشاورزی نیز مکلف شده در زمینه استخراج بی‌رویه آب‌های زیر زمینی به صورت فعال عمل کند و در این راستا کشت برنج در استان اصفهان را به طور قابل توجهی محدود کرد، به گونه‌ای که بر اساس چشم اندازها، تا پایان سال جاری متوقف شود.

آمیغ پی با تاکید بر اینکه با اجرای این اقدامات نرخ فرونشست در این استان کاهش یافت، تاکید کرد: در برخی از مناطق مانند فلاورجان اصفهان تا حدود هشت سانتی متر در سال کاهش نرخ فرونشست داشته است.

وی گفت: البته با گسترش فرونشست به سمت فولاد شهر با نرخ نسبتا کمی روبرو هستیم، ولی رفتار کلی فرونشست در شهر اصفهان یک روند امیدوار کننده است و تلاش‌هایی که در کارگروه سازگاری با کم آبی صورت گرفته و همچنین همکاری‌های وزارت نیرو و جهاد کشاورزی، به نظر می‌رسد که لکه‌های رنگی فرونشست به سمت کاهش می‌رود و جای امیدواری است که در صورتی که این سیاست‌ها با پیگیری‌های بیشتر، ادامه یابد، فرونشست کنترل شود.

پرسش‌های اساسی که باید پاسخ داده شود

رئیس اداره ترازیابی دقیق، اداره کل زمین سنجی و نقشه‌برداری سازمان نقشه‌برداری کشور ادامه داد: از سوی دیگر با این مساله مواجهیم که اگر آبخوان منطقه‌ای از بین برود و "مرگ آبخوان" رخ دهد، شاهد کاهش نرخ فرونشست هستیم.

وی در خصوص این سوال که کاهش نرخ فرونشست در شهر اصفهان آیا به دلیل از بین رفتن کامل آبخوان است یا تلاش‌های انجام شده برای سازگاری با کم آبی، گفت: در این زمینه نیاز به مطالعات بیشتری داریم و در این حوزه وزارت نیرو لازم است وارد شود و گزارشی از وضعیت آبخوان‌ها ارائه دهد تا بررسی کنیم که آبخوان‌های اصفهان در چه وضعیتی قرار دارند.

آمیغ پی اظهار کرد: انجام بررسی‌های بیشتر بر روی آبخوان‌های اصفهان به ما نشان خواهد داد که روند کاهشی فرونشست زمین در این منطقه به دلیل سیاست‌های اتخاذ شده است یا بر اثر از بین رفتن آبخوان‌ها، خاک به حدی فشرده شده است که نمی‌تواند کاهش بیشتری داشته باشد.

وی ادامه داد: به طور کلی به نظر می‌رسد مدیریتی که انجام شده و الگوی کشتی که از سوی وزارت جهاد کشاورزی در این منطقه پیاده‌سازی شده است، مفید بوده و شاهد بهبود وضعیت فرونشست زمین هستیم.

مطالعه بر روی آبخوان‌ها

آمیغ پی با تاکید بر اینکه متولی بررسی آبخوان‎‌های کشور، وزارت نیرو است، گفت: همچنین ما از محققان این طرح درخواست کردیم که وضعیت آبخوان‌ها را نیز بررسی کنند.

وی اظهار کرد: به روز رسانی نقشه فرونشست سایر شهرهای کشور در دستور کار ما قرار دارد که در فاز اول شهر اصفهان مورد مطالعه قرار گرفت و دومین مطالعات به روز رسانی نقشه‌های فرونشست، تهران است.

به گفته وی، مطالعه در استان کرمان با بالاترین نرخ فرونشست و سمنان در فازهای بعدی این مطالعات قرار دارند.