بزرگمهر شرف‌الدین: چگونه ایران در مراکز سیاستگذاری آمریکا نفوذ پیدا کرد

بر اساس ضمیمه یکی از ایمیل‌های خطیب‌زاده، او ابتدا فهرستی از ۲۱ تحلیلگر ایرانی خارج از کشور را برای پیوستن به «شبکه جوانان» پیشنهاد کرد. اما مکاتبات بعدی نشان می‌دهد که تعداد افراد تایید شده یا افرادی که حاضر به همکاری شدند به حدود ۱۰ نفر کاهش یافت.

در اسناد به دست آمده، نام آرین طباطبایی در فهرست اعضای اصلی شبکه به چشم می‌خورد. طباطبایی در حال حاضر رئیس دفتر معاون وزیر دفاع آمریکا در امور عملیات‌ ویژه و جنگ‌های محدود است و در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ مشاور رسمی رابرت مالی بوده است. بر اساس عکسی که هیات روسی منتشر کرد، او همراه مالی در مذاکرات هسته‌ای در وین در سال ۱۴۰۰ حاضر بوده است. 

خطیب‌زاده در ایمیل دیگری که ۲۰ اسفند ۱۳۹۲ (۱۱ مارس ۲۰۱۴) ارسال شد، به زهرانی گفت: «ایده طرح کارشناسان ایران بین من و دو تن از کارشناسان جوان مورد بحث قرار گرفت که ما (من و شما) [آنها را] در کنفرانس پراگ ملاقات کردیم: یعنی آرین طباطبایی و دینا اسفندیاری. ما سه نفر توافق کردیم که هسته اصلی طرح کارشناسان ایران باشیم.»

اعضای این شبکه مقالاتی برای تبیین و دفاع از سیاست خارجی ایران و فعالیت‌های هسته‌ای و نظامی آن می‌نوشتند، با رسانه‌های معتبر مصاحبه می‌کردند، در کنفرانس ها حاضر می‌شدند و به دولت‌های غربی در مورد ایران مشاوره می‌دادند.

"بر اساس ضمیمه یکی از ایمیل‌های خطیب‌زاده، او ابتدا فهرستی از ۲۱ تحلیلگر ایرانی خارج از کشور را برای پیوستن به «شبکه جوانان» پیشنهاد کرد"در همه موارد، آنها خود را تحلیلگر مستقل معرفی می‌کردند.

یکی دیگر از اعضای اصلی شبکه، علی واعظ بود. مالی او را در سال ۱۳۹۱ در گروه بین‌المللی بحران استخدام کرده بود.

گروه بحران در مقاله‌ای که در ۱۳۹۴ در وب‌سایت خود درباره واعظ و نقش او در توافق هسته‌ای منتشر کرد، نوشته است او «مستظهر به اعتماد طرف‌ها به بی‌طرفی‌اش» بود و «آمریکا، روسیه، چین، آلمان، بریتانیا و فرانسه از واعظ، برای تبادل نظر از طریق تلفن، ایمیل یا دیدار حضوری در محل مذاکرات دعوت می کردند.»

مالی در سال ۱۳۸۱ بخش خاورمیانه و شمال آفریقا را در گروه بین‌المللی بحران تاسیس کرد و مدیریت این بخش را به عهده گرفت. پس از انتصابش در بهمن ۱۳۹۲ در شورای امنیت ملی کاخ سفید در دوران اوباما، مالی گروه بحران را ترک کرد، اما همچنان از واعظ به عنوان رابط خود با ظریف استفاده کرد. مدارک نشان می‌دهد که مالی، واعظ را به عنوان نماینده خود برای دیدار با مقامات ایرانی به وین فرستاده است.

واعظ در اسفند ۱۳۹۲ به همراه سه تن از اعضای ارشد گروه بین‌المللی بحران به تهران سفر کرد. آنها با اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور پیشین و رئیس وقت مجمع تشخیص مصلحت نظام دیدار کردند.

بر اساس ایمیلی از واعظ خطاب به زهرانی، مالی قصد داشت آنها را در این سفر همراهی کند اما برنامه‌اش، پس از انتصاب در دولت اوباما لغو شد.

طبق این اسناد، واعظ یک ماه پس از این دیدار، از طریق زهرانی خواستار ملاقات دیگری در وین شد.

زهرانی در ایمیلی به تاریخ ۱۴ فروردین ۱۳۹۳ (۳ آوریل ۲۰۱۴) از ظریف پرسید: «به  دستور رئیس قبلی خود مالی، علی واعظ به وین خواهد آمد. از گروه ما با چه کسی دستور میفرمایید دیدار کند؟»

این ایمیل نشان می‌دهد که مالی از رابطه نزدیک برخی از دستیاران و مشاوران خود با مقامات ایرانی اطلاع داشته است.

الیسا جابسون، مدیر ارشد تبلیغات در گروه بحران، در جواب به سوال ما درباره این ایمیل درز کرده از وزارت خارجه ایران گفت که دولت ایران در صورت‌بندی مساله یا اشتباه کرده یا عامدانه اطلاعات اشتباهی داده است. «تمام کارهای ما مستقل است. ما برای هیچ کسی به عنوان واسطه عمل نمی‌کنیم.»

«شبکه جوانان» همزمان دامنه نفوذ خود را به اندیشکده‌های اروپایی نیز گسترش داد و بر اساس ایمیل‌ها، با برخی از تحلیلگران ایرانی آنها رابطه برقرار کرد؛ از جمله الی گرانمایه، معاون رئیس بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای روابط خارجی اروپا، روزبه پارسی، رئیس بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در مؤسسه امور بین‌الملل سوئد و عدنان طباطبایی، از بنیانگذاران و مدیر عامل مرکز تحقیقات کاربردی همکاری با شرق.

شورای روابط خارجی اروپا و گروه بحران در اظهارنظرهایی جداگانه در مکاتبه با ما، وجود «طرح کارشناسان ایران» را تایید کردند، اما ارتباط آن با تهران را رد کردند.

یک سخنگوی شورای روابط خارجی اروپا به ایران اینترنشنال گفت: «در طول مذاکرات هسته‌ای بین سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ کارکنان شورا با مقامات اروپا، آمریکا و ایران دیدار داشتند تا درباره پیشرفت در مذاکرات جاری گفتگو کنند.»

این سخنگو گفت «تا آنجا که ما می‌دانیم، طرح کارشناسان ایران، طرحی با حمایت یک دولت اروپایی بود که اعضای شورای روابط خارجی اروپا گاهی در آن شرکت می‌کردند، اما در مدیریت آن نقشی نداشتند.» او از نام بردن این دولت اروپایی خودداری کرد.

شورای روابط خارجی اروپا گفت که کارکنانش مستقل هستند و به هیچ وجه به نمایندگی از دولت یا نهادی عمل نکرده اند.

جابسون از گروه بحران، در پاسخ‌ به پرسش‌های ما از علی واعظ و دینا اسفندیاری، به نمایندگی از سوی آنان، توضیحاتی را ارائه داد. او گفت که «طرح کارشناسان ایران»، «بستری غیررسمی» برای محققانی از سازمان‌های مختلف بود تا با مقام‌های ایرانی و موسسه مطالعات سیاسی و بین‌المللی دیدار داشته باشند.

جابسون گفت: «این ابزاری برای تسهیل گفتگوهای تحقیقاتی بود، نه نهادی رسمی که در آن کسی، شرکت‌کنندگان را هدایت کند… در آن زمان، تنها یکی از اعضای گروه بحران به این جلسات دعوت می‌شد و به جز آن، هیچ دخالتی در طرح کارشناسان ایران نداشت.

"اما مکاتبات بعدی نشان می‌دهد که تعداد افراد تایید شده یا افرادی که حاضر به همکاری شدند به حدود ۱۰ نفر کاهش یافت.در اسناد به دست آمده، نام آرین طباطبایی در فهرست اعضای اصلی شبکه به چشم می‌خورد"یک محقق دیگر که با طرح کارشناسان ایران بیشتر درگیر بود، بعداً به کارکنان ما پیوست.»

او گفت «طرح کارشناسان ایران»، مورد حمایت مالی سازمان‌هایی اروپایی از جمله یک کشور اروپایی بود. او از نام بردن از آنها خودداری کرد.

اسناد بررسی شده نشان می‌دهد که مقامات ایرانی، ایده ابتدایی طرح کارشناسان ایران را مطرح کردند و اولین دیدار و دیدارهای بعدی این گروه را سازماندهی کردند. اسناد همچنین نشان می‌دهند که مقامات ایرانی ترکیب اولیه گروه را مشخص کردند و تاریخ و مکان جلسات را تعیین کردند. دعوت‌نامه‌های جلسات هم از جانب موسسه مطالعات سیاسی و بین‌المللی فرستاده شد. اسناد نشان می‌دهد که وزارت خارجه ایران هزینه‌ اجاره مکان‌های نشست‌ها را پرداخت کرده است.

عدنان طباطبایی از مرکز تحقیقات کاربردی همکاری با شرق در مکاتبه با ما از اظهار نظر درباره این ایمیل‌ها خودداری کرد و گفت این گزارش تحقیقاتی «بر پایه کذب و فرضیات اشتباه است.» او توضیحات بیشتری در این باره ارائه نداد.

او همچنین این ایمیل‌ها را جعلی خواند.

هیچ‌یک از تحلیلگران دیگری که ایران‌اینترنشنال برای بررسی ایمیل‌های‌شان با آنان تماس گرفته است، مدعی جعلی بودن این ایمیل‌ها نشدند. همچنین مطالعه کارشناسی و فنی این ایمیل‌ها که توسط ایران‌اینترنشنال سفارش داده شده بود نیز حاکی از اصالت این اسناد است.

روزبه پارسی از مؤسسه امور بین‌الملل سوئد در پاسخ به سوال ایران‌اینترنشنال درباره این ایمیل‌ها گفت: «این برای تحلیل‌گران و دانشگاهیان امری کاملا طبیعی است که با مقامات و متخصصان طرف‌های مختلف در یک مذاکره یا تنش دیدار کنند تا بتوانند تجزیه و تحلیل خود را غنی‌تر کنند.»