شهیدان راهنما برای تشکیل حکومت اسلامی

این تعبیر برای من دو سوال در پی داشت. بجز پیشگام بودن در نهضت امام خمینی، تفاوت آن با گروه‌های دیگر مبارز چه بود؟ خاصه آنکه فدائیان اسلام نیز پیش از آنها فعال بود. شهید آیت الله دکتر بهشتی، نماینده امام در شورای روحانیت موتلفه که به فعالیت‌های آنها اشراف داشت؛ وقتی سوم شهریورماه ۱۳۵۹ به مسجد گذر لوطی صالح رفت تا برای سالگرد شهید عراقی سخن بگوید، در این خصوص به نکته مهم اشاره کرد: «حاج صادق امانی و حاج مهدی عراقی و آقای عسگراولادی و چندتن دیگر [...] بچه‌های جوان عزیز را تربیت می‌کردند؛ هم با روح ایمان و هم با سلحشوری و هم با سلاح آنها را آشنا می‌کردند [...] اینها در تمام مراحل مبارزات [...] درست با تمام وجودشان در خط اصیل اسلام و قرآن و فقاهت همان که امروز به آن می‌گوئید در خط امام حرکت کردند.»(۲)

پایبندی به نظر زعیم شیعه، در رفتار پیشین این گروه نیز قابل مشاهده است. آنجا که به پیروی از نظرات آیت الله بروجردی، یا به فدائیان اسلام نپیوسته بودند و «گروه شیعیان» را تأسیس کرده بودند و یا مثل حاج مهدی عراقی، از آن جدا شده بودند. در مسیر نهضت امام خمینی نیز اهتمام‌شان به همراهی موثر تا آنجا بود که وقتی چند سال بعد، شهید عراقی، یار جا مانده از آن جمع نیز به شهادت رسید، امام خمینی در تأییدی عملی و معنادار خود به تشییع جنازه او رفت و در اتفاقی منحصر به فرد، به صورت رسمی بر مزار او حاضر شد.

سوال دیگر از آن تعبیر ویژه رهبر معظم انقلاب اسلامی برای این شهیدان، این بود که آیا اقدام آنها به راستی با جهت گیری تشکیل حکومت اسلامی بود یا صرفا اقدامی احساسی در پی توهین به مرجعیت؟

پاسخ آن را نیز در مصاحبه‌ای از شهید بهشتی یافتم.

"بجز پیشگام بودن در نهضت امام خمینی، تفاوت آن با گروه‌های دیگر مبارز چه بود؟ خاصه آنکه فدائیان اسلام نیز پیش از آنها فعال بود"ایشان با اشاره به اینکه از نقاط ضعف تشکیلات موتلفه، عمر کوتاهش بود؛ به این اشاره کرده بود که یکی از کارویژه‌های این جمع، بررسی چگونگی تشکیل حکومت اسلامی بود. « ما از اینکه عمرش کوتاه بود رنج بردیم ما آرزو می‌کردیم که دو سه سال دیگر فرصت داشتیم و محتوای ایدئولوژیک این را غنی‌تر و شکل یافته‌تر می‌کردیم، همان تحقیقاتی که ما در زمینه حکومت اسلامی بصورت دست‌جمعی آغاز کرده بودیم پیش می‌رفت، آن مطالعات سیاسی که بررسی جراید یکی از کارهایش بود پیش می‌رفت و به هرحال امیدها داشتیم که بتوانیم آن موقع این را به صورت یک حزب نیرومند و بصورت یک سازمان اسلامی در بیاوریم، که در رابطه با امت و امامت، حرکت عمیق و نیرومند اسلامی را جلو ببرد.» و حتی در ادامه می‌گوید: «من می‌توانم بگویم در حقیقت حزب جمهوری اسلامی هم ادامه این جمعیت هست.» (۳) توجه به این موضوع بر درک بهتر اهمیت پیشگامی تئوریک این شهدا وقتی تکمیل می شود که به یاد آوریم اولین جلسه تدریس حضرت امام در موضوع حکومت اسلامی در در مسجد شیخ انصاری نجف، اول بهمن ۱۳۴۸ بود؛ یعنی بیش از ۶ سال پس از تشکیل آن کارگروه هایی که شهید بهشتی از آنها نام برده است و جالب تر آن که آغاز این بحث، همزمان است با پنجمین سالگرد اعدام انقلابی حسنعلی منصور در اول بهمن ۱۳۴۳ بود.

۱. www.psri.ir/?id=24poquvl

۲. www.khabaronline.ir/news/۵۷۴۲۵۲

۳. www.shoma-weekly.ir/fa/news/۲۸۵۴