فیلم‌هایی که زلزله بم را به تصویر کشیدن/ از عیاری و رجبی تا رضویان و انتظامی

در باره فجایع طبیعی در دنیا فیلم‌های بی شماری ساخته شده است. فیلم‌هایی مثل ۱۳ جان، ۲۰۲۲ در باره تیم فوتبال نوجوانان شامل دوازده دانش‌آموز و مربی آن‌ها که به مدت ۱۰ روز در غاری ذر پاتایای تایلند گرفتار شدند و غیرممکن(۲۰۱۲) در باره سونامی‌۲۰۰۴ تایلند. حتی وقتی حوادث ۱۱ سپتامبر در آمریکا اتفاق افتاد، فیلم‌های بسیاری در باره آن ساخته شد. چه فیلم‌هایی که درباره کسانی که درگیر این فاجعه شده اند، مثل فیلم مجتمع تجارت جهانی، ۲۰۰۶) یا فیلم‌هایی مثل گزارش(۲۰۱۹) که با جنبه سیاسی به این فاجعه پرداختند.

اما در کشوری مثل ایران که حوادثی مثل سیل و زلزله کم در آن رخ نمی‌دهد،‌ تعداد این فیلم‌ها از انگشتان دو دست هم کم تر است. بعد از زلزله وحشتناک رودبار و منجیل در سال ۶۹ عباس کیارستمی ‌فیلم‌های زندگی و دیگر هیچ و زیر درختان زیتون را در باره زندگی پس از این فاجعه ساخت که در ستایش زندگی اند.

"فیلم‌هایی مثل ۱۳ جان، ۲۰۲۲ در باره تیم فوتبال نوجوانان شامل دوازده دانش‌آموز و مربی آن‌ها که به مدت ۱۰ روز در غاری ذر پاتایای تایلند گرفتار شدند و غیرممکن(۲۰۱۲) در باره سونامی‌۲۰۰۴ تایلند"بعد از آن اما فیلم مهم دیگری در باره این زلزله ساخته نشد. در باره سیل‌هایی که در طول سال‌ها رخ داده‌اند و خسارت‌های جانی بالایی داشتند هم این اتفاق نیفتاد و تنها منیژه حکمت فیلم «بندر بند» را با تصاویری از سیل ویرانگر جنوب در سال ۹۹ ساخت. سهم آتش سوزی ساختمان پلاسکو در سینما هم فقط فیلم چهاراره استانبول مصطفی کیایی بود که آن هم در باره این حادثه نبود و این موضوع در حاشیه قرار داشت. در باره بم و مصیبت زلزله ۱۳۸۲ این شهر هم تنها ۴ فیلم ساخته شده اند:

سال ۸۲ کیانوش عیاری در حال ساخت روزگار قریب بود که زلزله بم اتفاق افتاد. او فیلمبرداری را قطع کرد،‌ به بم رفت و فیلمی ‌ساخت که دیدنش جرأت و قدرت روحی لازم دارد.

«بیدار شو آرزو» هرچند خود عیاری معتقد است اصلا برای ناراحت کردن مخاطب ساخته نشده،‌ فیلمی ‌است با لحظاتی بسیار تلخ و رنج آور. فیلم در باره یک دزد با بازی مهران رجبی است که با وقوع زلزله از زندان بیرون می‌آید و متوجه می‌شود تمام خانواده‌اش را از دست داده است. بهناز جعفری هم معلمی ‌است که از روستایی نزدیک بم به این شهر می‌آید و به نجات کودکان زیرآوارمانده کمک می‌کند. بیدار شو آرزو که به گفته عیاری فقط برای شرمگین کردن مسئولان ساخته شده، ۱۳ سال پس از ساخته شدن و در سال ۹۶ به مدت محدودت در گروه هنر و تجربه اکران شد.

امیرشهاب رضویان در سال ۸۵ دست به ساختن فیلمی‌با موضوع زلزله بم زد. مینای شهر خاموش با بازی عزت الله انتظامی، شهباز نوشیر، صابر ابر و مهران رجبی داستان مردی است که بعد از سالیان دراز به زادگاهش، بم، بازمی‌گردد و این شهر را ویران می‌بیند.
رضویان در باره این فیلم گفته است: «نگارش فیلم‌نامه این فیلم آذرماه ۱۳۸۲ یکی دو ماه پیش از زلزله بم شروع شده بود و پس از وقوع این زلزله، با توجه به علاقه‌ای که به این شهر داشتم، احساس کردم بم می‌تواند زادگاه شخصیت اصلی فیلم باشد و می‌توان در فیلم داستان شخصی را روایت کرد که پس از مدت‌ها به وطن خود بازگشته و با ویرانی شهر زادگاهش مواجه است.»
فیلم در شرایط سخت و در سه ماه در بم فیلمبرداری شد و در بیست وپنجمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و برای سازندگانش جایزه بهترین کارگردانی و جایزه ویژه هیأت داوران در بازیگری را که به انتظامی ‌اهدا شد، به همراه داشت.

"حتی وقتی حوادث ۱۱ سپتامبر در آمریکا اتفاق افتاد، فیلم‌های بسیاری در باره آن ساخته شد"هرچند رضویان گفته است: «ای‌کاش برای این فیلم سیمرغ بهترین کارگردانی را نمی‌گرفتم چرا که این سیمرغ موجب شد افراد زیادی حتی خارج از حوزه سینما با نگاه سیاسی به نقد این فیلم بنشینند و در این میان گاه نقدهایی صورت گرفت که حالت حمله‌ای بی‌دلیل به فیلم را داشت و برخی از این نقدها در تأخیر نمایش فیلم نیز بی‌تأثیر نبودند. در حالی که «مینای شهر خاموش» ساده‌تر از آن است که بخواهند با متر و معیارهای سیاسی نقدش کنند.»
احمد
فیلم احمد،‌ جدیدترین فیلمی ‌است که با موضوع زلزله بم در حال فیلمبرداری است. کاگردان این فیلم امیرعباس رفیعی است و آنطور که اعلام شده قصه‌ای ناگفته از ۱۸ ساعت ابتدایی زلزله بم و اقدامی ‌قهرمانانه در این ساعات را روایت می‌کند. فیلم محصول مشترک سازمان سینمایی سوره حوزه هنری و موسسه تصویرشهر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران است و برای شرکت در جشنواره فجر امسال آماده می‌شود.

۲۲۰۵۷